แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
อำนาจเจ้าของที่ดินยึดกระบือที่มาทำเสียหาย คำว่า “อายัติ”, ลงโทษนับควบกัน
ย่อยาว
กระบือของมารดาจำเลยในขณะที่อยู่ในความอารักขาของจำเลยเข้าไปในนาของ ก. แลทำความเสียหายขึ้น ก.จึงจับกระบือแลมอบกระบือนั้นไว้ต่อผู้ใหญ่บ้านจนกว่าจะได้รับค่าเสียหาย ผู้ใหญ่บ้านกลับส่งกระบือคืนให้ ก.รักษาไว้ วันเดียวกันมารดาจำเลยได้ตกลงจะใช้ค่าเสียหายให้แก่ ก. แต่ก. ปฏิเสธ มารดาจำเลยก็ยอมให้กระบืออยู่ในความยึดถือของก. ครั้นเวลากลางคืนจำเลยกับพวก มีอาวุธสมคบกันมาไล่ต้อนกระบือนั้นกลับไป อัยการฟ้องขอให้ลงโทษจำเลย
ศาลเดิมเห็นว่ากระบือนั้นยังคงอยู่ในความยึดถือของจำเลย หาได้ต้องอายัติโดยชอบด้วยกฎหมายไม่ เพราะเหตุว่าผู้ใหญ่บ้านไม่มีอำนาจที่จะรับอายัติกระบือไว้เช่นนั้น ได้ คดีไม่เข้าบทลักทรัพย์
ฎีกาตัดสินว่า ตามกฎหมายเบ็ดเสร็จ ก. ย่อมมีสิทธิที่จะยึดถือกระบือซึ่งเข้ามาในนาตน แล้วฟ้องเรียกค่าเสียหายจากผู้เปนเจ้าของกระบือนั้นได้ เมื่อมารดาจำเลยได้ตกลงจะใช้ค่าเสียหายให้แก่ ก. แลยอมให้ ก.ยึดถือกระบือไว้ก่อนเช่นนี้ จำเลยหามีสิทธิที่จะเอากระบือกลับคืนมาได้ไม่ เมื่อจำเลยได้กระทำไปดังนั้น จำเลยต้องมีผิดฐานลักทรัพย์ตามมาตรา ๒๙๐ – ๒๙๔
จำเลย ๒ คน ๆ หนึ่งมีปืน อีกคนหนึ่งมีมีดสมคบกันไปลักกระบือมาจาก ก. ทันใด ก. ติดตามแลร้องเรียกจำเลย จำเลยคนถือมีดวิ่งหนีไปทันที คนถือปืนหันหน้ามายิงปืนตรงไปที่ ก.ในระยะห่างกันเพียง ๓ วา โดยตั้งใจ ปืนลั่น แต่กระสุนปืนไม่ถูก ก. ศาลฎีกาตัดสินลงโทษจำเลยคนที่วิ่งหนีฐานลักทรัพย์ ลงโทษจำเลยคนที่ยิงฐานลักทรัพย์ แลฐานพยายามฆ่าคนตามมาตรา ๒๕๐ – ๖๐ แต่ให้นับกำหนดโทษใน ๒ ฐานนี้ควบกับไป (ไม่ใช่นับต่อกัน)
จำเลยมีปืนไปกระทำการลักทรัพย์แลใช้ยิงเจ้าทรัพย์ โจทย์ฟ้องขอให้ลงโทษ (แต่หาได้ขอให้ริบอาวุธปืนไม่) ศาลเดิมตัดสินลงโทษแต่ไม่ได้มีคำสั่งให้ริบอาวุธปืน โจทย์ฎีกาขอให้ริบอาวุธปืน ศาลฎีกาตัดสินให้ริบ
