แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การฟ้องขอแย่งทรัพย์จากทรัสต์ผู้ถือกองมฤดกไว้ให้แก่ทายาทนั้น ไม่มีกำหนดอายุความ แม้เกิน 10 ปี แล้ว ท่ายาทก็ยังฟ้องได้
ศาลไทยก่อนใช้ประมวลแพ่ง บรรพ 6 ยอมรับรองและบังคับบัญชาในคดีเรื่องทรัสต์ให้
กรณีที่พิพาทกันเรื่องทรัสต์ซึ่งเกิดก่อนใช้ประมวลแพ่ง บรรพ 6 แม้จะพิจารณาเมื่อใช้ประมวลแพ่งบรรพ 6 แล้ว ก็ต้องบังคับตามกฎหมายเก่า
ฏีกาอุทธรณ์ สัญญาทางพระราชไมตรีคดีคนในบังคับอังกฤษเป็นคู่ความฏีกาได้แต่ปัญหาข้อกฎหมาย พ.ร.บ. วิธีพิจารณาความแพ่ง ม. 115
ย่อยาว
คดีนี้ได้ความว่า อ.ถึงแก่กรรม เมื่อวันที่ ๓๐ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๕ ได้ทำพินัยกรรม์ลงวันที่ ๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๗ ตั้งให้จำเลยเป็นผู้จัดการทรัพย์และเป็นทรัสต์ให้ถือกองมฤดกไว้ให้แก่ทายาท โจทก์เป็นผู้รับทรัพย์ตามทรัสต์ตั้งขึ้นจึงฟ้องคดีนี้ขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ เรียกทรัพย์ส่วนของโจทก์และขอให้ทรัสต์แสดงบัญชี
ศาลล่างทั้ง ๒ ตัดสินว่าคดีโจทก์ขาดอายุความตามมาตรา ๑๒๔ และว่าคดีนี้เป็นเรื่องฟ้องขอส่วนแบ่งในทรัพย์ไม่ใช่เป็นคดีที่ฟ้องโดยผู้รับประโยชน์ตามพินัยกรรม์
ศาลฎีกาเห็นว่าคดีนี้ไม่ใช่เป็นเพียงคดีร้องขอส่วนแบ่งในทรัพย์เป็นคดีที่ผู้รับประโยชน์ฟ้องทรัสต์ตามทรัสต์ซึ่งได้ตั้งขั้นตามพินัยกรรม์ของ อ. ขอให้บังคับตามนสิทธิ์เรียกร้อง
แลเห็นว่าคดีนี้เป็นคดีค้างชำระอยู่ในศาลในเวลาที่ได้เริ่มใช้ประมวลแพ่ง บรรพ ๖ แล้วและก็มีหลักกฎหมายรับรองอยู่แล้วว่าหากกฎหมายได้เปลี่ยนไปในระหว่างที่คดีค้างชำระอยู่ต้องวินิจฉัยตามกฎหมายที่มีอยู่ในเวลาเริ่มคดี เว้นแต่กฎหมายที่ออกใหม่จะบัญญัติให้ชัดแจ้งให้เปลี่ยนสิทธินั้น ๆ แต่ตามประมวลแพ่ง บรรพ ๖ หรือ มาตรา ๑๖๘๖ มิได้มีบทบัญญัติที่จะเปลี่ยนแปลงสิทธิของคู่ความในคดีนี้และเห็นว่าไม่มีกฎหมายใช้บังคับในเรื่องทรัสต์แต่อาศัยหลักตามประมวลแพ่ง ม. ๔ ศาลได้ยอมรับรองทรัสต์ว่ามีอยู่แลมีคำพิพากษาของศาลที่นำเอาหลักกฎหมายอังกฤษเกี่ยวกับทรัสต์ มาใช้โดยอนุโลมคดีนี้จึงต้องวินิจฉัยไปตามกฎหมายที่ว่านี้ ส่วนข้อที่ว่าอายุความ ๑๐ ปี ตาม ม. ๑๖๓, ๑๖๔ จะตัดสิทธิฟ้องร้องในคดีนี้หรือไม่นั้น เห็นว่าตามฟ้องโจทก์ประการที่ ๑ ขอให้แสดงบัญชีและขอส่วนแบ่งในดอกผลจากกองมฤดกทรัสต์เท่าที่โจทก์มีสิทธิจะได้รับ ประการที่ ๒ โจทก์ขอสิทธิล่วงหน้าที่จะได้ส่วนแบ่งตามพินัยกรรม์โดยลักษณะที่แยกออกต่างหากจากปัญหาในรูปเรื่องของทรัสต์ถ้าจะต้องจ่ายทรัพย์มฤดกในเมื่อเหตุการณ์อย่างใดอย่างหนึ่งเกิดขึ้นในภายหน้าแล้วระยะเวลาก็จะไม่เริ่มนับให้เป็นโทษแก่ผู้รับทรัพย์จนกว่าเหตุการณ์นั้นจะเกิดขึ้นฉะนั้นในฟ้องประการที่ ๑ เมื่อระยะเวลาเริ่มนับตั้งแต่ขณะที่สิทธิปัจจุบันที่จะได้รับเงินเกิดขึ้นแล้ว ม. ๑๖๔ นี้ ถ้าจะใช้บังคับก็ได้แต่ตัดสิทธิ์ฟ้องร้องของโจทก์ที่จะขอส่วนแบ่งดอกผลในการแบ่งปันที่มีขึ้น เมื่อ ๑๐ ปีก่อนโจทก์เริ่มฟ้องคดีนี้ แลว่าศาลได้ถือเอาหลักกฎหมาย อังกฤษในเรื่องทรัสต์ที่ทรัสต์ยึดถือทรัพย์ไว้เพื่อเป็นประโยชน์ตน หรือการเรียกร้องนั้นได้มาโดยกลฉ้อฉลสิทธิฟ้องร้องมิได้ถูกตัดโดยการล่วงเลยแห่งระยะเวลาการครอบครองของทรัสต์ย่อมถือว่าเป็นการครอบครองของผู้รับประโยชน์นั้นทรัสต์จะยกเอาข้อครอบครองที่ว่าเป็นของตนนั้นขึ้นยันต่อผู้รับประโยชน์หาได้ไม่ และเห็นว่า ม. ๑๖๔ ที่กำหนดเรื่องอายุทั่วไปนั้น มิได้กำหนดระยะเวลาไว้สำหรับคดีเรื่องทรัสต์ จึงพิพากษาให้ศาลชั้นต้นรับอุทธรณ์จัดการกระบวนความ
