แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
จำเลยทำสัญญาขายชนวนลูกระเบิดซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ของบริษัท อ.ในประเทศออสเตรียให้โจทก์ กำหนดส่งมอบสินค้าให้ภายใน 180วัน นับแต่วันทำสัญญา ถ้าส่งเกินกำหนดจะถูกปรับ จำเลยส่งสินค้าแก่โจทก์เกินกำหนดสัญญาไป 308 วัน เพราะรัฐบาลออสเตรียระงับเรื่องที่บริษัทผู้ผลิตขออนุญาตส่งออกไว้เนื่องจากสถานการณ์สู้รบระหว่างจีนกับเวียตนาม และเมื่อได้รับอนุญาตให้ส่งออกแล้วต้องส่งผ่านประเทศเยอรมันตะวันตก สถานฑูตไทยกรุงเวียนนา ประเทศออสเตรียก็ต้องรับรองต่อรัฐบาลเยอรมันตะวันตกอีกว่าชนวนลูกระเบิดจะส่งถึงโจทก์ ทำให้เสียเวลาเกี่ยวกับเหตุการณ์ดังกล่าวถึง 332 วัน อันเป็นเหตุการณ์ที่จำเลยและบริษัท อ.ไม่อาจป้องกันได้และไม่อาจคาดหมายว่าจะเกิดขึ้น ทั้งจำเลยไม่อาจจะส่งมอบชนวนลูกระเบิดที่มีแหล่งผลิตจากที่อื่นที่ผิดไปจากข้อสัญญาได้ การส่งสินค้าดังกล่าวล่าช้าจึงเป็นเหตุสุดวิสัยที่จำเลยไม่ต้องรับผิดชอบและโจทก์ใช้สิทธิปรับจำเลยตามสัญญาไม่ได้.
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า เมื่อวันที่ 18 กันยายน 2521 จำเลยที่ 1 ทำสัญญาขายชนวนลูกระเบิดขว้างของบริษัทอาร์มาตูเรนฯ แห่งประเทศออสเตรียให้แก่โจทก์ สัญญากำหนดส่งมอบสินค้าให้ภายใน 180 วันนับแต่วันทำสัญญา ถ้าไม่ส่งมอบหรือส่งมอบไม่ถูกต้องครบถ้วน โจทก์มีสิทธิบอกเลิกสัญญาริบเงินประกันหรือยอมให้ปรับเป็นรายวันจนกว่าจะนำสินค้ามาส่งให้แก่โจทก์ เมื่อครบกำหนดตามสัญญาในวันที่ 16 มีนาคม 2522 จำเลยไม่ส่งของตามสัญญาโดยส่งล่าช้าไป 308 วัน ทำให้โจทก์เสียหาย จึงฟ้องขอให้บังคับจำเลยที่ 1 ชำระค่าปรับเป็นเงิน 682,799.66 บาท พร้อมดอกเบี้ยร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี นับแต่วันฟ้องจนกว่าจะชำระเสร็จให้โจทก์
จำเลยที่ 1 ให้การและฟ้องแย้งว่า การส่งมอบสินค้าล่าช้าเนื่องจากเหตุสุดวิสัย โดยได้เกิดสงครามจีนกับเวียตนามทำให้รัฐบาลออสเตรียสั่งระงับการส่งอาวุธและวัตถุระเบิดออกนอกประเทสเด็ดขาด และได้สอบข้อเท็จจริงนานถึง 7 เดือนเศษจึงอนุญาตให้บริษัทอาร์มาตูเรนฯ นำสินค้าออกนอกประเทศได้และการขนส่งอาวุธต้องผ่านประเทศเยอรมันตะวันตก ซึ่งต้องได้รับคำรับรองจากสถานทูตไทยในกรุงเวียนนาก่อน ทำให้การส่งมอบสินค้าล่าช้ากว่ากำหนดโดยจำเลยมิได้ผิดสัญญา โจทก์ไม่มีสิทธิเรียกค่าปรับคดีโจทก์ขาดอายุความ และฟ้องแย้งเรียกค่าสินค้าที่โจทก์ค้างชำระเป็นเงิน 682,799.66 บาท พร้อมดอกเบี้ยตามกฎหมาย
โจทก์ให้การแก้ฟ้องแย้งว่า การส่งของล่าช้าไม่ใช่เหตุสุดวิสัยจำเลยไม่มีสิทธิฟ้องเรียกเงินค่าสินค้าที่ค้างชำระเพราะเป็นเงินค่าปรับที่โจทก์หักไว้ตามสัญญา ขอให้ยกฟ้องแย้ง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษายกฟ้องโจทก์ ให้โจทก์ชำระเงิน682,799.66 บาท พร้อมดอกเบี้ยตามฟ้องแก่จำเลยที่ 1
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีมีหลักฐานเชื่อได้ว่า เหตุที่จำเลยที่ 1 ส่งชนวนลูกระเบิดแก่โจทก์ล่าช้าเกินกำหนดสัญญาไปเป็นเพราะรัฐบาลออสเตรียได้ระงับเรื่องราวที่บริษัทผู้ผลิตขอใบอนุญาตส่งออกไว้เนื่องจากสถานการณ์สู้รบระหว่างจีนกับเวียตนาม และเมื่อได้รับอนุญาตให้ส่งออกแล้วต้องส่งผ่านประเทศเยอรมันตะวันตก รัฐบาลเยอรมันตะวันตกก็ให้สถานทูตไทยในกรุงเวียนนา ประเทศออสเตรียรับรองอีกว่า ชนวนลูกระเบิดเหล่านี้จะส่งถึงโจทก์ทำให้ต้องเสียเวลาไปเกี่ยวกับเหตุการณ์นี้ถึง 332 วันจริง ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่จำเลยที่ 1 และบริษัทผู้ผลิตไม่อาจป้องกันได้ และไม่อาจคาดหมายว่าจะเกิดขึ้นทั้งจำเลยที่ 1 ไม่อาจจะส่งมอบชนวนลูกระเบิดดังกล่าวที่มีแหล่งผลิตจากที่อื่นอันผิดไปจากข้อตกลงในสัญญาได้ จึงถือได้ว่าการที่จำเลยที่ 1 ส่งชนวนลูกระเบิดให้แก่โจทก์ล่าช้าเกินกำหนดเวลาตามสัญญาเป็นเหตุสุดวิสัยอันเป็นพฤติการณ์ซึ่งจำเลยที่ 1 ไม่ต้องรับผิดชอบ จำเลยที่ 1 ส่งมอบชนวนลูกระเบิดให้โจทก์เกินกำหนดสัญญาไป 308 วัน แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอันเป็นเหตุให้จำเลยที่ 1 ไม่สามารถปฏิบัติการชำระหนี้ได้เป็นระยะเวลาถึง 332 วัน ฉะนั้นการที่จำเลยที่ 1ส่งมอบชนวนลูกระเบิดให้แก่โจทก์เกินกำหนดสัญญาไปดังกล่าวจึงไม่อาจถือได้ว่าจำเลยที่ 1 ผิดนัดอันเป็นเหตุให้โจทก์จะใช้สิทธิปรับจำเลยตามสัญญา
พิพากษายืน.
