แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
มฤดก หญิงมีสามีแต่ไม่มีบุตร์
คำว่า ญาติ นั้นท่านว่ากินความถึงบิดามารดาของหญิงด้วย หญิงมีสามีตายไม่มีบุตร์หลาน บิดาของหญิงรับมฤดกของหญิงนั้นได้ อายุความมฤดกผู้ที่อาจได้รับมฤดกยกอายุความมฤดก 1 ปีขึ้นต่อสู้ได้ โดยยังไม่ต้องพิจารณาถึงเรื่องสินบริคณฑ์ว่ามีมากกว่า 2 เท่าทุนสินเดิมของสามีภรรยา ลักษณรับฟ้องยกที่ 21 ประการที่ 10
ย่อยาว
คดีนี้ได้ความว่าโจทก์กับภรรยาแลนางเพี้ยนบุตรีมีชื่อถือกรรมสิทธิเป็นเจ้าของที่ดินโฉนดที่ ๖๔๒ ด้วยกันเมื่อ พ.ศ.๒๔๖๕ นายเพี้ยนบุตรีโจทก์หนีตามนายฟ้อนจำเลยไปอยู่กินในฐานสามีภรรยา เกิดบุตร์ด้วยกันคนหนึ่ง แต่บุตร์นั้นตาย ครั้นถึง พ.ศ.๒๔๖๗ นางเพี้ยนภรรยาจำเลยตายโจทก์เป็นผู้ปกครองยึดถือที่ดินรายพิพาทนี้มาแต่ฝ่ายเดียว จำเลยมิได้เกี่ยวข้องด้วย ครั้น พ.ศ.๒๔๗๒ จำเลยยื่นคำร้องต่อหาทะเบียนขอรับมฤดกนางเพี้ยนภรรยา โจทก์จึงฟ้องขอให้ห้ามจำเลยไม่มีสิทธิรับมฤดกนางเพี้ยน เพราะขาดอายุความมฤดก ๑ ปีแล้ว.
ศาลเดิมแลศาลอุทธรณ์เห็นว่าสินสมรสยังไม่ท่วมถึง ๒ เท่าทุนสินเดิมตาม พ.ร.บ.แก้ไขเพิ่มเติมลักษณมฤดก ร.ศ.๑๒๑ ม.๒ ข้อ ๓ โจทก์ไม่มีสิทธิรับมฤดกนางเพี้ยน จะยกอายุความกฤดก ๑ ปียันจำเลยไม่ได้ จึงตัดสินยกฟ้องโจทก์
โจทก์ฎีกาข้อกฎหมาย
ศาลฎีกาเห็นว่าปัญหาข้อแรกที่จะต้องวินิจฉัยก็คือ โจทก์มีสิทธิควรจะได้รับมฤดกนางเพี้ยนหรือไม่ ตามพ.ร.บ.แก้ไขเพิ่มเติมมฤดก ร.ศ.๑๒๑ ม.๒ คำว่า “ญาติ” ใน พ.ร.บ.นี้กินความถึงบิดามารดาฝ่ายหญิง เมื่อโจทก์เป็นบิดาผู้ตามมีสิทธิได้รับมฤดกแล้ว โจทก์มีอำนาจยกอายุความมฤดก ๑ ปีขึ้นต่อสู้จำเลยได้ทันที โดยไม่จำต้องวินิจฉัยถึงทรัพย์ที่ระคนปนกันกับสามีว่าเกิน ๒ เท่าทุนสินเดิม จึงตัดสินกลับศาลล่างให้มฤดกนางเพี้ยนตกเป็นของโจทก์โดย โจทก์ปกครองมาฝ่ายเดียวเกินกว่า ๑ ปีแล้ว ตามลักษณรับฟ้องบทที่ ๒๑ ประการที่ ๑
