แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เหมืองแร่ซึ่งภริยาอ้างว่าเป็นสินเดิมนั้น ถ้ามิได้สืบว่า เมื่อได้กับสามีมีราคาเท่าไรแล้ว ถือว่าคำนวณราคาไม่ได้ เหมืองแร่ลงทุนไว้ก่อนแต่งงาน 3,000 บาท แต่งงานแล้วขายได้ 800 บาทภริยาได้สืบว่าเมื่อแต่งงานแล้วราคาเท่าไร ถือว่าเป็นสินเดิม 800 บาท +ทรัพย์เป็นสินเดิมอันอาจใช้ประกอบอาชีพตามฐานะได้แล้ว แม้มิได้นำมามอบให้สามี ก็หักสมรสใช้เดิมซึ่งสูญไปนั้นได้ สามีเอาเงินสมรสไปซื้อทรัพย์ให้บุตรที่ติดมาโดยความยินยอมของภริยา ทรัพย์นั้นเป็นสิทธิแก่บุตร ผู้จัดการร้านค้าของบิดาเอาเงินของร้านไปปลูกสร้างในที่ดินของตัว ถือว่าสิ่งปลูกสร้างเป็นของผู้จัดการแทนนั้น แต่ถ้าเอาไปซื้อทั้งทีดินและสิ่งปลูกสร้าง ก็ถือว่าทรัพย์ที่ซื้อเป็นของร้าน ฟ้องเรียกสินเดิมสินสมรสจากผู้รับมรดกผู้ตาย ได้ความว่าจำเลยเป็นหนี้ผู้ตาย ศาลไม่ตัดสินให้จำเลยใช้เงินที่เป็นหนี้นั้น
ย่อยาว
ศาลฎีกาเห็นว่า โจทก์เป็นภริยาผู้ตาย จำเลยเป็นบุตรผู้ตายและเป็นผู้ยึดถือทรัพย์ไว้ แล้วตัดสินในข้อกฎหมายต่อไปดังนี้:-
๑. เหมืองคอกหมูซึ่งโจทก์อ้างว่าเป็นสินเดิมของโจทก์ ศาลฎีกาฟังว่าเป็นเหมืองทำมาหลายปีแล้ว ก่อนโจทก์ได้กับผู้ตาย โจทก์มิได้สืบว่า เมื่อโจทก์ได้กับผู้ตายเหมืองนี้มีราคาเท่าไร จึงเห็นว่าเป็นเหมืองที่คำนวณราคาไม่ได้
๒. เหมืองทรายศาลเดิมฟังว่าเป็นสินเดิมของโจทก์ ๓,๐๐๐ บาทตามจำนวนเงินที่โจทก์ลงทุน แต่ศาลอุทธรณ์เห็นว่าเป็นสินเดิมของโจทก์ ๘๐๐ บาทตามราคาที่ขายให้ผู้มีชื่อไป โจทก์ฎีกาศาลฎีกาเห็นว่า โจทก์มิได้สืบว่าเดิมเหมืองนี้มีราคาเท่าไร ต่อมามีการขุดหาแร่แล้วราคาตกต่ำเท่าไร ศาลฎีกาจึงเห็นชอบด้วยคำชี้ขาดของศาลอุทธรณ์
๓.เหมืองตำบลร่อนพิบูลย์ โจทก์ลงทุนไว้ ๓,๐๐๐ บาท เมื่ออยู่กินกับผู้ตายแล้วขายได้ ๓,๓๐๐ บาท ศาลชั้นต้นฟังว่าเป็นสินเดิมของโจทก์ ๓,๐๐๐ บาท ศาลชั้นต้นฟังว่าเป็นสินเดิมของโจทก์ ๓,๐๐๐ บาทเท่าที่โจทก์ฟ้อง ศาลฎีกาเห็นชอบด้วย
๔โจทก์มีสินเดิมเป็นเครื่องทองรูปพรรณราคา ๗,๐๐๐ บาท แต่มิได้นำมามอบให้ผู้ตายศาลฎีกาเห็นว่า เมื่อโจทก์นำสินเดิมมาอยู่กับผู้ตายเพื่อใช้ประกอบการทำมาหากินด้วยกันตามฐานะที่จะให้เกิดผลได้แล้ว ก็นับว่าได้เอาทรัพย์มาบริคนห์แล้ว เมื่อไม่ปรากฏว่าทรัพย์นั้นสูญไปโดยต้องคดีหรือโจทก์เอาไปให้ลูกหลานพี่น้องก็ต้องเอาสมรสใช้เดิม
๕.สวนมะพร้าว ๒ แปลงราคาเดิม ๔,๐๐๐ บาทเป็นสินเดิมของผู้ตาย ภายหลังเอาเงินไปลงทุนทำสองหมื่นเศษ เงินนี้ทำให้สวนมีราคาสูงขึ้น ราคาที่สูงขึ้นจึงเป็นสินสมรส
๖.ทรัพย์บางอย่างดั่งระบุไว้ผู้ตายสร้างและซื้อให้จำเลยโดยความยินยอมของโจทก์ย่อมเป็นทรัพย์ของจำเลย ส่วนจำพวกที่จำเลยเอาเงินทองของร้านค้าของผู้ตายไปปลูกสร้างลงในที่ดินของจำเลยนั้น ย่อมเป็นทรัพย์ของจำเลยแต่จำเลยย่อมเป็นหนี้ร้านค้าเท่าจำนวนที่เอาไปแต่โจทก์มิได้ดำเนินคดีในทางให้จำเลยใช้ จึงไม่มีทางบังคับจำเลยในฐานะเป็นลูกหนี้
๗. โรงสี ที่ดินและห้องแถว สวน นา กุดัง ที่ดินและตึดังระบุไว้ จำเลยเอาเงินของร้านผู้ตายไปซื้อขณะจำเลยเป็นผู้จัดการ ย่อมเป็นทรัพย์ของร้าน จึงเป็นสมรส
