แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
จำเลยได้ซื้อโคอันเป็นสัตว์พาหนะจำนวน 2 ตัวไปจากโจทก์ในราคา 3,450 บาท โดยไม่ได้ทำหนังสือสัญญาซื้อขายต่อกันและไม่ได้จดทะเบียนการซื้อขายต่อพนักงานเจ้าหน้าที่การซื้อขายโคดังกล่าวย่อมตกเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 456 วรรคแรก โจทก์จึงไม่อาจบังคับให้จำเลยใช้ราคาโคให้แก่โจทก์ได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้ตกลงซื้อโคจากโจทก์ กำหนดจะนำเงินมาชำระแก่โจทก์ภายใน ๓ วัน โจทก์ได้มอบโคให้จำเลยไปแล้ว ครบกำหนดจำเลยไม่นำเงินมาชำระ ขอให้ศาลบังคับให้จำเลยชำระเงินแก่โจทก์
จำเลยให้การว่า จำเลยไม่ได้ซื้อโคจากโจทก์ โคเป็นสังหาริมทรัพย์และเป็นสัตว์พาหนะ ราคาเกินกว่า ๕๐๐ บาท โจทก์ไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือลงลายมือชื่อจำเลย จึงไม่อาจฟ้องให้บังคับคดีได้
ศาลชั้นต้นเห็นว่า จำเลยได้ซื้อโคจากโจทก์ แต่การซื้อขายไม่ได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ จึงเป็นโมฆะ โจทก์ไม่มีอำนาจที่จะฟ้องเรียกราคาโคจากจำเลยได้ พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า จำเลยซื้อโคจากโจทก์ แต่การซื้อขายโครายนี้จำเลยได้รับโคเป็นการชำระหนี้จากโจทก์แล้ว โจทก์จึงฟ้องจำเลยได้โดยไม่ต้องอาศัยหนังสือสัญญาซื้อขาย พิพากษากลับ ให้จำเลยชำระเงินแก่โจทก์
จำเลยฎีกา
ข้อเท็จจริงฟังเป็นยุติว่า จำเลยได้ซื้อโคอันเป็นสัตว์พาหนะจำนวน ๒ ตัวไปจากโจทก์ในราคา ๓,๔๕๐ บาท โดยไม่ได้ทำหนังสือสัญญาซื้อขายต่อกัน และไม่ได้จดทะเบียนการซื้อขายต่อพนักงานเจ้าหน้าที่
ศาลฎีกาเห็นว่า กรณีต้องบังคับตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๔๕๖ วรรคแรก ซึ่งบัญญัติว่า การซื้อขายสัตว์พาหนะนั้นให้กระทำเช่นเดียวกับการซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ หากมิได้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ย่อมเป็นโมฆะ เมื่อโจทก์จำเลยมิได้ปฏิบัติให้ถูกต้องตามแบบที่กฎหมายบังคับไว้ คือ ไม่ได้ทำเป็นหนังสือและไม่ได้ไปจดทะเบียนการซื้อขายต่อพนักงานเจ้าหน้าที่สัญญาซื้อขายโครายพิพาทจึงเป็นโมฆะเจตนาในการซื้อขายที่โจทก์จำเลยมุ่งกระทำต่อกันจึงเสียเปล่า หามีผลบังคับตามกฎหมายไม่ โจทก์จำเลยยังคงอยู่ในฐานะเดิม ทั้งกรรมสิทธิ์ในโครายพิพาทยังไม่โอนไปยังจำเลยตามมาตรา ๔๕๘ โจทก์จึงไม่อาจอาศัยสัญญาซื้อขายที่เป็นโมฆะมาบังคับให้จำเลยใช้ราคาโคให้แก่โจทก์ได้และคดีไม่มีประเด็นที่จะวินิจฉัยว่า ที่โจทก์ฟ้องเช่นนี้ศาลจะสั่งให้จำเลยคืนราคาโคให้แก่โจทก์ในฐานะเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในโคที่พิพาทเพื่อให้โจทก์กลับคืนสู่ฐานะเดิมหรือไม่ชอบที่โจทก์จะต้องไปดำเนินคดีให้ถูกต้อง
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
