แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้จัดการมรดกแถลงรับว่าไม่ได้จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกภายในกำหนดเวลาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1728, 1729 แต่อ้างว่าเป็นคนจีนต้องให้ทนายความทำแทน ซึ่งไม่เป็นเหตุผลอันสมควรเพราะล่วงเลยเวลามาถึง 8 เดือนแล้ว และเมื่อศาลขยายเวลาให้อีก 1 เดือน ผู้จัดการมรดกก็ยังละเลยไม่จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกเช่นเดิม โดยอ้างว่าผู้คัดค้านไปร้องคัดค้านในการที่ผู้จัดการมรดกจะขายที่ดินมรดก ซึ่งก็ไม่เป็นเหตุที่ทำให้ผู้จัดการมรดกไม่สามารถยื่นบัญชีทรัพย์ได้ พฤติการณ์ที่ปรากฏจากคำแถลงรับของผู้จัดการมรดกดังกล่าวข้างต้น เป็นการแสดงออกถึงความไม่สามารถอันเห็นประจักษ์ ศาลมีอำนาจถอนผู้จัดการมรดกเสียได้โดยไม่ต้องทำการไต่สวนสืบพยานอื่นอีกต่อไป
บัญชีทรัพย์มรดกที่ได้ยื่นไว้แล้วในวันยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกไม่ใช่บัญชีทรัพย์ตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1731 เพราะบัญชีทรัพย์มรดกตามมาตราดังกล่าว หมายถึงบัญชีทรัพย์มรดกซึ่งได้จัดทำขึ้นโดยผู้จัดการมรดกภายหลังที่ได้รับแต่งตั้งจากศาลแล้ว
การที่ผู้จัดการมรดกดำเนินการโอนขายที่ดินมรดกโดยยังไม่ได้ทำบัญชีทรัพย์มรดกไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1730, 1563 เพราะมิใช่เป็นการเร่งร้อนและจำเป็น
ย่อยาว
เดิมเมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๑๗ ศาลมีคำสั่งตั้งนายเสียว แซ่ลี้ ผู้ร้อง เป็นผู้จัดการทรัพย์มรดกของนายมนต์ชัย ศิริสาลิโภชน์ ต่อมาวันที่ ๑๙ มีนาคม ๒๕๑๘ นางปอเค็ง ศิริสาลิโภชน์ ยื่นคำร้องว่า เป็นภรรยาของนายมนต์ชัย มีส่วนได้เสียในกองมรดก หลังจากศาลสั่งตั้งนายเสียวเป็นผู้จัดการมรดกแล้ว นายเสียวไม่จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกตลอดมาจนบัดนี้ ทั้งประพฤติและปฏิบัติไม่เหมาะสมที่จะเป็นผู้จัดการมรดกต่อไป ขอให้สั่งถอนนายเสียวจากการเป็นผู้จัดการมรดก
นายเสียวผู้จัดการมรดกยื่นคำร้องว่า คำร้องของผู้คัดค้านไม่เป็นความจริงขอให้ยกคำร้อง
วันที่ ๓๐ เมษายน ๒๕๑๘ วันนัดพร้อม ทนายความผู้จัดการมรดกแถลงว่า ยังไม่ได้แบ่งมรดกให้แก่ทายาท ขอเวลา ๑ เดือน เพื่อจัดทำบัญชีทรัพย์มรดกแบ่งมรดกให้ทายาท เนื่องจากผู้จัดการมรดกเป็นคนจีนทนายความจึงต้องจัดการทำแทนให้ ทนายความผู้คัดค้านแถลงว่า ขอให้จัดการมรดกไปตามกฎหมายก็แล้วกัน เรื่องเวลาไม่ค้าน ศาลสั่งนัดพร้อมวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๑๘
ครั้นถึงวันนัด เนื่องจากโอนขายที่ดินมรดกบางแปลงเพื่อเอาเงินมาแบ่งกันไม่ได้ เพราะผู้คัดค้านได้คัดค้านไว้และขอให้ศาลอายัดการขาย
ผู้คัดค้านแถลงว่า ผู้จัดการมรดกไม่มีอำนาจขายทรัพย์มรดกเพราะยังไม่ได้ยื่นบัญชีแบ่งปันมรดกต่อศาล ทั้งไม่จำเป็นต้องขาย
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า เหตุที่ผู้จัดการมรดกอ้างฟังไม่ได้ ทั้งแสดงถึงความไม่สามารถอันเห็นประจักษ์ จึงมีคำสั่งให้ถอนนายเสียวออกจากการเป็นผู้จัดการมรดก
นายเสียวอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
นายเสียวฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ข้อเท็จจริงฟังได้ตามที่ผู้จัดการมรดกแถลงรับว่าผู้จัดการมรดกยังไม่ได้ทำบัญชีทรัพย์มรดกภายในกำหนดเวลาตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๗๒๘, ๑๗๒๙ ที่ผู้จัดการมรดกอ้างว่าเป็นคนจีน จึงต้องให้ทนายความทำแทนนั้น ไม่เป็นเหตุอันสมควร เพราะนับตั้งแต่ผู้จัดการมรดกได้รับแต่งตั้งจากศาลจนถึงวันที่ผู้คัดค้านร้องขอให้ศาลสั่งถอนผู้จัดการมรดกเป็นเวลาเกือบแปดเดือน ผู้จัดการมรดกก็หาได้ดำเนินการตามหน้าที่แต่อย่างใดไม่ แม้เมื่อศาลชั้นต้นสั่งขยายเวลาให้จนถึงวันที่ ๑ พฤษภาคม ๒๕๑๘ ผู้จัดการมรดกก็ยังละเลยไม่จัดทำบัญชีทรัพย์มรดกอยู่เช่นเดิม การที่ผู้คัดค้านไปร้องคัดค้านในการที่ผู้จัดการมรดกจะขายที่ดินมรดกก็ไม่เป็นเหตุที่ทำให้ผู้จัดการมรดกไม่สามารถยื่นบัญชีทรัพย์ได้ ทั้งการที่ผู้จัดการมรดกดำเนินการโอนขายที่ดินโดยยังไม่ได้ทำบัญชีทรัพย์มรดกก็ไม่ชอบด้วยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๗๓๐, ๑๕๖๓ เพราะมิใช่เป็นการเร่งร้อนและจำเป็น พฤติการณ์ที่ปรากฏจากคำแถลงรับของผู้จัดการมรดกข้างต้น แสดงออกถึงความไม่สามารถอันเห็นประจักษ์โดยไม่จำต้องไต่สวนพยานอื่นใดอีกต่อไป ที่ผู้จัดการมรดกฎีกาว่า ได้ยื่นบัญชีทรัพย์มรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๗๓๑ ไว้แล้วในวันยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกนั้นฟังไม่ได้ เพราะบัญชีทรัพย์มรดกตามมาตราดังกล่าวหมายถึงบัญชีทรัพย์มรดกซึ่งได้จัดทำขึ้นโดยผู้จัดการมรดกภายหลังที่ได้รับแต่งตั้งจากศาลแล้ว
พิพากษายืน.
