แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เงินบำรุงการศึกษามีระเบียบให้ใช้เฉพาะเพื่อกิจการของสถานศึกษาเท่านั้น น้ำดื่มสำหรับครูไม่ใช่กิจการของสถานศึกษาและโจทก์ไม่มีหน้าที่ที่จะต้องจัดหา จำเลยจึงไม่มีอำนาจนำเงินบำรุงการศึกษามาจ่ายได้ จำเลยจ่ายเงินบริจาคจำนวน 15,800 บาทไปโดยไม่มีอำนาจแม้ข้อเท็จจริงจะฟังได้ว่า ยอดรายจ่ายที่จ่ายไปโดยชอบจะสูงกว่ายอดรายรับ ก็ถือได้ว่าเงินที่จำเลยจ่ายไปโดยมิชอบนั้นทำให้เกิดความเสียหายแก่โจทก์ จำเลยจึงต้องคืนเงินจำนวนนี้ให้แก่โจทก์
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นกรมในรัฐบาล เป็นเจ้าของโรงเรียนแก่นนครวิทยาลัย และเป็นผู้บังคับบัญชาของจำเลย ระหว่างปีพ.ศ. 2517 ถึง 2521 โจทก์แต่งตั้งจำเลยให้รับราชการตำแหน่งอาจารย์ใหญ่โรงเรียนดังกล่าว จำเลยปฏิบัติและละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบและโดยทุจริต หรือประมาทเลินเล่อ รับเงินบำรุงการศึกษาแล้วไม่นำลงบัญชีและสั่งจ่ายเงินโดยผิดระเบียบ ทำให้โจทก์เสียหายหลายรายการรวมเป็นเงินทั้งสิ้น 200,783.92 บาท ขอให้บังคับจำเลยชำระเงิน 200,783.92 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้องจนกว่าชำระเงินเสร็จแก่โจทก์
จำเลยให้การว่า จำเลยไม่ได้ทำละเมิดต่อโจทก์ จำเลยจ่ายเงินไปโดยถูกต้องตามระเบียบ บัญชีจ่ายเงินท้ายฟ้องไม่ถูกต้องขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า เงินตามฟ้อง ข้อ ก. จำเลยได้ใช้จ่ายไปโดยผิดระเบียบต้องคืนโจทก์ทั้งหมดเป็นเงิน 10,246.50 บาทเงินตามฟ้องข้อ ข. ค. ง. และ ฉ. โจทก์นำสืบไม่ได้ว่าจำเลยใช้จ่ายไปโดยผิดระเบียบ และจำเลยนำสืบรับว่าได้จ่ายโดยผิดระเบียบเพียง664.75 บาท จำเลยต้องคืนโจทก์ 664.75 บาท เงินตามฟ้องข้อ จ. จำนวน15,800 บาท ปรากฏว่ายอดเงินบริจาคเพียง 77,255 บาท แต่มียอดจ่ายถึง94,828.33 บาท เกินกว่ารายรับ แสดงว่าโจทก์มิได้รับความเสียหายจำเลยไม่ต้องคืนเงินตามฟ้อง เงินตามฟ้องข้อ ข. จำนวน 3,435.59 บาทพยานโจทก์รับฟังได้ว่าจำเลยใช้จ่ายไปโดยผิดระเบียบ พิพากษาให้จำเลยชำระเงิน 14,346.84 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้องจนกว่าชำระเงินเสร็จแก่โจทก์
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า รายจ่ายตามฟ้องข้อ ข. ค. ง. เฉพาะค่าน้ำดื่มครู จำนวนเงิน 8,082 บาท 1,032 บาท 4,338 บาท ตามลำดับนั้นเป็นค่าใช้จ่ายที่เป็นประโยชน์โดยตรงต่อทางราชการ นอกนั้นเป็นรายจ่ายที่ผิดระเบียบสำหรับฟ้องข้อ จ. ได้ความตามเอกสารหมายจ.4 แผ่นที่ 28 ว่า เงินรายได้จากการบริจาครวมทั้งสิ้นเป็นเงิน77,255 บาท จำเลยนำไปใช้ตามวัตถุประสงค์และเป็นประโยชน์โดยตรงต่อการศึกษาหรือทางราชการของโรงเรียน 79,028.33 บาท เกินกว่ารายรับโจทก์จึงไม่เสียหาย ส่วนเงินตามฟ้องข้อ ฉ. โจทก์ไม่มีหลักฐานมาแสดงส่วนเงินตามฟ้องข้อ ค. บางส่วนจำนวน 64,951.71 บาท นั้น ได้ความว่าจำเลยได้จัดการถมดิน ทำถนนภายในบริเวณโรงเรียน ซื้อโต๊ะเรียนทำเคาน์เตอร์ และซ่อมประตูห้องเรียนเป็นเงินเกินกว่า 100,000 บาทเท่ากับโจทก์ได้รับชดเชยค่าเสียหายจากการทำละเมิดแล้ว จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดตามฟ้องข้อ ค. ส่วนนี้ พิพากษาแก้เป็นว่าให้จำเลยใช้ค่าเสียหายตามฟ้อง ข้อ ข. ค. ง. รวม 45,385.12 บาทนอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ตามที่โจทก์ฎีกาในข้อแรกว่าจำเลยมีอำนาจนำเงินบำรุงการศึกษาไปซื้อน้ำดื่มสำหรับครูหรือไม่ เห็นว่า ตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการรับจ่ายเงินบำรุงการศึกษาข้อ 7 และ 8(5) เอกสารหมาย จ.6 ระบุมีใจความว่าเงินบำรุงการศึกษาที่ส่วนราชการในสังกัดกระทรวงศึกษาธิการซึ่งเป็นสถานศึกษาหรือสถาบันแห่งใดได้รับให้นำไปใช้จ่ายได้เฉพาะเพื่อกิจการของสถานศึกษาหรือสถาบันแห่งนั้นเท่านั้น และรายจ่ายที่ไม่เป็นประโยชน์โดยตรงแก่การศึกษาหรือทางราชการห้ามมิให้จ่ายจากเงินนี้ น้ำดื่มสำหรับครูไม่ใช่กิจการของสถานศึกษา และไม่ได้ความว่าเป็นหน้าที่ของโจทก์ที่จะต้องจัดหาน้ำดื่มมาให้ครู การที่จำเลยนำเงินบำรุงการศึกษาไปใช้จ่ายเพื่อการนั้น เห็นได้ว่า เป็นการขัดกับระเบียบที่กล่าวมาแล้ว การกระทำของจำเลยจึงทำให้โจทก์เสียหาย เป็นละเมิดต่อโจทก์ฎีกาของโจทก์ข้อนี้ฟังขึ้น ข้อที่โจทก์ฎีกาให้จำเลยคืนเงิน 15,800บาท เกี่ยวกับเงินบริจาคตามฟ้อง ข้อ จ. ที่จำเลยไม่มีอำนาจนำไปใช้จ่ายโดยชอบให้โจทก์นั้น เห็นว่า แม้ข้อเท็จจริงจะฟังว่ายอดรายจ่ายที่จ่ายไปโดยชอบจะสูงกว่ายอดรายรับตามที่ได้ความข้างต้นก็ตาม แต่เมื่อมีการจ่ายเงิน 15,800 บาท ที่จำเลยไม่มีอำนาจจะจ่ายไปก็เป็นเรื่องที่จำเลยก่อให้เกิดความเสียหายแก่โจทก์โดยตรงจำเลยจึงต้องคืนเงินส่วนนี้ให้โจทก์ จะว่ายอดรายจ่ายสูงกว่ายอดรายรับโจทก์ไม่เสียหายไม่ได้ เพราะยังไม่มีการพิจารณายอดรายจ่ายส่วนที่สูงกว่ารายรับนั้นได้เงินมาอย่างไร ฎีกาโจทก์ข้อนี้ฟังขึ้น
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้จำเลยชดใช้ค่าเสียหายเพิ่มตามฟ้องข้อ ข. ค. ง. รายการค่าซื้อน้ำดื่มครู 13,452 บาท กับค่าเสียหายตามฟ้อง ข้อ จ. ซึ่งเป็นเงินบริจาคที่จำเลยใช้ไปโดยไม่มีอำนาจ15,800 บาท รวม 29,252 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีนับแต่วันฟ้อง จนกว่าจำเลยจะชำระเงินให้โจทก์เสร็จ กับให้จำเลยชำระดอกเบี้ยในอัตราที่กล่าวแล้วในจำนวนเงินที่โจทก์ชนะคดีตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์นับจากวันฟ้องจนกว่าจำเลยจะชำระเงินจำนวนนั้นให้โจทก์เสร็จด้วย นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
