แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ชายหญิงสมรสกันแล้วทั้งสองฝ่ายละเลยไม่ไปจดทะเบียนอันไม่นับว่าเป็นความผิดของหญิงฝ่ายเดียว ดังนี้ชายจะฟ้องเรียกสินสอดและของหมั้นคืนไม่ได้ (อ้างฎีกาที่659/2487 และ 269/2488)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์สมรสกับจำเลยที่ 3 ตกลงเสียสินสอดและของหมั้น แต่งงานกันแล้วได้ขอให้ฝ่ายจำเลยจดทะเบียนสมรสจำเลยไม่ยอม แต่โจทก์ได้อยู่กินกับจำเลยที่ 3 เรื่อยมา โจทก์มีสินเดิม 150 บาท และเกิดสินสมรส 7,604 บาท จึงขอให้จำเลยคืนสินสอดของหมั้น สินเดิม และแบ่งสินสมรสให้โจทก์กึ่งหนึ่ง
จำเลยแก้ว่า โจทก์เองเป็นฝ่ายผิด ไม่ใช่ความผิดของจำเลยฟ้องโจทก์ขาดอายุความ
ศาลชั้นต้นเห็นว่า คดีไม่เข้าอายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1444 วรรค 2 จึงต้องถืออายุความ 10 ปี คดีไม่ขาดอายุความและฟังข้อเท็จจริงว่าฝ่ายโจทก์ได้ขอร้องให้จำเลยจัดการจดทะเบียนสมรสให้ถูกต้องตามกฎหมาย จำเลยเพิกเฉยเสียจึงเป็นความผิดของฝ่ายจำเลย เงินหมั้นกับเงินสินสอดน่าเชื่อตามพยานหลักฐานโจทก์ นอกนั้นโจทก์สืบไม่สม พิพากษาให้จำเลยทั้งสามคืนเงินหมั้น 500 บาท กับเงินสินสอด 2,000 บาทกับดอกเบี้ย
จำเลยฝ่ายเดียวอุทธรณ์เฉพาะเรื่องสินสอดของหมั้น
ศาลอุทธรณ์ฟังว่าโจทก์ได้เสียเงินหมั้น 500 บาท และสินสอด 2,000 บาทจริง แต่วินิจฉัยว่าจำเลยที่ 1 ที่ 2 ได้จัดการมอบตัวจำเลยที่ 3 ให้แก่โจทก์ จนโจทก์และจำเลยที่ 3 มีบุตรด้วยกันถึง 2 คน การจดทะเบียนจึงเป็นเรื่องของโจทก์และจำเลยที่ 3 จะปฏิบัติต่อกันเอง ไม่เกี่ยวด้วยจำเลยที่ 1 ที่ 2 และการไม่จดทะเบียนสมรสนั้นตามพฤติการณ์แสดงให้เห็นว่าโจทก์และจำเลยที่ 3 ไม่จัดการเอง โจทก์จึงเรียกสินสอดของหมั้นคืนไม่ได้ พิพากษาแก้ให้ยกฟ้องโจทก์ในข้อที่เรียกสินสอดของหมั้นเสียด้วย นอกนั้นยืน
โจทก์ฎีกาขอให้พิพากษาตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
ศาลฎีกาประชุมพิจารณาแล้ว เกี่ยวแก่เรื่องอายุความจำเลยมิได้อุทธรณ์มาแต่ชั้นศาลอุทธรณ์ คงวินิจฉัยเฉพาะเรื่องสินสอดของหมั้นศาลฎีกาเห็นว่าจำเลยที่ 1 ที่ 2 ให้จำเลยที่ 3 ทำพิธีแต่งงานอย่างเป็นภริยาโจทก์ อยู่กินด้วยกันจนเกิดบุตร 2 คน ขาดอยู่แต่การจดทะเบียนซึ่งทั้งโจทก์และจำเลยที่ 3 ละเลยไม่ดำเนินการจดทะเบียนกันเอง หาใช่ความผิดของฝ่ายใดไม่ ฝ่ายหญิงไม่ผิดสัญญาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1438 โจทก์ฟ้องเรียกของหมั้นและสินสอดคืนไม่ได้ ตามคำพิพากษาฎีกาที่ 659/2487ระหว่างนายประเสริฐ โจทก์ นายตุ่นกับพวก จำเลย และฎีกาที่ 269/2488 ระหว่างนายหริด โจทก์ นางหมากับพวก จำเลย
พิพากษายืน
