แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทก์จำเลยทำสัญญายอมความว่า โจทก์ยอมให้จำเลยเช่าห้องพิพาทจนสิ้นเดือนตุลาคมค่าเช่าเดือนละ 100 บาท ครบกำหนดแล้วถ้าโจทก์ยังไม่สร้างอาคารในที่พิพาท ยอมให้จำเลยอยู่ในห้องพิพาทได้ต่อไปโดยโจทก์จำเลยจะได้ทำสัญญากันต่างหาก ถ้าจำเลยไม่ยอมทำให้ถือว่าจำเลยไม่ประสงค์จะอยู่ในที่พิพาทต่อไป ดังนี้ ในการทำสัญญาเช่าใหม่ แม้โจทก์จะเอาค่าเช่าเป็นวันละ 100 บาท ก็เป็นสิทธิของโจทก์ เมื่อจำเลยเห็นว่าแพงไปและไม่ทำสัญญาเช่าก็จะหาว่าโจทก์ขัดขวางมิให้จำเลยเข้าทำสัญญากับโจทก์ไม่ได้
อุทธรณ์ของโจทก์ได้ตั้งประเด็นมาแล้วว่าจำเลยผิดสัญญาแต่ศาลอุทธรณ์ได้วินิจฉัยให้ถ้าศาลฎีกาเห็นเป็นการสมควรจะวินิจฉัยไปเสียทีเดียวโดยไม่ย้อนสำนวนไปให้ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยใหม่ก็ได้
ย่อยาว
เดิมโจทก์ฟ้องขับไล่จำเลยออกจากตึกแถว และได้เรียกนางล้วนเข้ามาเป็นจำเลยร่วมด้วย โจทก์จำเลยและจำเลยร่วมได้ทำสัญญาประนีประนอมยอมความกัน และศาลได้พิพากษาตามยอมแล้ว มีข้อความว่า
ฯลฯ
3. โจทก์ได้รับเงิน (จากจำเลย) ตามข้อ 2 แล้ว โจทก์ยอมให้นางล้วนจำเลยอยู่ในห้องพิพาทได้ต่อไปอีกจนสิ้นเดือนตุลาคม 2509 โดยจำเลยจะต้องเสียค่าเช่าให้โจทก์เดือนละ 100 บาท ตั้งแต่เดือนมกราคมเป็นต้นไป
4. ครบกำหนดตามข้อ 3 แล้ว ถ้าโจทก์ยังไม่ก่อสร้างอาคารบนที่พิพาท โจทก์ยอมให้นางล้วนจำเลยอยู่ในห้องพิพาทต่อไป โดยโจทก์จำเลยจะได้ทำสัญญากันต่างหาก ถ้าจำเลยไม่ยอมทำให้ถือว่าจำเลยไม่ประสงค์จะอยู่ในที่พิพาทต่อไป
ฯลฯ
ต่อมาวันที่ 16 เมษายน 2512 โจทก์ยื่นคำร้องว่า เมื่อครบกำหนดเวลาเช่าแล้ว โจทก์บอกให้นางล้วนมาทำสัญญาเช่าเป็นรายวัน ๆ ละ 100 บาท นางล้วนไม่ยอมทำสัญญา อ้างว่าค่าเช่าแพงไปจึงถือว่านางล้วนไม่ประสงค์จะอยู่ในที่พิพาทต่อไปตามสัญญา ขอให้ศาลบังคับให้นางล้วนและบริวารออกจากห้องพิพาท
ศาลชั้นต้นนัดพร้อม นางล้วนแถลงว่า ก่อนวันที่ 31 ตุลาคม 2509ได้ไปขอทำสัญญากับโจทก์เพื่อปฏิบัติตามสัญญายอมความข้อ 4 แล้วแต่โจทก์จะคิดค่าเช่าวันละ 100 บาท จึงไม่ได้ทำสัญญาเช่าต่อกัน โจทก์แถลงรับว่าเป็นความจริง
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า จำเลยไม่เป็นผู้ผิดสัญญายอมความข้อ 4ให้ยกคำร้อง
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกอุทธรณ์โจทก์
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่า โจทก์ได้ตั้งประเด็นอุทธรณ์ว่า นางล้วนเป็นฝ่ายผิดสัญญาข้อ 4 แล้ว ในประเด็นข้อนี้ศาลอุทธรณ์ยังมิได้วินิจฉัย ซึ่งศาลฎีกาอาจจะย้อนสำนวนไปให้วินิจฉัยก็ได้แต่คดีนี้ ศาลฎีกาเห็นว่าได้เคยพิพาทกันในชั้นบังคับคดีจนถึงศาลฎีกาครั้งหนึ่งแล้ว ถ้าจะย้อนสำนวนไปให้วินิจฉัยใหม่ ก็จะทำให้เสียเวลาไปอีกเป็นการเสียหายแก่คู่กรณีมาก ศาลฎีกาเห็นสมควรที่จะวินิจฉัยในประเด็นข้อนี้ไปเสียทีเดียว
ตามสัญญาประนีประนอมยอมความข้อ 4 นั้น สารสำคัญอยู่ที่ว่าโจทก์กับนางล้วนจะต้องทำสัญญากันใหม่เมื่อครบกำหนดตามสัญญายอมข้อ 3 แล้ว ถ้านางล้วนไม่ยอมทำ ก็ให้ถือว่านางล้วนไม่ประสงค์จะอยู่ในที่พิพาทต่อไป ข้อเท็จจริงฟังเป็นยุติแล้วว่านางล้วนไม่ยอมทำสัญญาเช่ากับโจทก์ ดังนี้ ได้ชื่อว่านางล้วนเป็นฝ่ายผิดสัญญาข้อ 4 แล้ว ที่นางล้วนอ้างว่าโจทก์คิดค่าเช่าวันละ 100 บาท แพงเกินไป จึงไม่ยอมทำสัญญาเช่าและศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า การที่โจทก์ตั้งอัตราค่าเช่าใหม่สูงกว่าเก่าถึง 30 เท่าเช่นนี้ ชี้ชัดว่าโจทก์ประสงค์จะขัดขวางมิให้นางล้วนเข้าทำสัญญาเช่ากับโจทก์ นางล้วนจึงไม่เป็นผู้ผิดสัญญาแต่อย่างใดนั้น ศาลฎีกาไม่เห็นพ้องด้วยเพราะตามสัญญาประนีประนอมยอมความข้อ 4 มิได้กำหนดไว้ว่า ในการทำสัญญาเช่าใหม่ให้คิดค่าเช่าเดือนละเท่าใดจะผูกมัดให้โจทก์คิดค่าเช่าเท่าเดิมไม่ได้ ตามข้อตกลงที่ว่าจะต้องทำสัญญากันต่างหากนั้น อัตราค่าเช่าก็ต้องตกลงกันใหม่ด้วย โจทก์จะเอาค่าเช่าเท่าไรย่อมเป็นสิทธิของโจทก์แต่ก็ไม่ผูกมัดนางล้วนให้จำต้องทำสัญญากับโจทก์ตามที่โจทก์ตั้งอัตราค่าเช่ามานั้น ถ้าเห็นว่าแพงไปก็มีสิทธิที่จะไม่ทำสัญญาได้ เมื่อนางล้วนไม่ทำสัญญาเช่า ก็ต้องถือว่านางล้วนไม่ประสงค์จะอยู่ในที่พิพาทตามที่ได้ทำยอมกันไว้
พิพากษากลับ เป็นบังคับให้นางล้วนจำเลยร่วมพร้อมด้วยบริวารออกจากห้องพิพาท
