แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1349 วรรค 3 ที่บัญญัติว่า ที่และวิธีทำทางผ่านนั้นต้องเลือกให้พอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิจะผ่าน กับให้คำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ให้เสียหายน้อยที่สุดที่จะเป็นได้ ถ้าจำเป้น ผู้มีสิทธิจะผ่านจะสร้างถนนเป็นทางผ่านก็ได้นั้น ความพอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิขอผ่านจะมีแค่ไหน เพียงไร เป็นปัญหาข้อเท็จจริงเป็นเรื่อง ๆ ไป
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องหลวงสมิทธิเลขการ เป็นจำเลยขอให้บังคับเปิดทางถนนผ่านที่จำเลย
จำเลยให้การต่อสู้ว่า โจทก์มีทางสู่ทางสาธารณได้แล้ว ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยเปิดทางเดินโดยให้โจทก์จ่ายค่าทดแทนให้จำเลยตารางวาละ ๓,๐๐๐ บาท
จำเลยอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ปัญหามีว่า โจทก์มีความจำเป็นจะต้องให้ฝ่ายจำเลยเปิดทางให้โจทก์อีก ๑.๕๐ เมตร ดังคำพิพากษาศาลชั้นต้นหรือไม่ ศาลฎีกาเห็นว่า ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๓๔๙ วรรค ๓ ที่บัญญัติว่า ที่และวิธีทำทางผ่านนั้นต้องเลือกให้พอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิจะผ่าน กับให้คำนึงถึงที่ดินที่ล้อมอยู่ให้เสียหายน้อยที่สุดที่จะเป็นได้ ถ้าจำเป้น ผู้มีสิทธิจะผ่านจะสร้างถนนเป็นทางผ่านก็ได้นั้น ความพอควรแก่ความจำเป็นของผู้มีสิทธิขอผ่านจะมีแค่ไหน เพียงไร เป็นปัญหาข้อเท็จจริงเป็นเรื่อง ๆ ไป
ซึ่งโจทก์จะต้องนำสืบถึงความจำเป็นของตนให้ได้ความสมตามฟ้อง ปัญหาที่ว่าความจำเป็นของโจทก์ในการใช้รถยนต์นำสืบมานั้น จะถือว่า เป็นสิ่งที่ฟุ่มเฟือย ไม่ใช่สิ่งจำเป็นหรืไม่ เห็นว่า กรณีสำหรับโจทก์นี้ มีความจำเป็นที่จะต้องใช้รถยนต์ไปประกอบอาชีพในหนทางไกล เป็นประจำวันจริง ซึ่งถ้าไม่ได้อาศัยรถยนต์เป็นพาหนะแล้ว โจทก์ก็เดือดร้อนในการไปประกอบธุระกิจอาชีพเป็นอันมาก ที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า การใช้รถยนต์เป็นสิ่งฟุ่มเฟือย ไม่ใช่ความจำเป็นนั้น ศาลฎีกาเห็นว่า ต้องพิจารณาเป็นเรื่อง ๆ ไป ตามข้อเท็จจริงของรูปคดีนั้น จะนำมาปรับกับรูปเรื่องและข้อเท็จจริงในคดีนี้หาได้ไม่ กับเมื่อได้เปรียบเทียบคำนวนเนื้อที่ของจำเลยซึ่งมีมากถึง ๔๐๐ ตารางวาเศษ กับเนื้อที่ซึ่งจำเลยจะต้องเสียไปเพียง ๑.๕ เมตร ประกอบกันแล้วนับได้ว่า จำเลยเสียหายน้อยมาก ทั้งการที่จำเลยจะต้องเสียเนื้อที่ให้เป็นทางผ่านนี้ จำเลยก็ได้รับค่าทดแทนตามที่ศาลชั้นต้นพิพากษาให้พอสมควรกับความเสียหายของจำเลยที่เสียไปแล้ว
พิพากษา ให้บังคับคดีไปตาม++
