แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
หุ้นส่วน เลิกหุ้น,ทรัพย์ที่ให้หุ้นส่วนยืม,หุ้นส่วนขาดทุน ความรับผิดชอบ
(ม.45,20,36,แล 50)
ย่อยาว
จำเลยเปนเจ้าของเหมืองแร่ดีบุก ได้รับประทานบัตร์แล้ว โจทย์มาชักชวนจำเลย ให้จำเลยยอมให้โจทย์ทำเหมืองแร่รายนี้ เมื่อได้กำไร จะแบ่งกำไรให้ ๒ ใน ๒๕ หุ้น จำเลยก็ยอมจึงทำสัญญาเข้าหุ้นส่วนกัน โจทย์เปนผู้ออกเงินทุน แลจัดการทำเหมืองแร่ดีบุกมา การทำเหมืองแร่ขาดทุน จำเลยจึงบอกเลิกไม่ให้โจทย์ทำการในเหมืองแร่ของจำเลย และได้ชำระบาญชีของหุ้นส่วน ปรากฎว่าโจทย์ได้ออกเงินขาดทุนไป ๘๙๒ บาท ๙๖ สตางค์ ต่อมาจำเลยให้ผู้มีชื่อเช่าเหมืองแร่รายนี้ เก็บค่าเช่ามาได้ ๔ ปี โจทย์จึงฟ้องขอเฉลี่ยเงินทุนที่โจทย์ออกไป แลขอแบ่งกำไรในเงินค่าเช่านี้
ศาลฎีกาตัดสินว่า
๑. เมื่อจำเลยบอกเลิกมิให้โจทย์ทำการในเหมืองแร่ของจำเลย นับตั้งแต่วันบอกเลิกมาพ้นกว่าเดือนหนึ่ง หุ้นส่วนเปนอันต้องเลิกจากกันตามพระราชบัญญัติหุ้นส่วนมาตรา ๔๕ ข้อ ๓
๒. ข้อที่จำเลยยอมให้โจทย์ทำเหมืองแร่นี้ ก็มิได้โอนกรรมสิทธิที่เหมืองแร่ให้เปนของหุ้นส่วนโดยเด็ดขาด เพราะฉนั้นเมื่อเลิกการทำเหมืองแร่แล้ว ที่เหมืองต้องกลับคืนมาเปนของจำเลยตามพระราชบัญญัติหุ้นส่วนมาตรา ๒๐, ค่าเช่าที่ ๆ จำเลยได้รับต่อมา ก็เปนผลอันเกิดจากที่ของจำเลยส่วนหนึ่ง หาใช่ผลจากการเข้าหุ้นส่วนทำเหมืองแร่ไม่ โจทย์ไม่มีสิทธิขอแบ่งเงินค่าเช่ารายนี้
๓. ส่วนข้อที่โจทย์ออกเงินขาดทุนไป ๘๙๒ บาท ๙๖ สตางค์ ในเวลาที่หุ้นส่วนยังไม่ได้เลิกจากกันนั้น จำเลยต้องเฉลี่ยใช้ให้โจทย์ ๒ ใน ๒๕ ตามหุ้นที่จำเลยมีอยู่ ตามพระราชบัญญัติหุ้นส่วนมาตรา ๓๖ – ๕๐่
