แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
บรรยายฟ้องว่าจำเลยผิดสัญญาไม่ส่งมอบกระดาษจำนวนหนึ่งให้แก่โจทก์เป็นเหตุให้โจทก์ได้รับความเสียหายใน พฤติการณ์พิเศษ คือเสียหายหรือขาดทุนเป็นเงินจำนวนหนึ่ง แต่คำขอท้ายฟ้องมิได้ขอให้จำเลยส่งมอบกระดาษและชดใช้ค่าเสียหาย โจทก์คงขอให้จำเลยส่งมอบกระดาษหรือชดใช้ค่าเสียหายและศาลพิพากษาให้ตามคำขอแล้ว หนี้ตามคำพิพากษาที่จำเลยจะต้องชำระให้แก่โจทก์จึงมี 2 อย่าง คือส่งมอบกระดาษหรือชดใช้ค่าเสียหายซึ่งจำเลยจะต้องกระทำเพียงอย่างเดียว สิทธิที่จะเลือกชำระหนี้ดังกล่าวย่อมตกแก่จำเลยซึ่งเป็นลูกหนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 198 หาใช่โจทก์ไม่
ย่อยาว
คดีนี้สืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยส่งมอบกระดาษที่ยังค้างส่ง ๕,๗๓๖ รีมให้แก่โจทก์ โดยให้จำเลยยอมรับชำระราคาหรือให้จำเลยชำระค่าเสียหายจำนวนหนึ่ง คดีถึงที่สุดและศาลชั้นต้นออกคำบังคับแก่จำเลยแล้ว ต่อมาจำเลยที่ ๑ ที่ ๒ ยื่นคำร้องว่าจำเลยผลิตกระดาษเพื่อขายให้แก่โจทก์ตามคำพิพากษาแล้ว แต่โจทก์ไม่ยอมซื้อตามคำพิพากษาทำให้จำเลยเสียหาย
ในวันนัดพร้อมโจทก์แถลงว่า ในปัจจุบันราคากระดาษในท้องตลาดตกต่ำมาก คำพิพากษาและคำบังคับของศาลที่ให้จำเลยส่งมอบกระดาษให้แก่โจทก์จึงไร้ประโยชน์ในทางการค้าของโจทก์ โจทก์ไม่ประสงค์จะรับกระดาษจากจำเลยแต่ขอรับค่าเสียหายตามคำพิพากษา
ศาลชั้นต้นมีคำสั่งว่าเมื่อโจทก์ไม่ปรารถนาบังคับคดีตามคำขอท้ายฟ้องข้อ ๑. ซึ่งศาลได้พิพากษาให้โจทก์ชนะคดีเต็มตามฟ้องข้อนี้แล้ว โจทก์ก็หมดสิทธิที่จะบังคับคดีในข้อนี้ จำเลยไม่ต้องเตรียมส่งมอบกระดาษให้โจทก์ตามคำพิพากษา เพราะโจทก์ได้แสดงแจ้งชัดถึงการสละสิทธิดังกล่าวแล้ว ทั้งโจทก์จะขอให้ศาลบังคับให้จำเลยปฏิบัติตามคำขอท้ายฟ้องข้อ ๒ ไม่ได้เช่นกัน เพราะโจทก์ขอให้จำเลยเลือกปฏิบัติว่าถ้าไม่สามารถส่งมอบกระดาษแล้วจึงจะต้องชำระค่าเสียหาย เมื่อจำเลยส่งมอบกระดาษอันเป็นการปฏิบัติตามคำขอท้ายฟ้องข้อ ๑ ได้แล้ว คำขอท้ายฟ้องข้อ ๒ จึงตกไป
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า หนี้ตามคำพิพากษามีกำหนดการอันพึงกระทำเพื่อชำระหนี้หลายอย่าง แต่จะต้องกระทำการใดการหนึ่งแต่อย่างเดียว สิทธิที่จะเลือกชำระหนี้อย่างใดจึงตกแก่จำเลยซึ่งเป็นลูกหนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๙๘ โจทก์ไม่มีสิทธิเลือกได้ พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้ฟ้องของโจทก์จะบรรยายว่าจำเลยผิดสัญญาไม่ส่งมอบกระดาษ ๕,๗๓๖ รีมให้แก่โจทก์ เป็นเหตุให้โจทก์ได้รับความเสียหายในพฤติการณ์พิเศษ คือเสียหายหรือขาดทุนเป็นเงินหนึ่งล้านหกแสนบาทเศษจำเลยจึงมีหน้าที่ตามกฎหมายที่จะต้องชำระหรือชดใช้แก่โจทก์ก็ตาม แต่ตามคำขอท้ายฟ้องมิได้ขอให้จำเลยส่งมอบกระดาษที่ยังค้างส่งและชำระหรือชดใช้ค่าเสียหายที่โจทก์ต้องขาดทุน โจทก์คงขอให้จำเลยส่งมอบกระดาษที่ยังค้างส่งหรือให้จำเลยชำระหรือชดใช้ค่าเสียหายที่โจทกต้องขาดทุน และศาลชั้นต้นพิพากษาให้ตามคำขอแล้ว หนี้ตามคำพิพากษาที่จำเลยจะต้องชำระให้แก่โจทก์จึงมี ๒ อย่าง คือส่งมอบกระดาษที่ยังค้างส่งและชดใช้ค่าเสียหาย ซึ่งจำเลยจะต้องชำระหนี้ดังกล่าวให้แก่โจทก์เพียงอย่างเดียว สิทธิที่จะเลือกชำระหนี้ดังกล่าวจึงตกแก่จำเลยซึ่งเป็นลูกหนี้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๙๘ โจทก์ไม่มีสิทธิเลือกให้จำเลยชดใช้ค่าเสียหาย
พิพากษายืน
