แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สัญญาทำก่อนประมวลแพ่งฯ ต้องบังคับตามหลักกฎหมายที่ใช้อยู่ในระวางนั้นสัญญาจะให้โดยไม่มีสินจ้างตอบแทนนั้น ตามกฎหมายก่อนใช้ประมวลแพ่งไม่รับบังคับบัญชาให้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ.๒๔๕๘ จำเลยได้ร้องขอให้สามีโจทก์ชักนำหาผู้มาซื้อสิทธิบำรุงเหมืองฝ่ายและเก็บผลประโยชน์ในเหมองฝายมีกำหนด ๗ ปี โดยมีข้อสัญญาตกลงกับสามีโจทก์ว่าถ้าสามีโจทก์จัดการสมประสงค์ของจำเลยและเมื่อครบเวลา ๗ ปี ผู้รับได้โอนคืนสิทธิในเหมืองฝายให้จำเลยแล้ว จำเลยยอมแบ่งผลประโยชน์ที่เก็บได้จากเหมืองฝายให้สามีโจทก์ ๑ ใน ๓ เนื่องจากข้อตกลงนี้สามีโจทก์ได้จัดการชักนำผู้มารับซื้อการบำรุงและการเก็บผลประโยชน์จากจำเลยครั้นแล้วจำเลยได้ทำสัญญาลงวันที่ ๑๑ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๙ ให้สามีโจทก์ยึดถือไว้มีความว่า “ตามที่นายหนานหลานได้ชักชวนญาติออกเงินเข้าทุนกันซื้อเอาผลประโยชน์เหมืองเกาะมะตันจากข้าพเจ้า (จำเลย) ไปแล้วนั้น ข้าพเจ้ามีความยินดีเป็นอันมาก เพราะฉะนั้นถ้าพ้นกำหนด ๗ ปีไปแล้ว ข้าพเจ้าจะยอมให้ผลประโยชน์ที่จะเก็บได้จากเหมืองฝายรายนี้แก่นายหนานหลาน ๑ ใน ๓ ตลอดไปไม่มีที่สุด” ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.๒๔๖๕ สัญญาโอนสิทธิเหมืองฝายสิ้นอายุกลับมาเป็นของจำเลยตามเดิมแล้ว จำเลยเข้าเก็บผลประโยชน์ตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๖๖ ถึง พ.ศ.๒๔๗๑ สามีโจทก์เคยทวงถามเงินส่วนของตนตามสัญญา แต่จำเลยไม่ยอมชำระให้เป็นแต่ผ่อนให้บ้าง บัดนี้สามีโจทก์ถึงแก่กรรมโจทก์เป็นผู้รับมฤดก จึงฟ้องเรียกเงินจำนวนที่เป็นส่วนของสามีโจทก์พร้อมทั้งดอกเบี้ยรวม ๒๘๖๒๖ บาท ๙๔ สตางค์
จำเลยให้การปฏิเสธข้อหาของโจทก์และต่อสู้ว่าหนังสือสัญญาที่โจทก์อ้างนั้นเป็นหนังสือที่ทำขึ้นตามคำขอของสามีโจทก์เพื่ออำพรางคนอื่น ทั้งสัญญานี้ทำก่อนใช้ประมวลแพ่ง ฯ ไม่มีสินจ้าง นับว่าเป็นโมฆะกับตัดฟ้องว่าคดีขาดอายุความ
ศาลฎีกาเห็นว่าหนังสือสัญญานั้นมีข้อความเป็นสัญญาจะยกทรัพย์ให้โดยอีกฝ่ายหนึ่งไม่ต้องทำหรืองดเว้นการกระทำสิ่งหนึ่งสิ่งใดเป็นการตอบแทน สัญญานั้นจึงเข้าอยู่ในลักษณะจะให้ ไม่มีสินจ้างตอบแทนซึ่งตามหลักกฎหมายที่ใช้บังคับอยู่ก่อนประมวลแพ่ง ฯ ไม่ยอมรับบังคับบัญชาให้ เพียงแต่ได้ความว่าจำเลยได้ทำหนังสือให้แก่สามีโจทก์ไว้เท่านั้น ยังไม่เป็นข้อเด็ดขาดทำให้โจทก์ชนะคดีได้ เว้นไว้แต่โจทก์จะได้นำสืบสมว่า จำเลยได้สัญญากับสามีโจทก์ไว้ก่อนที่ได้จัดการชักนำผู้อื่นมาซื้อสิทธิเหมืองฝายดังที่โจทก์ฟ้อง จึงพิพากษายกฟ้องโจทก์ยืนตามศาลล่าง
