แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่ผู้รับจำนองเข้าเก็บผลประโยชน์ไนที่ดินรายจำนองมาตั้งแต่มีการจำนองกันนั้นฟังได้ว่าผู้รับจำนองยอมรับเอาผลประโยชน์ที่เก็บได้จากที่ดินรายจำนองแทนดอกเบี้ยตามสัญญา สิทธิเรียกร้องดอกเบี้ยจำนองเปนอันระงับ แม้ผลประโยชน์ที่เก็บได้น้อยกว่าดอกเบี้ยก็ไม่เปนข้อหักล้างความยินยอมของผู้รับจำนอง การที่ผู้รับจำนองสูญหรือตายไม่เปนการขัดขวางแก่การที่โจทจะฟ้องบังคับจำนอง
ย่อยาว
คดีนี้สาลชั้นต้นพิจารนาฟังว่า เมื่อวันที่ ๑๘ มกราคม ๒๔๖๓ นายชม เฮงพัธนบิดาและสามีจำเลยไนคดีนี้ได้จำนองที่ดินไว้กับนายมลิ บุนนาก (พระสิทธิสารวินิจฉัย) ต่อมานายชม เฮงพัธนวายชนม์ จำเลยทั้ง ๔ เปนผู้รับมรดกส่วนนายมลิ บุนนากได้ถูกสาลสั่งให้เปนบุคคลไร้ความสามารถ โจทเปนผู้อนุบาล ตั้งแต่จำนองกันมานับได้ ๒๐ ปี ผู้จำนองก็ดี จำเลยซึ่งเปนผู้รับมรดกก็ดี ไม่เคยเสียดอกเบี้ยไห้แก่ผู้รับจำนองเลย และทั้งไม่ปรากตว่าได้มีการทวงถามดอกเบี้ยจำนองกันเลยนับแต่ต้นมาการเสียเงินช่วยบำรุงท้องที่สำหรับที่รายนี้ก็ได้เสียไนนามของบุตรนายมลิ บุนนาก พรีติการทั้งหลายสแดงว่าผู้รับจำนองไม่ติดใจที่จะเรียกร้องดอกเบี้ยจำนองรายนี้ โดยโจทพอใจไนผลประโยชน์ที่เก็บได้จากที่ดินทดแทนดอกเบี้ยนั้นแล้ว เมื่อโจทยอมรับเอาผลประโยชน์นั้นแทนดอกเบี้ยจำนอง โจทย่อมหมดสิทธิที่จะเรียกร้องเอาดอกเบี้ยจำนองแก่จำเลยอีก เข้าหลักที่ว่า “เมื่อเจ้าหนี้ยอมรับชำระหนี้หย่างอื่นแทนการชำระหนี้ที่ได้ตกลงกันไว้ หนี้นั้นก็เปนอันระงับไป “ตามประมวลกดหมายแพ่ง ฯ มาตรา ๓๒๑ วัด ๑ เมื่อฟังว่าสิทธิเรียกร้องไนดอกเบี้ยจำนองระงับไปแล้ว ข้อที่โจทขอไห้ที่จำนองหยุดเปนสิทธิแก่โจทจึงเปนอันตกไป พิพากสาไห้จำเลยไช้ต้นเงิน ๑๒๐๐๐ บาท ไถ่ถอนการจำนอง
โจทอุทธรน์ สาลอุธรน์พิพากสาแก้ไห้จำเลยนำต้นเงิน ๑๒๐๐๐ บาทกับดอกเบี้ย ๕ ปี ๘๐๐๐ บาท (โดยหักผลประโยชน์ที่โจทเก็บได้จากที่ซึ่งน้อยกว่าดอกเบี้ยออก) มาชำระไห้โจท เพื่อไถ่ถอนการจำนอง ถ้าไม่สามารถไถ่ถอน ไห้ที่จำนองหลุดเปนสิทธิแก่โจทตามประกาสเรื่องจำนำและขายฝากที่ดิน ร.ส.๑๑๘ ข้อ ๔
จำเลยดีกา สาลดีกาเห็นว่าที่จำเลยนำสืบว่าที่มิได้มีการส่งดอกเบี้ยเพราะโจทเข้าเก็บผลประโยชน์มาตั้งแต่มีการจำนองนั้นฟังได้ในเบื้องต้นว่าโจทยอมรับเอาผลประโยชน์ที่เก็บได้จากที่ดินรายจำนองแทนดอกเบี้ยตามสัญญา โจทหามีข้อพิสูจน์อันไดหักล้างข้อเท็ดจิงดังกล่าวนั้นไม่ ข้อที่ผู้จำนองสูญหรือตายนั้นหาเปนการขัดขวางโจทที่จะฟ้องบังคับจำนองไม่ ข้อที่ผลประโยชน์ที่เก็บได้น้อยกว่าดอกเบี้ยที่ผู้จำนองจะต้องชำระ ก็หาเปนข้อหักล้างความยินยิมของโจทไม่ สาลชั้นต้นวินิฉัยว่าสิทธิเรียกร้องดอกเบี้ยจำนองระงับไปชอบแล้ว จึงพิพากสาไห้บังคับคดีตามคำพิพากสาสาลชั้นต้น
