แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
พระราชบัญญัติตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย พ.ศ. 2517 เป็นกฎหมายพิเศษที่บัญญัติไว้เพื่อกิจการซื้อขายหุ้นใน ตลาดหลักทรัพย์ โดยเฉพาะการซื้อขายหุ้นใน ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยจึงไม่ตกอยู่ใน บังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา1129เมื่อการซื้อขายหุ้นดังกล่าวได้กระทำตามข้อบังคับตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ซึ่งออกตามความใน มาตรา 15(8) แห่ง พระราชบัญญัติตลาดหลักทรัพย์ฯ จึงไม่ตกเป็นโมฆะ
โจทก์เป็นสมาชิกของตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ได้ซื้อหุ้นตามคำสั่งของจำเลยลูกค้าแล้ว และได้รับใบหุ้นและ ตราสารโอนหุ้นมาแล้ว โจทก์จะต้องเก็บรักษาไว้แทนจำเลยเพื่อส่งมอบให้จำเลยเมื่อจำเลยชำระเงิน ที่โจทก์ออกทดรอง ซื้อหุ้นดังกล่าวจนครบหากจำเลยไม่ชำระแม้โจทก์นำคดีมาฟ้องเรียกให้จำเลยชำระเงินดังกล่าวโดยมิได้ส่งมอบและโอนหุ้นนั้นให้ จำเลยเสียก่อนก็ดีหรือมิได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ให้แก่จำเลยก็ดีโจทก์ ก็มีอำนาจฟ้อง ขอให้จำเลยชำระหนี้ค่าหุ้นที่โจทก์ออกทดรองแทนจำเลยไปได้ เพราะแม้ต่างฝ่ายต่างมีหนี้ที่จะต้องชำระต่อกัน แต่ก็ มิใช่หนี้ตาม สัญญาต่างตอบแทนแต่โจทก์ซึ่งเป็นตัวแทนมีสิทธิ ยึดหน่วงใบหุ้นนั้นไว้ จนกว่าโจทก์จะได้รับเงินบรรดาที่ ค้างชำระเพราะเป็นตัวแทนจากจำเลย ผู้เป็นตัวการ เมื่อจำเลย ชำระเงินบรรดาที่ค้างชำระดังกล่าวแล้วโจทก์ ก็จะต้อง ส่งมอบใบหุ้นพร้อมกับตราสารโอนหุ้นให้แก่จำเลย
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นสมาชิกของตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยได้ซื้อหุ้นให้แก่จำเลยลูกค้าตามคำสั่งของจำเลย และได้ทดรองจ่ายเงินค่าหุ้นให้แก่ผู้ขายแทนจำเลยไปแล้ว จำเลยชำระราคาหุ้นให้โจทก์บางส่วน เมื่อคิดหักทอนหนี้สินกันแล้วจำเลยคงเป็นหนี้โจทก์ 924,989.88 บาท ขอให้บังคับจำเลยชำระเงินดังกล่าวพร้อมดอกเบี้ย
จำเลยให้การต่อสู้คดีและฟ้องแย้งขอให้โจทก์คืนเงินที่จำเลยจ่ายให้โจทก์ไปจำนวน 400,498 บาท
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์ ให้โจทก์ชำระเงิน 330,498 บาท พร้อมดอกเบี้ยให้แก่จำเลย
โจทก์และจำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้จำเลยชำระเงิน 758,520 บาท พร้อมดอกเบี้ยแก่โจทก์ ให้ยกฟ้องแย้งของจำเลย
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาฟังข้อเท็จจริงว่า โจทก์ซื้อหุ้นตามฟ้องแทนจำเลยตามคำสั่งของจำเลยในการซื้อหุ้นนั้นโจทก์ได้รับมอบใบหุ้นและตราสารโอนหุ้นที่ผู้ถือคนเดิมลงลายมือชื่อเป็นผู้โอนไว้จากผู้ขายแล้ว เหตุที่โจทก์ยังไม่มอบใบหุ้นและโอนหุ้นตามฟ้องให้จำเลยก็เพราะจำเลยชดใช้เงินที่โจทก์ออกทดรองซื้อหุ้นตามฟ้องไปก่อนยังไม่ครบ
วินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายว่า ที่จำเลยฎีกาว่า การซื้อหุ้นตามฟ้องมิได้ดำเนินการตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1129 วรรคสอง จึงตกเป็นโมฆะนั้นคดีฟังได้ตามคำเบิกความของนายชาญชัยพยานโจทก์และหนังสือสัญญาซื้อขายหุ้นเอกสารหมาย จ.6 ว่า เมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน 2521 โจทก์ได้ซื้อหุ้นบริษัทมาบุญครองอบพืชและไซโล จำกัด ในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย จำนวน 700 หุ้นในราคาหุ้นละ 1,548 บาท รวมเป็นเงินน 1,083,600 บาท โจทก์ชำระค่าหุ้นดังกล่าวให้แก่ผู้ขายแล้ว สมาชิกผู้ขายได้มอบใบหุ้นและตราสารโอนหุ้นที่ผู้ถือหุ้นคนเดิมลงลายมือชื่อเป็นผู้โอนให้โจทก์ ข้อบังคับตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ลงวันที่28 เมษายน 2518 ซึ่งออกตามความในมาตรา 15(8) แห่งพระราชบัญญัติตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย พ.ศ. 2517 ข้อ 24 วรรคสอง มีข้อความว่า”สมาชิกผู้ขายมีหน้าที่ต้องส่งมอบหลักทรัพย์ที่ตกลงซื้อขายกันนั้น พร้อมทั้งตราสารอันจำเป็นที่จะใช้โอนหลักทรัพย์ที่ตกลงซื้อขายกันนั้นให้แก่สมาชิกผู้ซื้อในเวลาไม่ช้ากว่ากำหนดที่ผู้ซื้อจะต้องชำระราคา ฯลฯ” พระราชบัญญัติตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย พ.ศ. 2517 เป็นกฎหมายพิเศษที่บัญญัติไว้เพื่อกิจการนี้โดยเฉพาะ การซื้อขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยจึงไม่ตกอยู่ในบังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1129 การซื้อขายหุ้นตามฟ้องได้กระทำตามข้อบังคับดังกล่าว จึงไม่ตกเป็นโมฆะ ฎีกาของจำเลยข้อนี้ฟังไม่ขึ้น
เมื่อโจทก์ซื้อหุ้นตามคำสั่งของจำเลยแล้ว และได้รับใบหุ้นและตราสารโอนหุ้นแล้วโจทก์จะต้องเก็บรักษาไว้แทนจำเลยเพื่อส่งมอบให้จำเลยเมื่อจำเลยชำระเงินที่โจทก์ออกทดรองซื้อหุ้นดังกล่าวจนครบ ข้อที่โจทก์มิได้ส่งมอบและโอนหุ้นตามฟ้องให้จำเลยเพื่อให้จำเลยผิดนัดเสียก่อนแล้วจึงนำคดีนี้มาฟ้องนั้น ศาลฎีกาเห็นว่า แม้โจทก์ฟ้องคดีนี้โดยมิได้ส่งมอบและโอนหุ้นตามฟ้องให้จำเลยเสียก่อนก็ดี หรือมิได้ขอปฏิบัติการชำระหนี้ให้แก่จำเลยก็ดี โจทก์ก็มีอำนาจฟ้องขอให้จำเลยชำระหนี้ค่าหุ้นที่โจทก์ออกทดรองแทนจำเลยไปได้ เพราะแม้ต่างฝ่ายต่างมีหนี้ที่จะต้องชำระต่อกัน แต่ก็มิใช่หนี้ตามสัญญาต่างตอบแทน แต่โจทก์ซึ่งเป็นตัวแทนมีสิทธิยึดหน่วงใบหุ้นตามฟ้อง คือหุ้นที่ซื้อแทนจำเลยตามคำสั่งของจำเลยในวันที่โจทก์กล่าวในฟ้องจนกว่าโจทก์จะได้รับเงินบรรดาที่ค้างชำระเพราะการเป็นตัวแทนจากจำเลยผู้เป็นตัวการเมื่อจำเลยชำระเงินบรรดาที่ค้างชำระดังกล่าวแล้ว โจทก์ก็จะต้องส่งมอบใบหุ้นตามฟ้องพร้อมกับตราสารโอนหุ้นให้แก่จำเลย ฎีกาของจำเลยข้อนี้ฟังไม่ขึ้นเช่นกัน
พิพากษายืน
