แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
อำนาจปกครองบุตรที่เกิดนอกสมรส และบิดามิได้จดทะเบียนว่าเป็นบุตร ย่อมอยู่กับมารดา
มารดาผู้ใช้อำนาจปกครองเรียกบุตรคืนจากอาของบุตร ซึ่งไม่ยอมคืนบุตรมาให้ได้
การที่ศาลจะสั่งถอนอำนาจปกครองจากมารดาเด็กต้องปรากฏว่ามารดาใช้อำนาจปกครองโดยมิชอบ หรือประพฤติชั่วอย่างไร เพียงแต่ว่าอาสมควรปกครองเด็กได้ดีกว่า ยังไม่เป็นเหตุที่จะถอนอำนาจปกครองของมารดาได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นภรรยานายอ่อง เกิดทอง น้องชายจำเลย เมื่อประมาณ 12 ปีมานี้ โดยมิได้จดทะเบียนสมรส เกิดบุตรด้วยกันคนหนึ่งชื่อเด็กชาย ธงชัย เกิดทอง อายุ 9 ปี นายอ่องตายเมื่ออายุเด็กชายธงชัยได้ 9 เดือนและได้อยู่กับโจทก์ตลอดมา เมื่อประมาณ 2 ปีมานี้ โจทก์ได้นำเด็กชายธงชัยไปฝากไว้กับจำเลยเพื่อเรียนหนังสือที่โรงเรียนประชาบาล หมู่ที่ 7 ตำบลคลองมะเดื่ออำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร โดยเห็นว่าเป็นการสะดวกแก่การศึกษา ส่วนโจทก์นั้น เมื่อสามีถึงแก่กรรมแล้ว ก็กลับไปอาศัยบิดามารดาหากินเลี้ยงตัวและบุตร บัดนี้โจทก์ไปขอรับบุตรคืน เพื่อเปลี่ยนสถานที่เล่าเรียนใหม่จำเลยไม่ยอมคืนให้ โดยอ้างว่าโจทก์ไม่มีความสามารถจะเลี้ยงดูบุตรจึงขอให้ศาลบังคับ
จำเลยให้การว่า โจทก์เป็นภรรยานายอ่อง น้องชายจำเลยและเกิดบุตรตามที่กล่าวในฟ้อง ประมาณ 3 ปีมานี้ โจทก์ได้นายรักเป็นสามีใหม่ โจทก์ได้นำทรัพย์สมบัติของเด็กชายธงชัยไปใช้ในทางที่ไม่สมควร ไม่ยอมสะสมไว้ให้เด็ก จำเลยจึงระงับไม่จ่ายค่าเช่านาส่วนได้ของเด็กให้แก่โจทก์ โจทก์จึงคิดเอาบุตรคืน จำเลยไม่สามารถเลี้ยงบุตรได้ จึงขอให้ศาลยกฟ้อง
ศาลจังหวัดสมุทรสาครทำการพิจารณาแล้วเห็นว่า เท่าที่โจทก์กล่าวในฟ้องและนำสืบ ยังไม่มีเหตุผลเพียงพอและยังไม่สมควรที่จะให้ส่งเด็กชายธงชัยไปอยู่ในความปกครองของโจทก์ได้ พิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิเคราะห์คำพยานทั้งสองฝ่ายแล้วเห็นว่า โจทก์อาศัยผู้อื่นอยู่ ฐานะของโจทก์ไม่น่าจะส่งเด็กเข้าโรงเรียนได้ โจทก์ต้องการเอาเด็กไปน่าจะหวังผลประโยชน์ที่จะได้จากเด็กนั่นเอง แต่โจทก์เป็นมารดาของเด็ก มีสิทธิเหนือบุตรของตนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1538(5) โจทก์ย่อมเรียกบุตรคืนได้ ถ้าโจทก์เป็นผู้ใช้อำนาจปกครองเกี่ยวแก่เด็กมิชอบจำเลยย่อมมีสิทธิที่จะว่ากล่าวได้ตามกฎหมาย ศาลอุทธรณ์จึงพิพากษากลับคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้จำเลยส่งเด็กชายธงชัย เกิดทอง ให้แก่โจทก์ปกครอง
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาได้ตรวจสำนวนนั่งฟังคำแถลงการณ์และประชุมปรึกษาคดีแล้วเห็นว่า ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1538(5) อำนาจปกครองเด็กชายธงชัยในกรณีนี้อยู่แก่มารดา เมื่อเป็นเช่นนี้ โจทก์ผู้ใช้อำนาจปกครอง ย่อมมีสิทธิที่จะเรียกบุตรคืนจากจำเลยซึ่งมิใช่ผู้ปกครองของเด็กชายธงชัยได้ คดีนี้จำเลยมิได้ร้องขอให้ศาลถอนอำนาจปกครองของโจทก์ และตามคำให้การต่อสู้คดีของจำเลยก็มิได้กล่าวอ้างว่าโจทก์ใช้อำนาจปกครองเด็กโดยมิชอบหรือประพฤติชั่วร้ายอย่างไร อันศาลอาจจะสั่งเองให้ถอนอำนาจปกครองของโจทก์ผู้เป็นมารดา ตามมาตรา 1552 ได้ สรุปตามการต่อสู้คดีและการนำสืบพยานหลักฐานของจำเลยมีเพียงแต่จำเลยสมควรปกครองเด็กชายธงชัยต่อไปเท่านั้น ข้อเท็จจริงยังไม่ได้ความถึงขนาดที่ศาลจะสั่งถอนอำนาจปกครองตามมาตรา 1552 ได้ ฎีกาจำเลยจึงฟังไม่ขึ้น คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ชอบแล้ว ให้ยกฎีกาจำเลยค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นนี้ให้เป็นพับ
