แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
มิซซังโรมันคาธอลิคกรุงเทพฯมีฐานะเป็นนิติบุคคลและถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินได้(เพียง 2 อย่าง คือ ที่ดินที่ใช้เป็นวัดโรงเรือนตึกรามวัดบาดหลวง และที่ดินเพื่อทำประโยชน์ให้แก่มิซซัง)
ลักษณะสายการปกครองของมิซซัง ได้กำหนดไว้เป็นชั้นๆ ให้มีอำนาจปกครองลดหลั่นกันมาภายในขอบเขตที่กำหนด โดยมีสังฆราชมิซซังโรมันคาธอลิคกรุงเทพ ฯ ผู้ได้รับแต่งตั้งจากโป๊ปเป็นใหญ่ควบคุมทั้งหมด สังฆราชมอบอำนาจให้บิชอพภาคจันทบุรี บิชอพภาคจันทบุรีตั้งเจ้าอาวาสวัดบางปลาสร้อยให้มีอำนาจดูแลที่ดินของวัดได้ การที่เจ้าอาวาสวัดบางปลาสร้อยทำสัญญาให้จำเลยเช่าที่ดินของวัด จึงเป็นการทำแทนสังฆราชมิซซังโรมันคาธอลิคกรุงเทพฯ รวมตลอดถึงการบอกเลิกสัญญาเช่าด้วย
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า พระสันตะปาปา (โป๊ป) แห่งนครวาติกัน ได้แต่งตั้งสังฆราชหลุยส์โชแรงเป็นผู้บังคับบัญชามิซซังโรมันคาธอลิคกรุงเทพฯ มีอำนาจปกครองดูแลจัดการเกี่ยวกับที่ดินของวัดบาดหลวงและที่ตั้งสอนศาสนาในเขตมิซซัง ซึ่งรวมวัดคาธอลิคบางปลาสร้อยด้วยจำเลยเป็นผู้เช่าที่ดินของมิซซังในบริเวณวัดคาธอลิคบางปลาสร้อยโดยทำสัญญาเช่ากับบาตหลวงเจ้าอาวาสวัดผู้แทนมิซซัง สัญญาสิ้นอายุมิซซังฯ ไม่ต้องการให้เช่า บาดหลวงเจ้าอาวาสวัดดังกล่าวได้ให้ทนายมีหนังสือบอกเลิกการเช่าแล้ว แต่จำเลยไม่ยอมรื้อถอนสิ่งปลูกสร้างออกไป ขอให้ขับไล่ และให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย
จำเลยต่อสู้ว่า โบสถ์โรมันคาธอลิคบางปลาสร้อยไม่ใช่นิติบุคคลสังฆราชหลุยส์โซแรงไม่มีสิทธิมอบอำนาจ สัญญาเช่ายังไม่ครบกำหนดจำเลยใช้ที่ดินปลูกบ้านอยู่อาศัยได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายควบคุมการเช่า ทนายไม่มีอำนาจบอกเลิกการเช่า เพราะเจ้าของที่ดินและผู้ให้เช่าไม่ได้มอบอำนาจ
ศาลชั้นต้นพิพากษาขับไล่จำเลย และให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า ที่ดินที่จำเลยเช่าเป็นที่ดินทำประโยชน์ให้แก่มิซซัง บาดหลวงผู้รักษาสถานวัดบางปลาสร้อยชลบุรีไม่มีอำนาจปกป้องครอบครองที่ดินที่จำเลยเช่า ไม่มีอำนาจมอบอำนาจให้ทนายบอกเลิกการเช่า ถือว่ายังไม่มีการบอกกล่าวเลิกสัญญาเช่าโจทก์ยังไม่มีสิทธิฟ้อง พิพากษากลับ ให้ยกฟ้อง
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า วิการิอาโต อาปอสตอลิโก ซึ่งภายหลังเรียกว่า บิสชอปริกหรือมิซซัง มีฐานะเป็นนิติบุคคล และมีสิทธิถือกรรมสิทธิ์ในที่ดินได้ สังฆราชหลุยส์โซแรงผู้ได้รับแต่งตั้งจากโป๊ปให้เป็นผู้บังคับบัญชามิซซังโรมันคาธอลิคกรุงเทพฯ มีอำนาจปกครองวัดบาดหลวง และมีอำนาจดูแลจัดการเกี่ยวกับที่ดินของวัดรวมทั้งวัดคาธอลิกบางปลาสร้อย สังฆราชมอบอำนาจให้บิชอพภาคจันทบุรีปกครองดูแลที่ดินภายในภาคจันทบุรี บิชอพภาคจันทบุรีตั้งเจ้าอาวาสวัดคาธอลิคบางปลาสร้อยให้มีอำนาจดูแลที่ดินของวัดได้เช่นนี้ ย่อมแสดงให้เห็นถึงลักษณะสายการปกครองของมิซซังได้กำหนดไว้เป็นชั้น ๆ ให้มีอำนาจหน้าที่ควบคุมดูแลปกครองลดหลั่นกันมาภายในขอบเขตที่กำหนด โดยมีสังฆราชมิซซังคาธอลิคกรุงเทพฯผู้ได้รับการแต่งตั้งจากโป๊ปเป็นใหญ่ควบคุมทั้งหมด ฉะนั้นเจ้าอาวาสวัดคาธอลิคบางปลาสร้อยทำสัญญาให้จำเลยเช่าที่ดินของวัดนั้นก็เป็นเพียงทำแทนสังฆราชมิซซังคาธอลิคกรุงเทพฯ ตลอดจนถึงการที่เจ้าอาวาสวัดนั้นมอบหมายให้ทนายบอกเลิกสัญญาเช่ากับจำเลยด้วย การกระทำของเจ้าอาวาสวัดคาธอลิคบางปลาสร้อยจึงชอบด้วยกฎหมาย และเพราะความเป็นใหญ่ในมิชซัง สังฆราชหลุยส์โชแรงจึงมอบอำนาจให้ฟ้องคดีนี้ได้
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า สัญญาเช่าครบกำหนดแล้ว และจำเลยเช่าที่ดินประกอบการค้า ไม่ได้รับความคุ้มครอง
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น.
