แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เมื่อฟ้องของโจทก์ในข้อ 2 กล่าวว่า จำเลยที่ 2 เชิดจำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของและผู้จัดการโรงน้ำแข็ง จำเลยที่ 1 ซื้อเชื่อเครื่องก่อสร้างไปสร้างโรงน้ำแข็งจึงขอให้จำเลยที่ 2 ร่วมรับผิดกับจำเลยที่ 1 ดังนี้ศาลย่อมมีอำนาจวินิจฉัยเกี่ยวกับเรื่องตัวการตัวแทนได้ ไม่เป็นการวินิจฉัยนอกฟ้องนอกประเด็น
อนึ่งเมื่อฟังว่าตามทะเบียนแท้จริงจำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของโรงน้ำแข็ง แม้ภายหลังจำเลยที่ 1 ที่ 2 พิพาทกัน ศาลพิพากษาว่าโรงน้ำแข็งเป็นของจำเลยที่ 2 จำเลยที่ 1 เป็นลูกจ้างก็ตาม เมื่อการก่อสร้างโรงน้ำแข็งรายนี้เป็นไปเพื่อประโยชน์ของจำเลยที่ 2 ดังนี้จำเลยที่ 2 ผู้เป็นเจ้าของโรงน้ำแข็งรายนี้จำต้องรับผิดในฐานะเป็นตัวการของจำเลยที่ 1 โดยตรงตามกฎหมาย
ย่อยาว
ข้อ 1 โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 แสดงโดยเปิดเผยว่าเป็นเจ้าของและผู้จัดการโรงน้ำแข็งจ้าวทะเล โดยซื้ออิฐ หิน ทราย ฯลฯ ของโจทก์ไปก่อสร้างโรงน้ำแข็งจ้าวทะเลรวมเป็นเงิน 35,910.88 บาท ข้อ 2.ว่ามาบัดนี้ปรากฏว่าโรงน้ำแข็งจ้าวทะเลเป็นของจำเลยที่ 2 จำเลยที่ 2 เชิดจำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของและผู้จัดการโรงน้ำแข็งดังกล่าว จำเลยที่ 2 ต้องรับผิดร่วมกับจำเลยที่ 1 จึงขอให้จำเลยทั้งสองใช้เงินและดอกเบี้ย
จำเลยที่ 1 ขาดนัดไม่ยื่นคำให้การ จำเลยที่ 2 รับว่าโรงน้ำแข็งจ้าวทะเลเป็นของจำเลยที่ 2 ในการก่อสร้างได้มอบราคาก่อสร้างให้จำเลยที่ 1 ไปในทำนองผู้รับเหมาไปดำเนินการ หากจะมีหนี้สินระหว่างโจทก์กับจำเลยที่ 1 ก็เป็นเรื่องเชื่อถือจำเลยที่ 1 เป็นส่วนตัวหรือสมยอมกันทำขึ้น จำเลยที่ 2 ไม่ได้แสดงว่าจำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของและผู้จัดการจึงไม่ต้องรับผิด
ศาลชั้นต้นเห็นว่าคดีนี้เข้าลักษณะตัวการไม่เปิดเผยชื่อตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 806 จำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นตัวการได้รับประโยชน์อันเนื่องจากตัวแทนได้ทำไว้ จำเลยที่ 2 จึงต้องรับผิดต่อโจทก์เช่นจำเลยที่ 1 พิพากษาให้จำเลยทั้งสองใช้เงินกับดอกเบี้ยตามฟ้อง
จำเลยที่ 2 ผู้เดียวอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์เห็นว่านอกจากกรณีจะไม่ใช่เรื่องเชิดตัวแทนแล้ว ยังไม่ใช่กรณีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 806 ซึ่งศาลชั้นต้นยกขึ้นปรับแก่คดีด้วย เป็นกรณีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 820 ซึ่งเมื่อจำเลยที่ 2 เป็นตัวการ จำเลยที่ 2 ก็ต้องรับผิด พิพากษายืน
จำเลยที่ 2 ฝ่ายเดียวฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่าฎีกาจำเลยที่ว่าศาลเอาบทบัญญัติเรื่องตัวแทนตัวการมาวินิจฉัยนั้นเป็นวินิจฉัยนอกฟ้องนอกประเด็นเพราะโจทก์มิได้ฟ้องให้จำเลยที่ 2 รับผิดในฐานะที่จำเลยที่ 1 เป็นตัวแทนของจำเลยที่ 2 นั้นเห็นว่าฟ้องข้อ 2 ของโจทก์กล่าวว่า บัดนี้ความจริงปรากฏว่าโรงน้ำแข็งจ้าวทะเลเป็นของจำเลยที่ 2 ๆ ได้เชิดจำเลยที่ 1 เป็นเจ้าของและผู้จัดการโรงน้ำแข็งดังกล่าว จำเลยที่ 2 จึงต้องรับผิดร่วมกับจำเลยที่ 1 เมื่ออ่านฟ้องทั้งสองข้อประกอบกันแล้วทำให้เข้าใจว่าจำเลยที่ 2 ได้เชิดจำเลยที่ 1 อันหมายความว่าจำเลยที่ 1 เป็นตัวแทนจำเลยที่ 2
อนึ่งทางพิจารณาฟังได้ว่าตามทะเบียนที่แท้จริงตามที่ปรากฏนั้นจำเลยที่ 1 ได้ไปจดทะเบียนว่าโรงน้ำแข็งจ้าวทะเลเป็นของจำเลยที่ 1 การก่อสร้างโรงน้ำแข็งนี้ก็เป็นไปเพื่อประโยชน์ในกิจการของจำเลยที่ 2 จำเลยที่ 2 ได้โรงน้ำแข็งสำเร็จสมประสงค์ของตนตามสำนวนคดีแดงที่ 431/2494 ว่าจำเลยที่ 1 เป็นลูกจ้างจำเลยที่ 2 ๆเพิ่งจะมากล่าวอ้างในคดีนี้ว่านายเช็งโหม่ว จำเลยที่ 1 มิใช่ลูกจ้างเป็นแต่เพียงผู้รับเหมาซึ่งไม่มีทางจะฟังได้จำเลยที่ 2 ผู้เป็นเจ้าของโรงน้ำแข็งรายนี้จึงต้องรับผิดในฐานะเป็นตัวการของจำเลยที่ 1 โดยตรงตามกฎหมาย พิพากษายืน
