แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สัญญาประกันตัวจำเลยในคดีอาญาเป็นสัญญาที่ผูกพันเฉพาะตัวผู้ประกัน เมื่อผู้ประกันตายลงโดยยังไม่มีหนี้ปรับไหมฐานผิดสัญญาประกันเกิดขึ้น สัญญาประกันนั้นย่อมเป็นอันระงับลง
ย่อยาว
คดีนี้ โจทก์ฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๘๙ (๒), ๘๐ ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ยกฟ้องโจทก์ แต่ให้ขังจำเลยไว้ระหว่างอุทธรณ์ นอกจากจะมีประกันตัวไป
นายอ๋อย ก๊กมาศ ได้เป็นผู้ประกันตัวจำเลยไปตามสัญญาประกันที่ทำไว้กับศาลชั้นต้น ศาลชั้นต้นจึงได้ปล่อยตัวจำเลยไปชั่วคราว
โจทก์อุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้น เมื่อศาลอุทธรณ์ทำคำพิพากษาส่งมายังศาลชั้นต้นเพื่ออ่านแล้ว ได้มีการออกหมายนัดไปยังนายอ๋อย ก๊กมาศ ให้ส่งตัวจำเลยไปฟังคำพิพากษาศาลอุทธรณ์บุตรสาวนายอ๋อย ก๊กมาศ แจ้งว่านายอ๋อย ก๊กมาศตายเสียแล้ว ไม่ยอมรับหมายไว้ ศาลชั้นต้นจึงได้เลื่อนการอ่านคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ไป และในที่สุดได้อ่านคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ไปโดยไม่มีตัวจำเลยมาฟัง ปรากฏว่าศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้ลงโทษจำเลย ทนายจำเลยยื่นฎีกาคัดค้านแทนจำเลย ศาลฎีกาพิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ให้ยกฟ้องโจทก์
ระหว่างที่ศาลชั้นต้นออกหมายจับตัวจำเลยมาเพื่อฟังคำพิพากษาศาลอุทธรณ์นั้น นางมาลี ปั้นเพ็ง ได้ยื่นคำร้องต่อศาลชั้นต้นว่า ผู้ร้องเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของนายอ๋อย ก๊กมาศ ผู้ประกันตัวจำเลยไป นายอ๋อย ก๊กมาศ เป็นวัณโรคตายเสียเมื่อวันที่ ๒๗ พฤศจิกายน ๒๕๐๘ (ก่อนวันศาลอุทธรณ์สั่งคำพิพากษามาเพื่ออ่านเกือบหนึ่งเดือน) และนายอ๋อย ก๊กมาศ ทำพินัยกรรมยกที่ดินโฉนดที่ ๓๑๔๓ รายที่นายอ๋อย เอามาประกันตัวจำเลยนั้นให้แก่ผู้ร้อง ผู้ร้องจึงขอคืนโฉนดรายนี้ไปจากศาลเพื่อจะนำไปขอรับมรดกตามสิทธิในพินัยกรรมนั้น ศาลชั้นต้นมีคำสั่งว่าผู้ร้องไม่ใช่ผู้จัดการมรดกตามคำสั่งศาล ไม่อนุญาต
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า สัญญาประกันตัวจำเลยคดีอาญาที่ทำไว้กับศาลเพื่อให้ศาลปล่อยตัวจำเลยไปชั่วคราวนั้น เป็นสัญญาที่ผูกพันเฉพาะตัวผู้ประกันให้มีหนี้ที่จะต้องนำตัวจำเลยไปส่งต่อศาลตามกำหนดเท่านั้น เมื่อผู้ประกันตายลงในระหว่างที่มีสัญญาประกันและยังไม่มีหนี้ปรับไหมฐานผิดสัญญาประกันเกิดขึ้น สัญญาประกันอันนั้นก็ย่อมเป็นอันระงับลงเพราะขาดฝ่ายที่เป็นลูกหนี้ การที่ศาลจะยึดถือหลักฐานที่เอามาให้ไว้เป็นประกัน ย่อมหมายความว่ายึดเอาไว้เพื่อบังคับคดีเมื่อผิดสัญญาประกัน หากสัญญาประกันระงับลงเสียก่อนและไม่มีการผิดสัญญาประกันต่อไปแล้ว ก็หมดเหตุที่จะยึดถือไว้ เหตุผลต่าง ๆ ดังที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าสัญญาประกันยังไม่ระงับ ผู้ร้องไม่มีสิทธิขอโฉนดคืนไปนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วย
พิพากษากลับ ให้ศาลชั้นต้นทำการไต่สวนคำร้องของผู้ร้องและสั่งใหม่
