แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ไนคดีที่พนักงานอัยการฟ้องจำเลยถานขายทรัพย์ราคา 188 บาทไม่ออกไบรับเงินไห้แก่ผู้ซื้ออันเปนผิดตามประมวนรัสดากรซึ่งได้มีบุคคลกล่าวว่าแจ้งความไห้คดีปรากตขึ้นเพื่อจะได้รับค่าสินบนนั้น พนักงานอัยการไม่มีอำนาคฟ้องเรียกค่าสินบนแทนผู้กล่าวมาแจ้งความได้
ย่อยาว
โจทฟ้องว่าจำเลยขายโคไห้แก่นายสักราคา ๑๘๘ บ. รับเงินแล้วไม่ออกไบรับเงินไห้แก่นายสัก +คดีปรากตขึ้นด้วยการกล่าวหาแจ้งความของบุคคลผู้ขอปิดนามที่ไม่ไช่เจ้าพนักงานของรัถบาลทำการไนหน้าที่ ขอไห้ลงโทสและไห้จำเลยเสียเงินเปนค่าสินบนแก่บุคคลผู้แจ้งความเปนจำนวน ๒ ไน ๓ ของเงินค่าปรับที่จำเลยถูกสาลพิพากสาปรับ
จำเลยรับสารภาพ ค่าสินบนที่โจทขอมาก็ไม่คัดค้านคู่ความแถลงไม่สืบพยาน
สาลชั้นต้นและสาลอุธรน์พิพากสาปรับ ๕ บาท ส่วนคำขอค่าสินบน อัยการไม่มีอำนาดฟ้องเรียกแทนผู้กล่าวหาแจ้งความได้ ยกคำขอข้อนี้ของโจทเสีย
โจทดีกาว่า เงินค่าสินบนตามประมวนรัสดากรนี้เปนบทบัญญัติพิเสส อัยการมีอำนาดฟ้องเรียกได้ เพราะเกี่ยวด้วยการกะทำผิดอาญาแผ่นดิน
สาลดีกาเห็นว่า การเรียกร้องไห้จำเลยคืนหรือไช้ทรัพย์สินหย่างไดได้นั้น แม้จะเดี่ยวด้วยการกะทำผิดอาญาแผ่นดินก็เปนการเรียกร้องไนทางแพ่ง ข้อความไนวัค ๒ ของมาตรา ๑๒๗ แห่งประมวนรัสดากรซึ่งได้แก้ไขเพิ่มเติมโดยมาตรา ๒๑ แห่ง พ.ร.บ.ฯ พ.ส.๒๔๘๒ ได้บัญญัติไว้โดยชัดเจน และไม่มีบทบัญญัติวางวิธีการเรียกร้องค่าสินบนนี้ไว้เปนหย่างอื่น ก็ต้องถือว่าผู้ที่มีสิทธิได้ค่าสินบนนั้นก็คือบุคคลผู้กล่าวหาแจ้งความนั้นเอง ฉะนั้นการที่อัยการจะมีอำนาดเรียกร้องเงินค่าสินบนเช่นกรนีนี้แทนบุคคลผู้กล่าวหาแจ้งความได้หรือไม่ จะต้องวินิฉัยตามบทบัญญัติประมวนกดหมายวิธีพิจารนาความและอำนาดพนักงานอัยการ ซึ่งตามธัมดาผู้มีสิทธิเรียกร้องเท่านั้นที่จะเปนโจทฟ้องขอไห้สาลบังคับไนส่วนแพ่งได้ เว้นแต่สิทธิเรียกร้องนั้นจะเนื่องจากการกะทำผิดบางคดีดั่งได้ระบุไว้ไนมาตรา ๔๓ ประมวนกดหมายวิธีพิจารนาความอาญาพนักงานอัยการจึงจะเรียกทรัพย์สินหรือราคาแทนผู้เสียหายได้โดยมิต้องเสียค่าทำเนียมตามมาตรา ๒๕๓, ๒๕๔ การเรียกร้องค่าสินบนตามประมวนรัสดากรแทนบุคคลผู้กล่าวหาแจ้งความนี้ไม่มีบทบัญญัติไนที่ไดไห้อำนาดพนักงานอัยการไว้ไห้ฟ้องคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาได้ด้วยตนเอง ซ้ำมาตรา ๑๙ แห่งพระราชบัญญัติพนักงานอัยการ พ.ส.๒๔๗๘ ก็ยังได้ยืนยันถึงอกนาดและหน้าที่ของพนักงานอัยการไว้ดังกล่าวแล้ว อัยการจึงไม่มีอำนาดฟ้องเรียกค่าสินบนแทนผู้กล่าวหาแจ้งความตามประมวนรัสดากรได้ พิพากสายทนตามสางล่าง
