แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องเป็นผู้รับจำนองทรัพย์สินที่ขายทอดตลาด โดยจดทะเบียนไว้ในลำดับที่ 2 ย่อมเป็นบุคคลผู้มีส่วนได้เสียในการบังคับคดีแก่ทรัพย์สินนั้นซึ่งทราบได้ตามทะเบียน ซึ่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 306 บัญญัติให้เจ้าพนักงานบังคับคดีแจ้งให้ผู้ร้องทราบถึงคำสั่งของศาลที่อนุญาตให้ขายทอดตลาด และวันขายทอดตลาดด้วย
เมื่อเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ทำการขายทอดตลาดทรัพย์ไปโดยมิได้แจ้งให้ผู้ร้องทราบคำสั่งของศาลที่อนุญาตให้ขายทอดตลาดและวันขายทอดตลาด จึงเป็นกรณีที่เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ดำเนินการบังคับคดีฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งภาค 4 ลักษณะ 2 ว่าด้วยการบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง และถือได้ว่าผู้ร้องเป็นบุคคลอื่นที่มีส่วนได้เสียในการบังคับคดีซึ่งต้องเสียหายโดยการฝ่าฝืนนั้น ผู้ร้องจึงอาจยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาลขอให้มีคำสั่งยกเลิกการขายทอดตลาดได้ตามมาตรา 296 วรรคสองแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
แต่เมื่อปรากฏว่าในวันขายทอดตลาดได้ทำการขายทอดตลาดทรัพย์ที่จำนองทั้งหมด ผู้ให้ราคาสูงสุดเป็นผู้ซื้อได้และได้ชำระราคาครบถ้วน ได้มีการแจ้งให้เจ้าพนักงานผู้มีอำนาจโอนทรัพย์ให้แก่ผู้ซื้อ และโจทก์ก็ได้รับชำระหนี้จากเงินสุทธิที่ได้จากการขายทอดตลาดไปทั้งหมดแล้วดังนี้ ถือได้ว่าการบังคับคดีได้เสร็จลง การที่ผู้ร้องมายื่นคำร้องขอให้ยกเลิกการขายทอดตลาดหลังจากการบังคับคดีได้เสร็จลงแล้ว จึงไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 296 วรรคสอง ผู้ร้องไม่มีสิทธิที่จะขอให้ยกเลิกการขายทอดตลาดได้
ย่อยาว
กรณีสืบเนื่องมาจากจำเลยไม่ชำระหนี้ตามคำพิพากษา โจทก์จึงนำเจ้าพนักงานบังคับคดียึดที่ดินตามสัญญาจำนอง ๓ แปลง พร้อมโรงสี เครื่องสีข้าว เครื่องชั่งข้าวและบ้าน ๑ หลัง นายสมชายเป็นผู้ประมูลซื้อได้จากการขายทอดตลาดในราคา ๑,๕๗๐,๐๐๐ บาท
นายจินดายื่นคำร้องว่าผู้ร้องเป็นผู้รับจำนองที่ดินทั้ง ๓ แปลง ดังกล่าวเป็นลำดับที่ ๒ ต่อจากโจทก์ การขายทอดตลาดไม่ชอบด้วยกฎหมายเพราะเจ้าพนักงานบังคับคดีไม่ได้แจ้งให้ผู้ร้องซึ่งเป็นผู้มีส่วนได้เสียทราบ ขอให้ยกเลิกหรือเพิกถอนการขายทอดตลาดแล้วสั่งให้ขายทอดตลาดใหม่
โจทก์คัดค้านว่า การขายทอดตลาดชอบด้วยวิธีการบังคับคดีและราคาที่ขายเป็นราคาพอสมควรแล้ว และได้มีการจัดสรรเงินที่ได้จากการขายทอดตลาดชำระหนี้ให้โจทก์เสร็จสิ้นไปแล้ว ผู้ร้องมิใช่ผู้มีส่วนได้เสียขอให้ยกคำร้อง
ผู้ซื้อทรัพย์จากการขายทอดตลาดคัดค้านว่า ทรัพย์บางรายการไม่ตกอยู่ภายในบังคับจำนองของผู้ร้อง ผู้ร้องทราบประกาศขายทอดตลาดแล้ว เพิกเฉยจนเกิน ๘ วันจึงมายื่นคำร้อง และการบังคับคดีสำเร็จบริบูรณ์แล้ว ผู้ร้องจึงสิ้นสิทธิที่จะขอให้เพิกถอนการขายทอดตลาด
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ให้ยกเลิกการขายทอดตลาด แล้วดำเนินการขายทอดตลาดใหม่
โจทก์และผู้ซื้อทรัพย์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ผู้ร้องเป็นผู้รับจำนองที่ดินทั้งสามแปลงพร้อมสิ่งปลูกสร้างที่ขายทอดตลาด โดยจดทะเบียนเป็นผู้รับจำนองในลำดับที่ ๒ ผู้ร้องจึงเป็นบุคคลผู้มีส่วนได้เสียในการบังคับคดีแก่ทรัพย์สินที่จะขายทอดตลาดซึ่งทราบได้ตามทะเบียน ซึ่งตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๓๐๖ บัญญัติให้เจ้าพนักงานบังคับคดีแจ้งให้ผู้ร้องทราบถึงคำสั่งของศาลที่อนุญาตให้ขายทอดตลาดและวันขายทอดตลาดด้วย เมื่อข้อเท็จจริงปรากฏว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีได้ทำการขายทอดตลาดไปโดยมิได้แจ้งให้ผู้ร้องทราบคำสั่งของศาลที่อนุญาตให้ขายทอดตลาดและวันขายทอดตลาด จึงเป็นกรณีที่เจ้าพนักงานบังคับคดีได้ดำเนินการบังคับคดีฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ภาค ๔ ลักษณะ ๒ ว่าด้วยการบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่ง และถือได้ว่าผู้ร้องเป็นบุคคลอื่นที่มีส่วนได้เสียในการบังคับคดีซึ่งต้องเสียหายโดยการฝ่าฝืนนั้นจึงอาจยื่นคำขอโดยทำเป็นคำร้องต่อศาลไม่ว่าเวลาใด ๆ ก่อนการบังคับคดีได้เสร็จลง แต่ต้องไม่ช้ากว่าแปดวันนับแต่ทราบการฝ่าฝืนนั้น โดยขอให้ศาลมีคำสั่งยกเลิกการขายทอดตลาดได้ ตามนัยแห่งบทบัญญัติของประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา ๒๙๖ วรรคสอง ข้อเท็จจริงปรากฏว่าผู้ซื้อทรัพย์จากการขายทอดตลาดได้ชำระราคาครบถ้วนแล้วเมื่อวันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๕๒๓ ต่อมาวันที่ ๘ พฤษภาคม ๒๕๒๓ ศาลได้มีหนังสือถึงเจ้าพนักงานที่ดินและนายอำเภอให้โอนที่ดิน บ้าน และโรงสีให้แก่ผู้ซื้อแล้ว และโจทก์ได้รับชำระหนี้จากเงินสุทธิได้จากการขายทอดตลาดไปทั้งหมดเมื่อวันที่ ๑๒ พฤษภาคม๒๕๒๓ แล้วด้วย ดังนี้ จึงถือได้ว่าการบังคับคดีได้เสร็จลง ฉะนั้น การที่ผู้ร้องยื่นคำร้องเมื่อวันที่ ๑ สิงหาคม ๒๕๒๓ ขอให้ยกเลิกการขายทอดตลาดจึงเป็นคำร้องที่ไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมาตรา ๒๙๖ วรรคสอง เพราะได้ยื่นภายหลังจากการบังคับคดีได้เสร็จลงแล้ว ผู้ร้องจึงไม่มีสิทธิที่จะขอให้ยกเลิกการขายทอดตลาดได้ คดีจึงไม่จำต้องวินิจฉัยว่าผู้ร้องได้ทราบประกาศการขายทอดตลาดเมื่อใด ได้ยื่นคำร้องนี้ไม่ช้ากว่าแปดวันนับแต่ทราบการฝ่าฝืนดังกล่าวข้างต้นหรือไม่
พิพากษากลับ ให้ยกคำร้องของผู้ร้อง
