แหล่งที่มา : สำนักงานส่งเสริมงานตุลาการ
ย่อสั้น
ศาลชั้นต้นสั่งยกคำร้องขอดำเนินคดีอย่างคนอนาถาของจำเลยทั้งสองในชั้นอุทธรณ์จำเลยทั้งสองย่อมมีสิทธิดำเนินการเพื่อให้ศาลรับอุทธรณ์ของตนได้คือนำเงินค่าธรรมเนียมมาชำระเสียภายในระยะเวลาที่ศาลชั้นต้นกำหนดกรณีหนึ่งหรือยื่นคำร้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา156วรรคสี่อีกกรณีหนึ่งเมื่อจำเลยทั้งสองใช้สิทธิดำเนินการในกรณีหลังแม้กฎหมายมาตราดังกล่าวนี้จะไม่ได้กำหนดระยะเวลาให้ยื่นคำร้องไว้แต่เมื่อการใช้สิทธิดำเนินการในกรณีแรกคือนำเงิน ค่าธรรมเนียมมาชำระต้องนำมาชำระภายใน15วันตามคำสั่งศาลชั้นต้นดังนี้การใช้สิทธิดำเนินการในกรณีหลังก็ต้องดำเนินการเสียภายใน15วันเช่นเดียวกันเพราะเป็นการใช้สิทธิเพื่อให้ศาลรับอุทธรณ์ของจำเลยทั้งสองเหมือนกันจำเลยทั้งสองยื่นคำร้องเมื่อพ้นกำหนด15วันศาลอุทธรณ์ย่อมไม่รับอุทธรณ์
ย่อยาว
คดี สืบเนื่อง จาก ศาลชั้นต้น พิพากษา ให้ จำเลย ทั้ง สอง ร่วมกันชำระ เงิน 938,219.18 บาท แก่ โจทก์พร้อม ดอกเบี้ย จำเลย ทั้ง สอง อุทธรณ์ และยื่น คำร้องขอ ดำเนินคดี อย่าง คนอนาถา ใน ชั้นอุทธรณ์ ศาลชั้นต้น ไต่สวนแล้ว เห็นว่า จำเลย ทั้ง สอง ไม่ ยากจน สั่ง ยกคำร้อง ขอ ดำเนินคดีอย่าง คนอนาถา หาก จำเลย ทั้ง สอง ประสงค์ ที่ จะ อุทธรณ์ ให้ นำ เงินค่าธรรมเนียม มา ชำระ ภายใน 15 วัน โดย ศาลชั้นต้น มี คำสั่ง ดังกล่าวเมื่อ วันที่ 22 ตุลาคม 2533 จำเลย ทั้ง สอง ไม่ได้ นำ เงิน ค่าธรรมเนียมมา วาง แต่ ยื่น คำร้องขอ ให้ พิจารณา คำร้องขอ ดำเนินคดี อย่าง คนอนาถาใหม่ เพื่อ อนุญาต ให้ จำเลย ทั้ง สอง นำพยาน หลักฐาน มา แสดง เพิ่มเติม ว่าจำเลย ทั้ง สอง เป็น คน ยากจน โดย ยื่น คำร้อง ดังกล่าว เมื่อ วันที่ 22พฤศจิกายน 2533 ศาลชั้นต้น มี คำสั่ง รับคำ ร้อง นัด ไต่สวน โจทก์แถลง คัดค้าน ว่า จำเลย ทั้ง สอง มิได้ เป็น คน ยากจน และ ล่วงเลย กำหนดระยะเวลา อุทธรณ์ แล้ว จำเลย ทั้ง สอง จึง ได้ แถลง ไม่ติดใจ ขอ ดำเนินคดี อย่าง คนอนาถา และ ขอ วางเงิน ค่าธรรมเนียม โจทก์ แถลง คัดค้าน ในวันเดียว กัน ว่า กำหนด ระยะเวลา 15 วัน ที่ ศาล กำหนด ให้ จำเลย ทั้ง สองนำ เงิน ค่าธรรมเนียม มา วางศาล ล่วงพ้น ไป แล้ว จำเลย ทั้ง สอง ไม่มี สิทธิอุทธรณ์ หรือ ฎีกา อีก ต่อไป ศาลชั้นต้น อนุญาต ให้ จำเลย ทั้ง สอง นำ เงินค่าฤชาธรรมเนียม มา วางศาล และ มี คำสั่ง รับ อุทธรณ์ ของ จำเลย ทั้ง สอง
โจทก์ อุทธรณ์ คำสั่ง
ศาลอุทธรณ์ วินิจฉัย ว่า จำเลย ทั้ง สอง มิได้ วางเงิน ค่าธรรมเนียมภายใน เวลา ที่ ศาลชั้นต้น กำหนด หรือ ยื่น คำร้องขอ ให้ พิจารณา พยานหลักฐาน เพิ่มเติม ภายใน กำหนด เวลา ดังกล่าว คำสั่ง ของ ศาลชั้นต้น ย่อมมีผล ทันที โดย ไม่ต้อง มี คำสั่ง อีก เท่ากับ เป็น คำสั่ง ไม่รับ อุทธรณ์ ของจำเลย ทั้ง สอง เมื่อ ไม่รับ อุทธรณ์ แล้ว จำเลย ทั้ง สอง จะ ร้องขอ ให้ศาลชั้นต้น ไต่สวน คำร้อง อีก หรือ วางเงิน ค่าธรรมเนียม ไม่ได้ พิพากษากลับไม่อนุญาต และ ไม่รับ อุทธรณ์ ของ จำเลย ทั้ง สอง
จำเลย ทั้ง สอง ฎีกา
ศาลฎีกา วินิจฉัย ว่า “พิเคราะห์ แล้ว เห็นว่า เมื่อ ศาลชั้นต้นสั่ง ยกคำร้อง ขอ ดำเนินคดี อย่าง คนอนาถา ใน ชั้นอุทธรณ์ จำเลย ทั้ง สองย่อม มีสิทธิ ดำเนินการ เพื่อ ให้ ศาล รับ อุทธรณ์ ของ ตน ได้ คือ นำ เงินค่าธรรมเนียม มา ชำระ เสีย ภายใน ระยะเวลา ที่ ศาลชั้นต้น กำหนด กรณี หนึ่งหรือ ยื่น คำร้อง ตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 156วรรคสี่ อีก กรณี หนึ่ง เมื่อ จำเลย ทั้ง สอง ใช้ สิทธิ ดำเนินการ ใน กรณีหลัง ตาม กฎหมาย มาตรา ดังกล่าว แม้ กฎหมาย มาตรา ดังกล่าว นี้ จะ ไม่ได้กำหนด ระยะเวลา ให้ ยื่น คำร้อง ไว้ แต่เมื่อ การ ใช้ สิทธิ ดำเนินการใน กรณี แรก คือ นำ เงิน ค่าธรรมเนียม มา ชำระ ต้อง นำ มา ชำระ เสีย ภายใน15 วัน ตาม คำสั่ง ของ ศาลชั้นต้น ดังนี้ การ ใช้ สิทธิ ดำเนินการ ในกรณี หลัง ตาม กฎหมาย มาตรา ดังกล่าว นั้น ก็ ต้อง ดำเนินการ คือ ยื่น คำร้องเสีย ภายใน 15 วัน เช่นเดียวกัน เพราะ เป็น การ ใช้ สิทธิ เพื่อ ให้ ศาลรับ อุทธรณ์ ของ จำเลย ทั้ง สอง เหมือนกัน แต่ จำเลย ทั้ง สอง ใช้ สิทธิดำเนินการ ตาม กฎหมาย มาตรา ดังกล่าว เมื่อ พ้น กำหนด 15 วัน แล้วศาลฎีกา เห็นพ้อง ด้วย ที่ ศาลอุทธรณ์ ไม่อนุญาต ให้ จำเลย ทั้ง สอง ใช้สิทธิ ดำเนินการ ตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 156วรรคสี่ และ ไม่รับ อุทธรณ์ ของ จำเลย ทั้ง สอง ”
พิพากษายืน
