แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ภริยาซึ่งเป็นผู้อนุบาลสามีผู้วิกลจริตซึ่งศาลสั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถมีอำนาจจัดการสินบริคณห์ส่วนของสามีได้โดยลำพัง
ทำสัญญาขายที่ดินแก่คนหนึ่งแล้วไปโอนขายให้แก่อีกคนหนึ่งโดยสมยอมกัน ผู้ซื้อคนแรกขอให้เพิกถอนโอนรายหลังได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 ได้ทำสัญญาจะขายเรือนให้แก่โจทก์แต่จำเลยที่ 1 ทำผิดสัญญาโดยได้เอาเรือนพิพาทไปขายให้จำเลยที่ 2 จึงขอให้ศาลเพิกถอนนิติกรรมขายเรือนระหว่างจำเลยทั้งสองนั้นเสียแล้วให้จำเลยที่ 1 โอนขายเรือนรายนี้ให้แก่โจทก์
ทางพิจารณาได้ความว่า พ.ต.หลวงจรูญฯ กับจำเลยที่ 1 เป็นสามีภริยากันเรือนรายพิพาทเป็นสินบริคนห์ พ.ต.หลวงจรูญเป็นคนวิกลจริตถูกศาลสั่งให้เป็นคนไร้ความสามารถและให้อยู่ในความอนุบาลของจำเลยที่ 1 ๆ ได้ทำสัญญาจะขายเรือนพิพาทให้แก่โจทก์ในเวลาภายหลังที่จำเลยที่ 1 ได้เป็นผู้อนุบาลแล้ว และจำเลยที่ 1 ได้ทำหนังสือสัญญาขายเรือนพิพาทให้จำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นบุตรีหลวงจรูญฯ อันเกิดด้วยภริยาอื่น
ศาลแพ่งเห็นว่าจำเลยที่ 1 ทำสัญญากับโจทก์ในฐานะส่วนตัวมิได้ทำในฐานะผู้อนุบาล พ.ต.หลวงจรูญฯ ด้วย จึงผูกพันธ์เฉพาะสินบริคนห์ส่วนของจำเลยที่ 1 เท่านั้น แต่การขายของจำเลยที่ 1 เป็นการขายตัวทรัพย์ทั้งหมดจึงไม่สมบูรณ์ในฐานะที่เป็นการจำหน่ายตัวทรัพย์จะบังคับตามคำขอของโจทก์ไม่ได้ ส่วนการจะบังคับให้เพิกถอนนิติกรรมนั้น ศาลแพ่งฟังว่า การขายให้จำเลยที่ 2 ไม่ทำให้โจทก์เสียเปรียบ จึงพิพากษายกฟ้อง
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า จำเลยที่ 1 ได้ทำสัญญากับโจทก์ทั้งในฐานะส่วนตัวและเป็นผู้แทนสามีด้วย แต่ในเรื่องสามีหรือภริยาที่เป็นผู้อนุบาล ภริยาหรือสามี ซึ่งไร้ความสามารถจะมีอำนาจจัดการในเรื่องทรัพย์สินเพียงใด ต้องบังคับตามกฎหมายว่าด้วยทรัพย์สินในระหว่างสามีภริยาคดีนี้จำเลยที่ 1 จึงไม่มีอำนาจขายสินบริคนห์ส่วนของสามีโดยลำพัง และก็ไม่ปรากฏว่าเป็นการกระทำในเรื่องหนี้ร่วม จำเลยที่ 1 โดยลำพังไม่มีอำนาจขายเรือนรายพิพาทให้แก่โจทก์ ไม่มีทางจะบังคับให้จำเลยที่ 1 ปฏิบัติตามสัญญา และฟังว่าการกระทำไม่มีลักษณะทำให้โจทก์เสียเปรียบ พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า แม้ในสัญญาจะลงชื่อนางกระแสร์จำเลยที่ 1 แต่ผู้เดียวก็ย่อมผูกพันธ์สินบริคณห์ได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1361 วรรค 2 และมาตรา 30 เพราะนางกระแสร์เป็นผู้อนุบาลสามีอยู่แล้วมิพักต้องได้รับความยินยอมจากสามีอีกและข้อเท็จจริงว่าการซื้อขายเรือนระหว่างจำเลยที่ 1, 2 เป็นสมยอมกัน ทำให้โจกท์เสียเปรียบ โจทก์มีสิทธิเพิกถอนได้ จึงพิพากษากลับให้เพิกถอนนิติกรรมเรือนรายพิพาทระหว่างจำเลยทั้ง 2 ให้จำเลยที่ 1 โอนขายเรือนแก่โจทก์
