แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
แจ้งความประกาศให้ผู้ประสงค์รับเหมาก่อสร้างงานยื่นซองประกวดราคาเป็นคำเชื้อเชิญ และข้อความซึ่งระบุไว้ในแจ้งความว่า ราคาที่ผู้รับเหมายื่นซองประกวดราคาจะไม่เปลี่ยนแปลงภายในกำหนด 60 วัน นับแต่วันยื่นซองประกวดราคา ก็เป็นเงื่อนไขที่บังคับไม่ให้โจทก์ผู้ยื่นซองประกวดราคาเปลี่ยนแปลงราคาค่ารับเหมาก่อสร้างภายในกำหนดเวลาดังกล่าว โจทก์ทราบเงื่อนไขจึงยื่นซองประกวดราคารับเหมาก่อสร้างงานรายนี้ซึ่งเป็นคำเสนอ และตกลงจะไม่เปลี่ยนแปลงราคารับเหมาก่อสร้างภายใน 60 วัน นับแต่วันยื่นซองประกวดราคา ก็ไม่ทำให้คำเสนอของโจทก์เป็นคำเสนอที่มีข้อจำกัด ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 359 วรรคสอง
เมื่อข้อความในประกาศแจ้งความของจำเลยระบุให้ผู้ประกวดราคาได้ต้องเข้าทำสัญญาภายในเวลาที่กำหนด เห็นได้ว่าสัญญาอันจะมุ่งทำนั้นจะต้องทำเป็นหนังสือตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 366 วรรคท้าย เมื่อโจทก์ผู้ประกวดราคาได้ไม่ไปลงนามในสัญญาตามกำหนด จึงเป็นเงื่อนไขที่ทำให้จำเลยมีสิทธิริบเงินประจำซองได้ตามที่ระบุไว้ในประกาศแจ้งความ
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ ๒ แจ้งความประกวดราคาจ้างเหมาะปรับปรุงท่อระบายน้ำซอย ๖๕ แยกถนนประชาสงเคราะห์ถึงสุดเขต โจทก์ยื่นซองประกวดราคารับจ้างเหมางานดังกล่าวในราคา ๒๒๘,๙๐๐ บาท โดยจะต้องก่อสร้างงานรายนี้ให้เสร็จภายใน ๙๐ วัน และราคาจะไม่เปลี่ยนแปลงภายในกำหนด ๖๐ วัน นับแต่วันยื่นซองประกวดราคาอันเป็นเงื่อนไขตามข้อ ๕ ของใบแจ้งความ และโจทก์ได้ชำระเงินมัดจำซองประกวดราคาเป็นเงิน ๑๗,๕๐๐ บาท ต่อมาจำเลยที่ ๒ มีหนังสือแจ้งให้โจทก์ทราบว่าโจทก์เป็นผู้เสนอราคาต่ำสุด ตกลงจ้างโจทก์เป็นผู้ทำงานรายนี้ และให้นำหลักฐานต่าง ๆ ไปมอบให้เจ้าหน้าที่ของจำเลยที่ ๒ โจทก์นำหลักฐานต่าง ๆ ไปมอบให้เจ้าหน้าที่ของจำเลยที่ ๒ แล้ว เมื่อเวลาล่วงเลย ๖๐ วัน จำเลยไม่เรียกโจทก์ไปทำสัญญาทั้งไม่แจ้งเหตุขัดข้องให้ทราบ ไม่เรียกโจทก์ไปทำความตกลงในการต่อกำหนดวันยืนราคาว่าโจทก์จะถือกำหนดเดิม ๖๐ วัน หรือจะยืดวันยืนราคาไปได้อีกโดยให้โจทก์ทำหนังสือยืนยันไว้ เพื่อโจทก์จะได้เตรียมหาวัสดุก่อสร้างไว้เมื่อจำเลยจะจ้างโจทก์ทำงานนั้นแน่นอน โจทก์ได้มีหนังสือถึงจำเลยขอปรับราคาใหม่เพื่อความเป็นธรรมตามราคาวัสดุก่อสร้างขณะนั้น ต่อมาโจทก์ได้รับหนังสือจากจำเลยที่ ๒ นัดให้โจทก์ไปลงนามในสัญญาจ้างเหมา โดยแจ้งให้ทราบว่าจำเลยที่ ๑ ได้จัดทำร่างสัญญาเสร็จเรียบร้อยแล้ว และให้โจทก์ไปทำสัญญาภายใน ๕ วัน นับแต่วันรับหนังสือโจทก์เห็นว่าเป็นเวลาล่วงเลยกำหนดยืนเวลาตามเงื่อนไขข้อ ๕ ของใบแจ้งความประกวดราคา ซึ่งกำหนดให้ยืนราคาไว้ ๖๐ วัน จำเลยแจ้งให้โจทก์ทำสัญญาเลยเวลายืนราคาหาใช่ความผิดของโจทก์ไม่ โจทก์จึงมีหนังสือตอบปฏิเสธการทำสัญญาพร้อมกับขอคืนเงินมัดจำ แต่จำเลยแจ้งให้โจทก์ทราบว่าจำเลยริบเงินมัดจำซองและตัดสิทธิโจทก์ไม่ให้เป็นผู้รับเหมา จึงขอให้จำเลยทั้งสองร่วมกันคืนเงินมัดจำซองจำนวน ๑๗,๕๐๐ บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี ตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าชำระเสร็จ ให้จำเลยที่ ๑ เพิกถอนคำสั่งตัดสิทธิ์โจทก์มิให้ยื่นซองประกวดราคาตามระเบียบกรุงเทพมหานครว่าด้วยการจดทะเบียนผู้รับจ้างเหมา พ.ศ.๒๕๑๘ ให้จำเลยทั้งสองร่วมกันใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์
จำเลยทั้งสองให้การและฟ้องแย้งว่า โจทก์ยื่นซองประกวดราคารับจ้างเหมาปรับปรุงท่อระบายน้ำซอย ๖๕ ในราคา ๒๒๘,๙๐๐ บาท และวางเงินมัดจำซองในการปฏิบัติตามสัญญาเป็นเงิน ๑๗,๕๐๐ บาท โจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาประกวดราคาจ้างเหมา จำเลยที่ ๑ จึงมีสิทธิริบเงินมัดจำซองและตัดสิทธิในการยื่นซองประกวดราคาตามระเบียบกรุงเทพมหานคร ซึ่งไม่เป็นการละเมิดต่อโจทก์ การที่โจทก์ผิดสัญญาทำให้จำเลยที่ ๑ ต้องเสียค่าจ้างเหมาะเพิ่มอีกเป็นเงิน ๒๑,๗๗๐ บาท เมื่อหักกับเงินมัดจำซองแล้ว จำเลยที่ ๑ ยังได้รับความเสียหายอีก ๔,๒๗๐ บาท ขอให้ยกฟ้องโจทก์และทำให้โจทก์ใช้ค่าเสียหายจำนวน๔,๒๗๐ บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีตั้งแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ และใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนจำเลยที่ ๑
โจทก์ให้การและแก้ไขคำให้การแก้ฟ้องแย้งว่า ฟ้องแย้งไม่แสดงโดยแจ้งชัดซึ่งสภาพแห่งข้อหา จึงเคลือบคลุม จำเลยเป็นฝ่ายผิดสัญญา ความเสียหายหากมีก็เกิดจากความผิดที่จำเลยเป็นผู้ก่อให้เกิดขึ้น
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้องโจทก์ให้โจทก์ใช้ค่าเสียหายจำนวน ๔,๒๗๐ บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี ตั้งแต่วันฟ้องแย้งจนกว่าจะชำระเสร็จแก่จำเลยที่ ๑
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้จำเลยที่ ๑ ใช้เงินค่ามัดจำซองประกวดราคาจำนวน ๑๗,๕๐๐ บาทแก่โจทก์ พร้อมด้วยดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จ ให้เพิกถอนคำสั่งของจำเลยที่ ๑ ซึ่งตัดสิทธิโจทก์มิให้ยื่นซองประกวดราคา ยกฟ้องแย้ง นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
จำเลยที่ ๑ ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แจ้งความของจำเลยที่ ๑ ที่ประกาศให้ผู้ประสงค์รับเหมาก่อสร้างปรับปรุงท่อระบายน้ำยื่นซองประกวดราคาเป็นคำเชื้อเชิญตามข้อ ๕ ของแจ้งความดังกล่าวที่มีข้อความว่า ราคาที่ผู้รับเหมายื่นซองประกวดราคาจะไม่เปลี่ยนแปลงภายในกำหนด ๖๐ วัน นับแต่วันยื่นซองประกวดราคา ซึ่งโจทก์เรียกว่ากำหนดวันยืนราคา เป็นเงื่อนไขที่บังคับไม่ให้โจทก์เปลี่ยนแปลงราคาค่ารับเหมาก่อสร้างภายในกำหนดเวลาดังกล่าว โจทก์ทราบเงื่อนไขดังกล่าวและรายละเอียดอื่นตามแจ้งความของจำเลยที่ ๑ ดีแล้ว จึงยื่นซองประกวดราคารับเหมาก่อสร้างงานรายนี้ซึ่งเป็นคำเสนอ การที่โจทก์ยื่นซองประกวดราคาโดยมีข้อตกลงว่าจะไม่เปลี่ยนแปลงราคาค่ารับเหมาก่อสร้างภายใน ๖๐ วันนับแต่วันยื่ซองประกวดราคา เป็นไปตามเงื่อนไขแจ้งความประกวดราคาของจำเลยที่ ๑ ไม่ทำให้คำเสนอของโจทก์เป็นคำเสนอที่มีข้อจำกัด ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๓๕๙ วรรคสอง ตามแจ้งความข้อ ๗ จำเลยที่ ๑ ยังมีสิทธิเลือกตกลงจ้างผู้ใดก็ได้ ฉะนั้นเมื่อจำเลยที่ ๑ มีหนังสือแจ้งให้โจทก์ทราบว่าตกลงจ้างโจทก์ให้ทำการก่อสร้างงานรายนี้อันถือได้ว่าเป็นคำสนองของจำเลย โจทก์จึงมีความผูกพันที่จะต้องไปทำสัญญาจ้างเป็นลายลักษณ์อักษรกับจำเลยที่ ๑ เห็นได้ว่าการทำสัญญาจ้างเป็นลายลักษณ์อักษรระหว่างโจทก์จำเลยที่ ๑ เป็นกรณีอีกส่วนหนึ่งที่โจทก์จะต้องไปลงนามในสัญญาตามกำหนด หากโจทก์ไม่ไปลงนามในสัญญาตามกำหนดก็เป็นเงื่อนไขที่ทำให้จำเลยที่ ๑ มีสิทธิริบเงินประจำซองแล้วทำความตกลงจ้างผู้อื่นต่อไปตามแจ้งความข้อ ๑ วรรคท้าย และเงื่อนไขที่ว่า “ราคานี้จะไม่เปลี่ยนแปลงภายใน ๖๐ วัน นับแต่วันยื่นซองประกวดราคานี้” ก็เป็นเพียงเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในใบแจ้งความประกวดราคาซึ่งเป็นคำเชื้อเชิญเท่านั้นราคานี้จะมีการเปลี่ยนแปลงมิได้ภายใน ๖๐ วัน แต่มิได้หมายความต่อไปว่าถ้าเกิน ๖๐ วัน แล้วราคาจะต้องเปลี่ยนแปลง ดังนั้น เมื่อโจทก์ผู้ยื่นใบประกวดราคาซึ่งถือเป็นคำเสนอมิได้ระบุในใบประกวดราคาว่าราคาที่เสนอจะคงอยู่เพียง ๖๐ วันแล้ว การที่จำเลยแจ้งให้โจทก์ทราบว่าจำเลยตกลงจ้างโจทก์และต่อมาได้แจ้งให้โจทก์ไปทำสัญญาภายใน ๕ วัน แม้จะพ้นกำหนด ๖๐ วันตามเงื่อนไขในใบแจ้งความประกวดราคา หากโจทก์ปฏิเสธไม่ยอมลงนามในสัญญา ก็ถือได้ว่าโจทก์เป็นฝ่ายผิดสัญญาประกวดราคาจ้างเหมา จำเลยจึงมีสิทธิริบเงินประจำซอง แต่ไม่มีสิทธิเรียกค่าเสียหายในการที่ไปจ้างเหมาผู้อื่นในราคาสูงขึ้น เพราะตามแจ้งความประกวดราคาไม่ได้กำหนดไว้
พิพากษาแก้ ให้ยกฟ้องโจทก์และยกฟ้องแย้งของจำเลย
