แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่พิพาทซึ่งโจทก์อ้างว่า เป็นมรดกได้แก่โจทก์ทั้งสองคนละประมาณ 7 ไร่เป็นส่วนหนึ่งของที่ดินแปลงใหญ่ ซึ่งจำเลยครอบครองอยู่ เมื่อโจทก์ไปขอแบ่งที่พิพาท โจทก์จำเลยได้ตกลงกันโดยจำเลยให้กระบือ 1 ตัว กับเงิน 4,000 บาท แก่โจทก์แทน แต่จำเลยยังไม่มีเงินได้ทำสัญญากู้ให้โจทก์ไว้ โจทก์ทั้งสองยอมรับเอาเงินและกระบือแทนการขอแบ่งที่ดิน ดังนี้ ถือได้ว่า โจทก์ทั้งสองได้สละสิทธิเรียกร้องขอแบ่งที่พิพาทแล้วโดยตกลงรับชำระหนี้ เป็นเงินและกระบือแทน เมื่อจำเลยไม่ปฏิบัติตามโจทก์จะกลับมาฟ้องเรียกร้องขอแบ่งที่พิพาทให้ผิดไปจากข้อตกลงนั้นหาได้ไม่
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า โจทก์ที่ ๑ เป็นบุตรนายจอม โจทก์ที่ ๒ เป็นบุตรนางยง บิดาและมารดาของโจทก์เป็นพี่น้องร่วมบิดา มารดากับจำเลย บิดาและมารดาโจทก์ถึงแก่กรรม ไปแล้วทั้งสองคน โจทก์ทั้งสองจึงไปขอแบ่งที่ดินพิพาทอันเป็นส่วนหนึ่งของที่ดินตาม ส.ค. ๑ เลขที่ ๔๖ เฉพาะส่วนของนายจอมนางยง ซึ่งเป็นมรดกได้แก่โจทก์ทั้งสอง เนื้อที่ส่วนละ ๗ ไร่ ซึ่งจำเลยครอบครองอยู่ จำเลยได้ตกลงให้เงินสดโจทก์ที่ ๑๔,๐๐๐ บาท และให้กระบือตัวเมีย ๑ ตัวแก่โจทก์ ที่ ๒ แทนการแบ่งที่พิพาทให้โจทก์ จำเลยไม่มีเงินได้ทำสัญญาเงินกู้ให้โจทก์ไว้ ถึงกำหนดตามสัญญากู้จำเลยไม่ได้นำเงินมาชำระให้โจทก์ จึงขอให้ศาลบังคับจำเลยแบ่งที่พิพาทให้โจทก์ตามส่วน
จำเลยให้การว่าที่พิพาทมารดายกฟ้องตนทั้งแปลง มิได้ยกให้บิดามารดาโจทก์ดังฟ้อง จำเลยครอบครองแต่ผู้เดียวตลอดมา ไม่มีผู้ใดมาเกี่ยวข้องกับแต่มารดาตายเกินกว่า ๑ ปีแล้ว ที่จำเลยยอมให้กระบือและเงินแก่โจทก์ นั้นก็เพราะเห็นแก่ความสงบ ต่อมาโจทก์ทั้งสองไม่ตกลง จำเลยจึงเอากระบือคืน โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยแบ่งที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์ทั้งสองตามฟ้อง ห้ามจำเลยและบริวารเข้าเกี่ยวข้อง
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า หนี้เดิมที่จำเลยจะต้องแบ่งที่พิพาทให้แก่โจทก์ได้ระงับสิ้น ไปแล้ว โดยโจทก์ยอมรับเงินและกระบือแทน โจทก์จึงไม่มีสิทธิฟ้องให้บังคับจำเลย ปฏิบัติตามหนี้เดิมที่ระงับไปแล้วได้ พิพากษากลับให้ยกฟ้อง โจทก์
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า เมื่อโจทก์ทั้งสองไปขอแบ่งที่ดินพิพาทในฐานะเป็นทายาทผู้รับมรดกบิดามารดา โจทก์ทั้งสองจากจำเลยผู้ครอบครองที่พิพาทไว้นั้น โจทก์ทั้งสองและจำเลยได้มีข้อตกลงกันขึ้นใหม่แทนการแบ่งที่ดินพิพาทให้แก่โจทก์ ทั้งสองว่า โจทก์ยอมรับเงิน ๔,๐๐๐ บาทกับกระบือจากจำเลยแทนการขอแบ่งที่ดิน แต่เนื่องจากขณะนั้นจำเลยไม่มีเงินพอ จำเลยจึงได้ทำหนังสือสัญญากู้ให้โจทก์ยึดถือไว้เป็นหลักฐาน ถือได้ว่า โจทก์ทั้งสองได้สละสิทธิเรียกร้องขอแบ่งที่พิพาทแล้วโดยตกลงรับชำระหนี้ เป็นเงินและกระบือแทน เมื่อจำเลยไม่ปฏิบัติตามโจทก์จะกลับมาฟ้องเรียกร้องขอแบ่งที่พิพาทให้ผิดไปจากข้อตกลงนั้นหาได้ไม่
พิพากษายืน
