แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การที่จำเลยที่ 1 กับพวกไม่ได้จัดให้มีการเลือกตั้งขึ้น ในที่ทำการของสมาคมเป็นเพราะมีเหตุจำเป็นเนื่องจากคณะกรรมการสมาคมชุดอื่นเป็นฝ่ายครอบครองอาคารที่ทำการ ของสมาคมอยู่ หากเข้าไปจัดในสถานที่นั้นอาจมีเรื่องวิวาทบาดหมางเกิดขึ้นได้ ห้องประชุมของสมาคมก็เล็กไม่เหมาะสำหรับใช้เป็นที่ประชุมใหญ่ซึ่งมีจำนวนสมาชิกมาก ทั้งเจ้าหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติก็แจ้งว่า สถานที่ใด ซึ่งสมาคมเช่าไว้ก็ใช้เป็นสถานที่สำหรับทำการเลือกตั้งได้ ไม่จำเป็นต้องเป็นที่ตั้งของสมาคมเสมอไปเห็นได้ว่าข้อบังคับของสมาคมในข้อนี้ไม่ใช่เป็นข้อบังคับอันเด็ดขาด หากมีความจำเป็นหรือเพื่อความเหมาะสมก็อาจใช้สถานที่อื่นเป็นที่ทำการเลือกตั้งได้ทั้งไม่ปรากฏว่าโจทก์และสมาชิกอื่นได้รับความเสียหาย จึงยังถือไม่ได้ว่าการเลือกตั้งไม่ชอบเพราะเหตุที่ไม่ได้จัดให้มีขึ้นในที่ทำการของสมาคม
ตามระเบียบของสมาคมระบุให้การออกหนังสือแจ้งวันนัดประชุมใหญ่แก่สมาชิกเป็นหน้าที่ของกรรมการและเลขานุการแต่เลขานุการติดธุระ จำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นอุปนายกของสมาคมจึงทำการแทน และจำเลยที่ 1 ลงนามในหนังสือดังกล่าวในฐานะรักษาการแทนเลขานุการสมาคม จึงถือได้ว่าการออกหนังสือดังกล่าวเป็นการออกโดยเลขานุการของสมาคมตามข้อบังคับของสมาคมการเลือกตั้งคณะกรรมการสมาคมได้ดำเนินการไปโดยชอบด้วยกฎหมายและข้อบังคับของสมาคมแล้ว
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า สมาคมฮากกาอุบลราชธานีเป็นนิติบุคคลตามกฎหมาย เมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2513 จำเลยที่ 1 และที่ 2 ได้จัดให้มีการประชุมใหญ่สามัญ เพื่อลงมติออกเสียงเลือกตั้งคณะกรรมการบริหารสมาคมประจำปี 2523 ขึ้น ณ สถานอาบ อบ นวด แห่งหนึ่ง มีคณะกรรมการได้รับเลือกตั้ง 21 นาย การประชุมดังกล่าวเป็นการกระทำที่ปราศจากอำนาจและฝ่าฝืนข้อบังคับของสมาคมกล่าวคือ จำเลยที่ 1 ที่ 2 ผู้เรียกประชุมไม่ได้เป็นเลขานุการประจำปี 2522 หนังสือเรียกประชุมดังกล่าวจึงไม่ชอบด้วยข้อบังคับของสมาคมและจำเลยที่ 1 ที่ 2 จัดให้มีการเลือกตั้งขึ้นที่สถานอาบ อบ นวดซึ่งไม่ใช่ที่ทำการของสมาคมการกระทำของจำเลยที่ 1 ที่ 2 เป็นการไม่ชอบขอให้ศาลพิพากษาว่า มติการประชุมเลือกตั้งกรรมการบริหารสมาคมฮากกาอุบลราชธานีประจำปี 2523 เป็นโมฆะ ขอให้ศาลเพิกถอนการจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการบริหารซึ่งมีจำเลยที่ 1 เป็นนายกกับพวกเสีย
จำเลยทั้งสิบสองคนให้การว่า จำเลยที่ 1 ในฐานะเลขานุการสมาคมฮากกาอุบลราชธานี ประจำปี 2521 ได้ปฏิบัติการไปตามคำสั่งผู้ว่าราชการจังหวัดซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ควบคุมสมาคมและนายทะเบียนสมาคม จำเลยได้ปฏิบัติการไปโดยชอบด้วยข้อบังคับและกฎหมายทุกประการ เจ้าหน้าที่จึงได้รับจดทะเบียนให้ จำเลยที่ 1 กับพวกเป็นคณะกรรมการบริหารสมาคมปี 2523 โดยชอบด้วยกฎหมายแล้ว ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า ให้เพิกถอนการจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการบริหารซึ่งมีจำเลยที่ 1 เป็นนายกกับพวก
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง
โจทก์ทั้งสามฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ในประเด็นที่ว่ามติการประชุมเลือกตั้งคณะกรรมการสมาคมฮากกาอุบลประจำปี 2523 ซึ่งมีจำเลยที่ 1 เป็นนายกได้ดำเนินการไปโดยชอบด้วยข้อบังคับหรือไม่ ตามฎีกาของโจทก์อ้างเหตุมา 3 ประการคือ (1) การเลือกตั้งไม่ได้จัดขึ้น ณ ที่ทำการของสมาคม เป็นการฝ่าฝืนข้อบังคับของสมาคม ข้อ 9(3)(2) แบบฟอร์มการเลือกตั้งมีรายชื่อสมาชิกไม่ครบ และ (3) การที่จำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นอุปนายกในคณะกรรมการสมาคมชุดปี 2521 เป็นผู้ออกหนังสือแจ้งวันนัดประชุมแก่สมาชิกไม่ถูกต้องตามข้อบังคับของสมาคมซึ่งกำหนดให้เป็นหน้าที่ของเลขานุการ
ในปัญหาข้อแรกศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การที่จำเลยที่ 1 กับพวกไม่ได้จัดให้มีการเลือกตั้งขึ้นในที่ทำการของสมาคมนั้น เป็นเพราะมีเหตุจำเป็นเนื่องจากคณะกรรมการสมาคมชุดนายคิงเปี้ยงเป็นฝ่ายครอบครองอาคารที่ทำการของสมาคมอยู่ หากเข้าไปจัดในสถานที่นั้นอาจมีเรื่องวิวาทบาดหมางเกิดขึ้นได้ ทั้งปรากฏว่าห้องประชุมของสมาคมจุคนได้ประมาณ 20 กว่าคนเท่านั้น จึงไม่เหมาะสำหรับที่จะใช้เป็นที่ประชุมใหญ่เพราะมีสมาชิกเป็นจำนวนมากถึง 200 กว่าคน และก่อนที่จะมีการประชุมจำเลยที่ 1 ได้สอบถามเจ้าหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติซึ่งมาสังเกตการณ์แล้ว เจ้าหน้าที่ดังกล่าวก็บอกว่าสถานที่ใดเป็นสถานที่ซึ่งสมาคมเช่าไว้ก็ใช้เป็นสถานที่สำหรับทำการเลือกตั้งได้ไม่จำเป็นจะต้องเป็นที่ตั้งของสมาคมเสมอไป ตามเหตุผลดังกล่าวมานี้จึงเห็นได้ว่าข้อบังคับของสมาคมในข้อนี้ไม่ใช่เป็นข้อบังคับอันเด็ดขาด หากมีความจำเป็นหรือเพื่อความเหมาะสมก็อาจใช้สถานที่อื่นเป็นที่ทำการเลือกตั้งได้ ทั้งไม่ปรากฏว่าโจทก์ทั้งสามและสมาชิกอื่น ๆ ได้รับความเสียหายเพราะเหตุนี้แต่อย่างใด ดังนี้จึงยังถือไม่ได้ว่าการเลือกตั้งไม่ชอบเพราะเหตุที่ไม่ได้จัดให้มีขึ้นในที่ทำการของสมาคมดังโจทก์กล่าวอ้าง
ในปัญหาข้อ 2 ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ยังฟังไม่ได้ว่าบัตรเลือกตั้งขาดชื่อสมาชิกไป ส่วนในปัญหาข้อ 3 ข้อเท็จจริงได้ความว่า ตามระเบียบของสมาคม ข้อ 9(1) ระบุว่า การออกหนังสือแจ้งวันนัดประชุมใหญ่แก่สมาชิกเป็นหน้าที่ของกรรมการเลขานุการ แต่ในการออกหนังสือแจ้งวันนัดประชุมใหญ่ครั้งพิพาท จำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นอุปนายกของสมาคมในปี 2521 เป็นผู้ออกดังปรากฏตามเอกสารหมาย จ.1 ในปัญหาข้อนี้จำเลยที่ 1 เบิกความว่า เหตุที่จำเลยที่ 1 เป็นผู้ออกหนังสือดังกล่าวเพราะเลขานุการติดธุระ จำเลยที่ 1 จึงทำการแทน และปรากฏตามเอกสารหมาย จ.1 ว่า จำเลยที่ 1 ลงนามในหนังสือดังกล่าวในฐานะรักษาการแทนเลขานุการสมาคม ดังนี้จึงถือได้ว่าการออกหนังสือดังกล่าวเป็นการออกโดยเลขานุการของสมาคมตามข้อบังคับนั่นเองตามพยานหลักฐานและเหตุผลดังได้วินิจฉัยมาตามลำดับ จึงฟังได้ว่าการเลือกตั้งคณะกรรมการสมาคมฮากกาอุบลราชธานี ประจำปี 2523 ซึ่งจำเลยที่ 1 เป็นนายกนั้นได้ดำเนินการไปโดยชอบด้วยกฎหมายและข้อบังคับของสมาคมแล้ว ไม่มีเหตุจะเพิกถอนการจดทะเบียนเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการสมาคมดังฟ้องโจทก์ทั้งสามแต่อย่างใด
พิพากษายืน
