แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สหกรณ์โจทก์จัดอาหารสัตว์มาจำหน่าย แม้โจทก์จะมีระเบียบการให้สินเชื่อแก่สมาชิกระเบียบดังกล่าวก็เพียงกำหนดวงเงินที่จะให้สินเชื่อและกำหนดวิธีการที่จะควบคุมมิให้ผู้ที่ได้รับสินเชื่อจำหน่ายทรัพย์สินของตนเท่านั้น ซึ่งถ้าสมาชิกหรือบุคคลภายนอกมาขอซื้อสินค้าด้วยเงินสดโจทก์ก็หามีอำนาจควบคุมไม่ และไม่ปรากฏว่าโจทก์ไม่ติดต่อค้าขายกับบุคคลภายนอกจึงต้องถือว่าโจทก์ขายอาหารสัตว์เป็นปกติธุระแก่บุคคลทั่วไป โจทก์จึงเป็นพ่อค้าตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 165(1) และต้องใช้อายุความ 2 ปีในการใช้สิทธิเรียกร้อง
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 ขอซื้อเชื่ออาหารสัตว์จากโจทก์โดยมีจำเลยที่ 2 ที่ 3 ทำหนังสือสัญญาค้ำประกันจำเลยที่ 1 ต่อโจทก์โดยไม่จำกัด จำเลยที่ 1ได้ซื้ออาหารสัตว์จากโจทก์ไปหลายครั้งรวมเป็นเงิน 217,182 บาท และชำระเงินให้แล้ว 110,000 บาท ส่วนที่ยังค้างอยู่โจทก์ได้ทวงถามหลายครั้งแต่จำเลยที่ 1 เพิกเฉย ขอให้ศาลบังคับ หากจำเลยที่ 1 ไม่ชำระก็ให้จำเลยที่ 2 ที่ 3 ชำระแทน
จำเลยที่ 1 ที่ 2 ให้การว่า จำเลยที่ 1 ไม่ได้เป็นหนี้โจทก์ ดอกเบี้ยโจทก์คิดไม่ถูกต้อง ฟ้องเคลือบคลุมและขาดอายุความ ขอให้ยกฟ้อง
จำเลยที่ 3 ขาดนัดยื่นคำให้การ
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ววินิจฉัยว่าโจทก์ฟ้องคดีเกินเวลา 2 ปีแล้วคดีโจทก์จึงขาดอายุความตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 165(1) พิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า โจทก์ไม่ใช่พ่อค้าตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 165(1) คดีโจทก์ไม่ขาดอายุความ พิพากษากลับให้จำเลยที่ 1 ใช้เงินตามฟ้องและดอกเบี้ยแก่โจทก์ หากจำเลยที่ 1ไม่ชำระให้จำเลยที่ 2 ที่ 3 ชำระแทน
จำเลยที่ 1 ที่ 2 ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้จะไม่ปรากฏวัตถุประสงค์และข้อบังคับของการจัดตั้งสหกรณ์โจทก์ก็ตาม แต่ตามพระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. 2511มาตรา 4 ซึ่งบัญญัติมิให้สหกรณ์เป็นคณะบุคคลซึ่งร่วมกันดำเนินกิจการเพื่อช่วยเหลือซึ่งกันและกัน และตามมาตรา 21(9) ก็ให้อำนาจสหกรณ์ที่จะดำเนินธุรกิจการค้าเพื่อประโยชน์ของสมาชิกได้ การที่โจทก์จัดหาอาหารสัตว์มาจำหน่ายและได้ให้จำเลยซึ่งเป็นสมาชิกซื้อเชื่อไป แม้โจทก์จะมีระเบียบการให้สินเชื่อแก่สมาชิก แต่ระเบียบนี้ก็เพียงกำหนดวงเงินที่จะให้สินเชื่อ และกำหนดวิธีการที่จะควบคุม มิให้ผู้ที่ได้รับสินเชื่อจำหน่ายทรัพย์สินของตนเท่านั้น ซึ่งถ้าสมาชิกหรือบุคคลภายนอกมาขอซื้อด้วยเงินสด โจทก์ก็หามีอำนาจควบคุมไม่ และไม่ปรากฏจากคำฟ้องหรือการนำสืบของโจทก์ว่าโจทก์ไม่ติดต่อค้าขายกับบุคคลภายนอก จึงต้องถือว่าโจทก์ขายอาหารสัตว์เป็นปกติธุระแก่บุคคลทั่วไปไม่ต่างกับห้างหุ้นส่วนบริษัทที่ประกอบกิจการค้าเพื่อประโยชน์แก่ผู้ถือหุ้น โจทก์จึงเป็นพ่อค้าตามความหมายของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 165(1) ต้องใช้อายุความ 2 ปี ในการใช้สิทธิเรียกร้องเมื่อโจทก์ไม่ได้ใช้สิทธิเรียกร้องภายในกำหนด 2 ปี คดีของโจทก์จึงขาดอายุความ
พิพากษากลับให้ยกฟ้องโจทก์
