แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่โจทก์ขายที่ดินให้บริษัท ท. แล้วเอาเงินทั้งหมดไปซื้อหุ้นของบริษัท ท. ก็เพื่อหาประโยชน์อันมีมูลค่าเช่น เงินปันผล หรือราคาหุ้นที่จะสูงขึ้น ถือได้ว่าโจทก์ได้ขายที่ดินให้แก่บริษัท ท. เป็นทางค้าหรือหากำไรจึงต้องเสียภาษีการค้าตามรายรับ โดยไม่ต้องคำนึงว่าโจทก์ขายที่ดินไปมีกำไรหรือขาดทุน โจทก์โอนที่ดินให้บริษัท อ. แทนการชำระค่าหุ้น เป็นการจำหน่ายจ่ายโอนโดยมีผลประโยชน์ตอบแทน จึงเป็นการขายตามความหมายในมาตรา 77 แห่งประมวลรัษฎากร และการตั้งบริษัท อ. ขึ้นมาก็มีวัตถุประสงค์จะแบ่งปันกำไรที่จะพึงได้ จากกิจการนั้น อันเป็นการค้าตามความหมายของมาตราดังกล่าว เช่นกัน ดังนั้น การที่โจทก์โอนที่ดินเพื่อแลกกับหุ้น ที่ได้รับโอนมา จึงเป็นการขายที่ดินในทางค้าหรือหากำไรต้องเสียภาษีการค้าตามประมวลรัษฎากร
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยแจ้งให้โจทก์เสียภาษีการค้า เบี้ยปรับและเงินเพิ่มโดยอ้างเหตุว่าบริษัทโจทก์ประกอบกิจการค้าขายอสังหาริมทรัพย์ในทางค้าหรือหากำไร แต่ยื่นรายการเพื่อเสียภาษีอากรไม่ครบถ้วน จึงต้องเสียเพิ่มเติมโจทก์ไม่ได้ประกอบกิจการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไรและตามหนังสือบริคณห์สนธิ บริษัทโจทก์จะทำการขายที่ดินหากำไรไม่ได้ที่ดินที่โจทก์โอนขายแก่บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด นั้น เจตนาที่แท้จริงในการโอนขายเป็นเพียงเอาที่ดินดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งในการลงทุนเข้าหุ้นในบริษัทดังกล่าว เพราะบริษัทมีระเบียบว่าต้องลงทุนเป็นเงินสด ที่ดินที่โจทก์ขายบางส่วนต่ำกว่าราคาที่ซื้อมา จึงไม่ใช่การขายเป็นทางค้าหรือหากำไรส่วนที่ดินที่โอนให้บริษัท เอ็น.ไอ.เอ็ม. จำกัด นั้น โจทก์โอนให้เป็นการชำระค่าหุ้นซึ่งโจทก์เป็นผู้ถืออยู่ จึงไม่ใช่การขายเป็นทางค้าหรือหากำไรเช่นกัน การประเมินของจำเลยเป็นการไม่ชอบ โจทก์ได้อุทธรณ์ต่อคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์แล้วคณะกรรมการให้ยกอุทธรณ์ จึงขอให้ศาลพิพากษาเพิกถอนคำสั่งแบบแจ้งการประเมินและคำวินิจฉัยอุทธรณ์เสียทั้งสิ้น
จำเลยให้การว่า การที่โจทก์เอาที่ดินมาขายให้บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัดโจทก์ประสงค์จะได้กำไรจากการขายที่ดินและประโยชน์ในกิจการค้าของโจทก์และการที่โจทก์โอนที่ดินชำระค่าหุ้นให้แก่บริษัท เอ็น.ไอ.เอ็ม. จำกัด โจทก์ได้รับประโยชน์และกำไรจากการนี้ จึงเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ในทางค้าหรือหากำไร การประเมินและคำวินิจฉัยอุทธรณ์ของจำเลยชอบแล้ว ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า โจกท์โอนที่ดินไปโดยมิได้มุ่งเป็นทางค้าหรือหากำไรจึงไม่ต้องเสียภาษีการค้าตามประมวลรัษฎากร พิพากษาให้เพิกถอนแบบแจ้งการประเมินภาษีและคำวินิจฉัยอุทธรณ์ของจำเลย
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ประมวลรัษฎากร มาตรา 77 ให้คำจำกัดความไว้ว่า”การค้า” หมายความว่า การประกอบธุรกิจ การพาณิชย์ การอุตสาหกรรม การเกษตรการผลิต การนำเข้า การส่งออก หรือการให้บริการใด ๆ เพื่อหาประโยชน์อันมีมูลค่า”ขาย” หมายความรวมถึงสัญญาจะขาย ขายฝาก แลกเปลี่ยน ให้เช่าซื้อ หรือจำหน่ายจ่ายโอนโดยมีประโยชน์ตอบแทนด้วย บริษัทโจทก์เข้าถือหุ้นในบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมีจำกัด จำนวน 13,196 หุ้น คิดเป็นเงิน 13,196,000 บาท แต่บริษัทโจทก์ขายที่ดินให้กับบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด ไป 32,000,000 บาท เมื่อชำระค่าหุ้นแล้วยังเหลือเงินอยู่อีกถึง 18,804,000 บาท ต่อมาเมื่อบริษัทโจทก์ได้รับโอนหุ้นของบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด จากกระทรวงการคลัง 34,800,000 บาท ตามเอกสาร จ.6 และ ล.9 โดยเป็นหุ้นที่กระทรวงการคลังถืออยู่ในบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด 14,800 หุ้น คิดเป็นเงิน 14,800,000 บาทและเป็นหุ้นของบริษัทปุ๋ยเคมี จำกัด จำนวน 10,000 หุ้น คิดเป็นเงิน10,000,000 บาท กับหุ้นของบริษัทอุตสาหกรรมเครื่องจักรกลไทย จำกัดจำนวน10,0000 หุ้น คิดเป็นเงิน 10,000,000 บาท ซึ่งกระทรวงการคลังได้นำมาลงทุนในบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด และรับโอนหุ้นของบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด จากธนาคารกรุงไทยอีก 24,000 หุ้น คิดเป็นเงิน24,000,000 บาท ตามเอกสารหมาย จ.6 และ ล.10 รวม 58,000,000 บาทบริษัทโจทก์ได้เอาเงินที่เหลือนี้ทั้งหมดไปชำระเป็นส่วนหนึ่ง เห็นได้ว่าบริษัทโจทก์ขายที่ดินให้บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด เป็นเงิน 32,000,000 บาทนั้นโจทก์ก็ได้เอาเงินที่ขายได้มาทั้งหมดไปลงทุนซื้อหุ้นในบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด ซึ่งขณะนี้มีทุนถึง 400,000,000 บาท แล้วนั่งเอง บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัดตั้งขึ้นมาเพื่อก่อสร้างโรงงานผลิตปุ๋ยเคมีขาย อันเป็นการค้าตามประมวลรัษฎากรมาตรา 77 ดังกล่าวมาข้างต้น ตามสัญญาร่วมลงทุนเอกสารหมาย ล.1 และ ล.2ระหว่างบริษัทเซ็นทรัลเคมี จำกัด กับบริษัทโจทก์ มีข้อตกลงให้โจทก์มีหน้าที่จัดหาที่ดินที่จะสร้างโรงงานนำมาขายให้แก่บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด จะต้องก่อสร้างอาคาร สร้างท่าเรือ โดยโจทก์จะต้องออกเงินไปก่อน เมื่อโอนที่ดินให้แก่บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด แล้ว บริษัทดังกล่าวจึงจะชำระเงินค่าที่ดินค่าก่อสร้าง ที่โจทก์ออกล่วงหน้าให้โดยการผ่อนส่งเป็นรายปี ดังนี้เห็นได้ว่าที่บริษัทโจทก์ขายที่ดินให้บริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด เป็นเงิน 32,000,000 บาทแล้วเอาเงินทั้งหมดไปซื้อหุ้นที่จะสูงขึ้น ถือได้ว่าบริษัทโจทก์ได้ขายที่ดินให้กับบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด เป็นทางค้าหรือหากำไร จึงต้องเสียภาษีการค้าตามรายรับ โดยไม่ต้องคำนึงว่าบริษัทโจทก์ขายที่ดินไปมีกำไรหรือขาดทุน ดังนี้โจทก์จึงต้องเสียภาษีการค้าตามบัญชีอัตราภาษีการค้าประเภทการค้า 11 คือการค้าอสังหาริมทรัพย์ในรายการที่ประกอบการค้า คือการขายอสังหาริมทรัพย์เป็นทางค้าหรือหากำไรตามประมวลรัษฎากร
ส่วนที่โจทก์โอนที่ดินจำนวน 39 ไร่ 2 งาน 86 ตารางวา ให้บริษัท เอ็น.ไอ.เอ็ม.จำกัด แทนการชำระค่าหุ้น 23,991 หุ้น คิดเป็นเงิน 23,991,000 บาท ก็เป็นการจำหน่ายจ่ายโอนโดยมีประโยชน์ตอบแทน จึงเป็นการขายตามความหมายในมาตรา 77 แห่งประมวลรัษฎากร และการที่ตั้งบริษัท เอ็น.ไอ.เอ็ม. จำกัด ก็เห็นได้ว่ามีวัตถุประสงค์จะแบ่งปันกำไรอันจะพึงได้แต่กิจการนั้น อันเป็นการค้าตามประมวลรัษฎากร มาตรา 77 การที่บริษัทโจทก์โอนที่ดินจำนวนดังกล่าวเพื่อแลกกับหุ้นที่ได้รับโอนมาจำนวน 23,991 หุ้น คิดเป็นเงิน 23,991,000 บาทจึงเป็นการขายที่ดินในทางค้าหรือหากำไร ดังนี้โจทก์จึงต้องเสียภาษีการค้าเช่นเดียวกันกับที่ได้ขายที่ดินให้กับบริษัทไทยเซ็นทรัลเคมี จำกัด
พิพากษากลับเป็นว่า ให้ยกฟ้องโจทก์
