แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
จำเลยทำสัญญาตกลงเอาเครื่องยนต์อากาศยานใหม่พร้อมอุปกรณ์แลกเปลี่ยนกับเครื่องยนต์อากาศยานพร้อมอุปกรณ์ที่ใช้แล้วของโจทก์ โจทก์ได้ส่งเครื่องยนต์ให้จำเลยภายในกำหนดสัญญาแต่ส่งเครื่องกำเนิดไฟฟ้าเมื่อพ้นกำหนดสัญญาแล้ว สัญญาข้อ 8 มีว่า ถ้าผู้ขายไม่ส่งมอบทรัพย์ครบจำนวนผู้ซื้อบอกเลิกสัญญาได้และถ้าผู้ซื้อจัดซื้อสิ่งของจากบุคคลอื่นเต็มจำนวนหรือเฉพาะจำนวนที่ขาดส่ง ผู้ขายต้องยอมรับผิดใช้ราคาที่เพิ่มขึ้น และข้อ 9 ว่า ในกรณีที่ผู้ซื้อไม่ใช้สิทธิบอกเลิกสัญญา ผู้ขายยอมให้ผู้ซื้อปรับเป็นรายวัน อัตราร้อยละ 0.2 ของราคาสิ่งของที่ยังไม่รับมอบ เช่นนี้ กรณีที่จำเลยเลือกใช้สิทธิตามสัญญาข้อ 9 จำเลยมีสิทธิเรียกค่าปรับร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องกำเนิดไฟฟ้าที่จำเลยยังไม่ได้รับมอบเท่านั้นมิใช่ร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องยนต์ทั้งหมด
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำสัญญาซื้อขายแลกเปลี่ยนเครื่องยนต์อากาศยานกับโจทก์ โดยโจทก์ต้องส่งเครื่องยนต์ใหม่ให้จำเลย จำเลยต้องส่งเครื่องยนต์ใช้แล้วให้โจทก์ และชำระเงินเพิ่มอีก 298,000 บาท ถ้าส่งมอบไม่ทันกำหนดหรือไม่ถูกต้อง โจทก์ยอมให้จำเลยปรับรายวัน อัตราร้อยละ 0.2 โจทก์ส่งมอบเครื่องยนต์ให้จำเลยแล้ว แต่จำเลยชำระเงินให้โจทก์ไม่ครบ โดยหักเป็นค่าปรับ146,020 บาท ซึ่งเป็นการคิดค่าปรับที่ผิด เป็นผลให้จำเลยชำระหนี้ให้โจทก์ขาดไป 134,812.24 บาท ขอให้บังคับจำเลยชำระเงินจำนวนดังกล่าวพร้อมดอกเบี้ย
จำเลยให้การว่า โจทก์นำเครื่องยนต์อากาศยานส่งมอบจำเลยจริงแต่ขาดเครื่องกำเนิดไฟฟ้ากับสายหัวเทียน ซึ่งโจทก์นำมาส่งช้าไป 245 วันเท่ากับโจทก์ไม่ได้ส่งมอบเครื่องยนต์ตามกำหนดในสัญญา จึงปรับเต็มราคาของทั้งชุด โจทก์ไม่มีสิทธิฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า กรณีที่โจทก์ผิดสัญญา ไม่ส่งมอบสิ่งของที่ตกลงขายหรือส่งมอบสิ่งของไม่ถูกหรือไม่ครบถ้วน จำเลยมีทางเลือก 2 ทางคือทางหนึ่งเลือกใช้สิทธิ ตามสัญญาข้อ 8 คือบอกเลิกสัญญา จำเลยมีสิทธิริบหลักประกันเป็นเงิน 29,800 บาท และถ้าจำเลยจัดซื้อสิ่งของจากบุคคลอื่นเต็มจำนวน หรือเฉพาะจำนวนที่ขาดส่ง โจทก์ต้องรับผิดชดใช้ราคาที่เพิ่มขึ้นจากราคาที่กำหนดไว้ในสัญญา
ส่วนอีกทางที่จำเลยอาจเลือกใช้สิทธิตามสัญญาข้อ 9 คือจำเลยไม่บอกเลิกสัญญา กรณีนี้จำเลยมีสิทธิปรับโจทก์เป็นรายวันในอัตราร้อยละศูนย์จุดสอง (0.2) ของราคาสิ่งของที่ยังไม่ได้รับมอบ ยิ่งกว่านั้น จำเลยยังมีสิทธิในระหว่างที่มีการปรับนั้น ถ้าเห็นว่าโจทก์ไม่อาจปฏิบัติตามสัญญาต่อไปได้ จำเลยจะใช้สิทธิบอกเลิกสัญญาและกลับไปใช้สิทธิอื่น ๆ ตามสัญญาข้อ 8 วรรคสอง อีกโสดหนึ่งด้วย
ข้อความที่ว่า “ปรับเป็นรายวันในอัตราร้อยละศูนย์จุดสอง (0.2)ของราคาสิ่งของที่ยังไม่ได้รับมอบ” ในสัญญาข้อ 9 นั้น เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับสัญญาข้อ 8 แล้วเห็นว่า กรณีที่จำเลยเลือกใช้สิทธิตามสัญญาข้อ 9 จำเลยมีสิทธิเรียกค่าปรับเท่ากับร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องกำเนิดไฟฟ้า 2 เครื่อง และสายหัวเทียนที่จำเลยยังไม่ได้รับมอบคิดเป็นเงินเท่ากับ 11,207.76 บาทเท่านั้น หาใช่ร้อยละ 0.2 ของราคาเครื่องยนต์ทั้งหมดเท่ากับ 146,020 บาทไม่ อนึ่งคำว่า “ของที่ยังไม่ได้รับมอบ” ในสัญญาข้อ 9 ตรงกับคำว่า “เฉพาะจำนวนที่ขาดส่ง”ในสัญญาข้อ 8 ต่างหมายถึงของที่ยังไม่ได้รับมอบหรือที่ขาดส่ง หาได้หมายถึงของทั้งหมด คือเครื่องอากาศยานทั้งชุดไม่
พิพากษากลับ ให้จำเลยชำระเงิน 134,812.24 บาท พร้อมดอกเบี้ยร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี นับแต่วันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2521 จนถึงวันฟ้องเป็นเงิน842.57 บาท และดอกเบี้ยร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปีของต้นเงิน 134,812.24 บาทนับแต่วันฟ้องจนกว่าชำระเงินเสร็จให้แก่โจทก์
