แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
พฤตติการณ์ที่ถือว่ามารดาปกครองทรัพย์มฤตกซึ่งตนมีส่วนอยู่ด้วยไว้แทนบุตรทั้งหมด
ย่อยาว
ได้ความว่า ข.มีนาอยู่ผืนใหญ่ ได้แบ่งให้แก่บุตรหลานทั้งหมด ที่พิพากหนี้ปรากฏว่าบุตรของ ข. ได้วายชนม์ไปก่อน ข. จึงให้แก่โจทก์เด็กหญิง ป. ซึ่งเป็นกชหลานเเกิดด้วยบุตรของ ข. โดยจำเบยเป็นมารดาเด็ก ๒ คนนี้ ต่อมา ป. วายชนม์ จำเลยซึ่งเป็นภรรยาได้ปกครองที่พิพาทนี้ตลอดมา บัดนี้โจทก์ฟ้องเรียกที่ดินที่พิพาทนี้ทั้งหมดคืนจากจำเลยพร้อมทั้งข้าวที่ทำได้ในนา
ศาลฎีกาเห็นว่า จำเบยเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมของโจทก์ ย่อมปกครองทรัพย์แทนโจทก์ตลอดทั้งที่พิพาาทกี่งหนึ่งของโจทก์ด้วยส่านอีกกึ่งหนึ่ง ข. ยกให้ ป. ซึ่งภายหลังได้วายชนม์ลงนั้น เห็นว่ากิริยาที่ ข. แบ่งทรัพย์ให้แก่บิตร์หลานโดยมิยอมให้ก่สะใภ้แลเขยจำเลยเป็นเพียงสะใภ้ จะสันนิษฐานว่า ข. ยอมให้จำเลยครอลครองทีค่พิดาทกึ่งหนึ่งนั้น เพื่อจำเลยเองย่อมจะไม่ตรงกับความตั้งใจของ ข. ปรดะกอบทั้งเมื่อโจทก์สึกจากเณรจำเลยก็ยอมให้เข้าทำในพิพาททั้งแปลง จึงเห็นว่าตามพฤตติการณ์แสดงว่าจำเลยครอบครองที่นาทั้งแปลงแทนโจทก์ เมื่อโจทก์ต้องการคืนจำเลยก็ต้องมอบหมายคืนให้ จึงพิพากษายื่นตามศาลขั้นต้นให้จำเลยส่งมอบที่พิพาทกับข้าวในนาให้โจทก์
