แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ในคดีล้มละลายศาลของประเทศที่ผู้ขอรับชำระหนี้มีภูมิลำเนานั้น ให้เจ้าหนี้ในประเทศไทยมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายในศาลแห่งประเทศของตนได้ทำนองเดียวกัน คือถือหลักถ้อยทีถ้อยปฏิบัติ ซึ่งอาจเป็นว่ากฎหมายในประเทศนั้นไม่มีบัญญัติไว้โดยเฉพาะแต่ก็บัญญัติให้มีการพิสูจน์หนี้ได้ทั่วๆ ไปซึ่งเมื่อไม่ห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศ เจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศก็มาขอพิสูจน์หนี้ได้ ก็ได้
ตามกฎหมายล้มละลายของมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ให้เจ้าหนี้ในต่างประเทศขอพิสูจน์หนี้ของตนเอาแก่ลูกหนี้ผู้ล้มละลายที่อยู่ในมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ในศาลซึ่งพิพากษาให้ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลายได้ฉะนั้นเจ้าหนี้ซึ่งอยู่ในมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกา ย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายของลูกหนี้ในศาลไทยได้ตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 178(1)
ย่อยาว
คดีนี้ศาลแพ่งมีคำสั่งให้พิทักษ์ทรัพย์จำเลยเด็ดขาด บริษัทแกลเวสตันคอทตอน ซึ่งมีสำนักงานอยู่มลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกาได้มอบอำนาจให้นายดิษฐ์ จันทพลาบูรณ์ ยื่นคำขอรับชำระหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์เป็นจำนวนเงิน 414,050 บาท ไม่มีผู้ใดคัดค้าน เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ดำเนินการสอบสวนแล้วรายงานความเห็นว่าคำขอรับชำระหนี้รายงานได้ขอมาในฐานเจ้าหนี้ต่างประเทศซึ่ง พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 178(1) บัญญัติให้เจ้าหนี้ต้องพิสูจน์ว่า เจ้าหนี้ในประเทศไทยก็มีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายและในศาลแห่งประเทศของตนได้ในทำนองเดียวกันเจ้าหนี้นำสืบในข้อกฎหมายนี้โดยตรงนายแอลเบิต ไลแมนและนายไบรแอนเอฟ.วิลเลียมส์ เป็นพยาน ซึ่งเท่าที่นำสืบมาแล้วยังรับฟังไม่ได้ว่าเจ้าหนี้ต่างประเทศ โดยเฉพาะคนไทยนั้นมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายของศาลแห่งมลรัฐเทกซัส สหรัฐอเมริกาได้ ควรยกคำร้องขอรับชำระหนี้รายนี้ โดยไม่จำต้องชี้ขาดในมูลแห่งหนี้ ศาลแพ่งมีคำสั่งเห็นชอบด้วยตามความเห็นของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ให้ยกคำขอรับชำระหนี้รายนี้
ผู้ขอรับชำระหนี้อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายกคำสั่งศาลแพ่งให้ศาลแพ่งวินิจฉัยในมูลหนี้แล้วมีคำสั่งใหม่ตามรูปความ
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อสำคัญอยู่ที่ว่าศาลของประเทศที่ผู้ขอรับชำระหนี้มีภูมิลำเนานั้น ให้เจ้าหนี้ในประเทศไทยมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายตามกฎหมายในศาลแห่งประเทศของตนได้ทำนองเดียวกัน คือ ถือหลักถ้อยทีถ้อยปฏิบัติ ซึ่งอาจเป็นว่ากฎหมายในประเทศนั้นไม่มีบัญญัติไว้โดยเฉพาะ แต่ก็บัญญัติให้มีการพิสูจน์หนี้ได้ทั่ว ๆไป ซึ่งเมื่อไม่ห้ามเจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศ เจ้าหนี้ที่อยู่ต่างประเทศก็มาขอพิสูจน์หนี้ได้ก็ได้ และตามคำพยานของเจ้าหนี้ให้การได้ความว่า ไม่มีบทบัญญัติใน พระราชบัญญัติล้มละลาย หรือพระราชบัญญัติอื่นใดแห่งสหรัฐอเมริกา ตัดสิทธิเจ้าหนี้คนไทยหรือเจ้าหนี้ชนต่างด้าวอื่นใดที่มีสัมพันธ์ไม่ตรีกับสหรัฐอเมริกา มิให้ใช้สิทธิของตนดำเนินคดีในศาลแห่งสหรัฐอเมริกา นายไบรแอน เอฟ.วิลเลียมส์ยังให้การยืนยันว่า เจ้าหนี้คนไทยย่อมพิสูจน์หนี้ของตนเอาแก่ลูกหนี้ผู้ล้มละลายที่อยู่ในมลรัฐเทกซัส ในศาลซึ่งพิพากษาให้ลูกหนี้เป็นบุคคลล้มละลายนั้นได้ จึงมีเหตุผลที่จะรับฟังว่าเจ้าหนี้ในประเทศไทยย่อมมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายในศาลมลรัฐเทกซัสแห่งสหรัฐอเมริกาได้เช่นเดียวกัน ผู้ขอรับชำระหนี้รายนี้จึงมีสิทธิขอรับชำระหนี้ได้
พิพากษายืน
