แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
คณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว มีอำนาจประกาศเขตควบคุมการค้าข้าวได้ตามมาตรา 7 แห่งพระราชบัญญัติการค้าข้าว พ.ศ.2489 ผู้ว่าราชการจังหวัดไม่มีอำนาจประกาศเขตควบคุมการค้าข้าว.
ตามประกาศของคณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว. ได้กำหนดเขตท้องที่จังหวัดทุกจังหวัดทั่วราชอาณาจักรเป็นเขตควบคุมการค้าข้าว. และแต่งตั้งผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ในจังหวัดนั้นๆ ให้มีอำนาจสั่งให้แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บข้าว. ฉะนั้นผู้ว่าราชการจังหวัดจึงมีอำนาจประกาศสั่งให้แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บข้าวได้. แม้ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดดังกล่าวจะกำหนดเขตควบคุมการค้าข้าวไว้ด้วย ก็มีผลใช้บังคับได้ตามกฎหมาย.
ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดได้อ้างถึงฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ส่วนจังหวัดและกล่าวถึงที่มาของอำนาจซึ่งได้รับจากคณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว. ดังนี้แสดงว่าประกาศนั้นมิได้ออกไปตามอำนาจและหน้าที่ของผู้ว่าราชการจังหวัดตามปกติ.
ข้าวสารที่ไม่แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บต่อพนักงานเจ้าหน้าที่เป็นข้าวซึ่งเกี่ยวเนื่องกับความผิด. ต้องริบข้าวสารและกระสอบบรรจุข้าวสารนั้น. ตามมาตรา 21ทวิ แห่งพระราชบัญญัติการค้าข้าวพ.ศ.2489. (ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 3/2511).
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยมีข้าวสารเกินปริมาณ ไม่ได้แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ขอให้ลงโทษ จำเลยให้การรับสารภาพ ศาลชั้นต้นเห็นว่า ผู้ว่าราชการจังหวัดไม่มีอำนาจประกาศเขตควบคุมการค้าข้าว และไม่มีอำนาจห้ามขนย้ายข้าว ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย พิพากษายกฟ้อง ข้าวของกลางคืนให้จำเลย โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์เห็นว่า คณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าวได้ประกาศกำหนดเขตท้องที่จังหวัดทุกจังหวัดทั่วราชอาณาจักรเป็นเขตควบคุมการค้าข้าว แม้ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดเกี่ยวกับเขตควบคุมการค้าข้าวจะไม่มีผลบังคับก็ไม่กระทบกระเทือน พิพากษากลับ ว่าจำเลยมีความผิดตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว พ.ศ. 2489 มาตรา 8, 17; (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2489มาตรา 4, 10 ให้จำคุก 4 เดือน ปรับ 1,000 บาท ลดรับกึ่งตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 78 คงจำคุก 2 เดือน ปรับ 500 บาทโทษจำคุกให้ยกตามมาตรา 55 ริบข้าวและกระสอบบรรจุของกลาง จำเลยฎีกา ศาลฎีกาเห็นว่า คณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว มีอำนาจประกาศเขตควบคุมการค้าข้าวได้ตามมาตรา 7แห่งพระราชบัญญัติการค้าข้าว พ.ศ. 2489 ผู้ว่าราชการจังหวัดไม่มีอำนาจประกาศเขตควบคุมการค้าข้าว ตามประกาศของคณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าวพ.ศ. 2489 ฉบับที่ 69 พ.ศ. 2499 ได้ประกาศกำหนดเขตท้องที่จังหวัดทุกจังหวัดทั่วราชอาณาจักรเป็นเขตควบคุมการค้าข้าว และตามประกาศดังกล่าวข้อ 5 และ 6(5) ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ในจังหวัดนั้น ๆ กับให้มีอำนาจสั่งให้แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บข้าว ฉะนั้น ผู้ว่าราชการจังหวัดมีอำนาจประกาศให้แจ้งปริมาณและสถานที่เก็บข้าวได้ แม้ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดกำหนดเขตควบคุมการค้าข้าวไว้ด้วย ก็เป็นการกล่าวย้ำหรือยืนยันเท่านั้น ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดจึงมีผลใช้บังคับได้ ประกาศของผู้ว่าราชการจังหวัดได้อ้างถึงฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ส่วนจังหวัด และกล่าวถึงที่มาของอำนาจที่ได้รับจากคณะกรรมการปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติการค้าข้าว แสดงว่าประกาศนั้นมิได้ออกไปตามอำนาจหน้าที่ของผู้ว่าราชการจังหวัดตามปกติ ส่วนข้าวของกลางนั้น ที่ประชุมใหญ่เห็นว่าเป็นข้าวซึ่งเกี่ยวเนื่องกับความผิด จึงสั่งริบข้าวและกระสอบบรรจุข้าวของกลางตามมาตรา 21 ทวิ แห่งพระราชบัญญัติการค้าข้าว พ.ศ. 2489 พิพากษายืน.
