แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การตกลงซื้อขายกันในราคา ซี. ไอ. เอฟ นั้น หมายความว่า ราคาสินค้าที่ตกลงซื้อขายกันรวมค่าประกันภัยและค่าระวางขนส่งด้วย ฉะนั้น ผู้ขายจึงมีหน้าที่ต้องเอาประกันภัยสินค้านั้นในระหว่างขนส่งไปยังผู้ซื้อ ถือได้ว่าผู้ขายมีส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกันภัยไว้สัญญาประกันภัยที่ผู้ขายทำไว้กับโจทก์จึงมีผลผูกพันกันตามกฎหมายโจทก์ซึ่งเป็นผู้รับประกันภัยได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนไปแล้วจึงมีสิทธิไล่เบี้ยเอาจากจำเลยซึ่งเป็นผู้รับขนส่งได้
การที่ผู้ส่งเพียงแต่ยอมรับใบตราส่งซึ่งมีข้อความยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่ง เพื่อเป็นหลักฐานไปขอรับเงินค่าสินค้าจากธนาคาร ยังไม่เพียงพอที่จะถือว่าผู้ส่งได้แสดงความตกลงด้วยชัดแจ้งในการยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดเช่นว่านั้น ข้อยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งที่ระบุไว้ในใบตราส่งจึงเป็นโมฆะตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 625
จำเลยทำสัญญารับขนส่งสินค้าแทนตัวการซึ่งอยู่ต่างประเทศและมีภูมิลำเนาอยู่ต่างประเทศ เมื่อสินค้าสูญหายไปในระหว่างขนส่งจำเลยจะต้องรับผิดตามสัญญานั้นแต่ลำพังตนเอง
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า บริษัทโกยังแลนด์ จำกัด ซึ่งอยู่ประเทศออสเตรเลียได้ทำสัญญาซื้อเสื้อกระโปรงจากห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติ ห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติจ้างจำเลยเป็นผู้ขนส่งเสื้อกระโปรงดังกล่าวไปยังผู้ซื้อ จำเลยได้จัดการขนส่งโดยเรือของบริษัทซิมส์เมตัล จำกัด ห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติได้เอาประกันภัยทางทะเลสำหรับสินค้าดังกล่าวไว้แก่โจทก์ เมื่อสินค้าไปถึงประเทศออสเตรเลียแล้ว ปรากฏว่าสินค้าบางส่วนหายไป โจทก์ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่บริษัทโกยังแลนด์จำกัดแล้วจึงรับช่วงสิทธิเรียกร้องเอาจากจำเลย จำเลยไม่ชำระจึงขอให้ศาลบังคับจำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์
จำเลยให้การว่า การซื้อขายรายพิพาทเป็นการซื้อขายแบบ ซี.ไอ.เอฟ. ผู้ซื้อจะต้องเป็นผู้จ่ายค่าประกันภัยและค่าระวางบรรทุกเอง ห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติซึ่งเป็นผู้ขายจึงไม่มีส่วนได้เสียในมูลประกันภัย สัญญาประกันภัยจึงไม่มีผลตามกฎหมาย จำเลยเป็นเพียงตัวแทนของบริษัทซิมส์เมตัลจำกัด ไม่ต้องรับผิดเป็นส่วนตัว และมีข้อตกลงว่าจำเลยจะรับผิดไม่เกิน ๑๐๐ ปอนด์สเตอร์ลิงต่อ ๑ หีบห่อ หากจะต้องรับผิดก็ไม่เกินจำนวนนี้ ทั้งตัวแทนของบริษัทซิมส์เมตัล จำกัด ได้ชำระค่าเสียหายให้แก่ตัวแทนของบริษัทโกยังแลนด์ จำกัด ตามที่ตกลงประนีประนอมยอมความกันแล้ว สิทธิเรียกร้องของโจทก์จึงระงับไป ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระค่าเสียหายแก่โจทก์
จำเลยอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ฎีกาของจำเลยที่ว่าห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติไม่มีส่วนได้เสียที่เอาประกันภัย เพราะการซื้อขายระหว่างห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติกับบริษัทโกยังแลนด์ จำกัด เป็นการซื้อขายในระบบ ซี.ไอ.เอฟ.หมายความว่าค่าขนส่งและค่าประกันภัยเป็นของผู้ซื้อสินค้านั้น เห็นว่าความเข้าใจของจำเลยเป็นความเข้าใจที่ไม่ถูกต้อง เพราะการซื้อขายในระบบ ซี.ไอ.เอฟ. นั้นเป็นที่เข้าใจกันทั่วไปว่าราคาสินค้าที่ตกลงซื้อขายย่อมรวมทั้งค่าประกันภัยและค่าระวางสินค้าด้วย หรืออีกนัยหนึ่งก็คือผู้ขายจะต้องเอาประกันภัยสินค้านั้นและเสียค่าระวางขนส่งเอง ซึ่งเมื่อจัดการดังกล่าวเสร็จเรียบร้อยแล้วก็สามารถนำหลักฐานต่าง ๆ ดังกล่าวไปขอรับเงินค่าสินค้าจากธนาคาร ซึ่งผู้ซื้อเปิดเลตเตอร์ออฟเครดิตไว้ได้ทันที ฉะนั้นหน้าที่ที่จะต้องเอาประกันภัยในการซื้อขายแบบนี้จึงเป็นหน้าที่ของผู้ขาย หาใช่หน้าที่ของผู้ซื้อดังที่จำเลยเข้าใจไม่ ฉะนั้น ห้างหุ้นส่วนจำกัดกระจายเกียรติจึงมีส่วนได้เสียในเหตุที่เอาประกันภัยไว้ โจทก์ซึ่งเป็นผู้รับประกันภัยจึงมีสิทธิไล่เบี้ยเอาจากจำเลยได้
ที่จำเลยฎีกาว่า ตามสัญญาข้อ ๒๑ ระบุจำนวนเงินที่ผู้รับขนจะต้องรับผิดชอบไม่เกิน ๑๐๐ ปอนด์สเตอร์ลิงต่อ ๑ หีบห่อหรือหน่วยนั้น พิเคราะห์ใบตราส่งคือเอกสารหมาย จ.๕ จ.๖ ซึ่งเป็นตราสารแสดงว่าผู้รับขนได้รับสินค้าจากเจ้าของสินค้าไว้แล้วจะเห็นว่าใบตราส่งดังกล่าวพิมพ์เป็นภาษาอังกฤษไว้ทั้งด้านหน้าและด้านหลัง โดยเฉพาะด้านหลังซึ่งเป็นข้อตกลงระหว่างผู้ส่งกับผู้ขนส่งนั้น มีข้อความละเอียดยิบถึง ๔๑ ข้อ ซึ่งมองด้วยตาเปล่าแล้วเกือบจะอ่านไม่ออก ทั้งเอกสารนี้ไม่มีคำแปลภาษาไทยแนบอยู่ด้วยกัน ถ้าผู้ที่มาติดต่อกับจำเลยไม่รู้ภาษาอังกฤษหรือรู้แต่ไม่ดีพอก็จะไม่มีทางเข้าใจความหมายว่ามีข้อยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดประการใดบ้าง เมื่อจำเลยซึ่งมีภาระการพิสูจน์ในเรื่องนี้พิสูจน์ไม่ได้ว่าผู้แทนผู้มีอำนาจของผู้ส่งเข้าใจถึงข้อสัญญาดังกล่าว สำหรับพฤติการณ์ที่จะถือว่าผู้ส่งแสดงความตกลงโดยชัดแจ้งก็ไม่ปรากฏรายละเอียด การที่ฝ่ายผู้ส่งยอมรับใบตราส่งไปพร้อมกับสำเนาเพื่อเป็นหลักฐานไปขอรับเงินจากธนาคารกรุงเทพ ยังไม่เพียงพอที่จะถือว่าผู้ส่งแสดงความตกลงด้วยชัดแจ้งในการยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดเช่นว่านั้น และต้องถือว่าข้อยกเว้นหรือจำกัดความรับผิดของผู้ขนส่งซึ่งระบุไว้ที่ใบตราส่งเป็นโมฆะ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๖๒๕
ที่จำเลยฎีกาว่าใบตราส่งหรือสัญญารับขนสินค้ารายพิพาทข้อ ๓ มีข้อตกลงยกเว้นความรับผิดให้แก่ตัวแทนนั้น เห็นว่านอกจากข้อยกเว้นความรับผิดนี้จะเป็นโมฆะเช่นเดียวกับข้อที่กล่าวข้างต้นแล้ว กรณีความเสียหายที่เกิดขึ้นครั้งนี้ อยู่ในระหว่างดำเนินการขนส่งของผู้ขนส่ง ไม่ปรากฏว่าเป็นการกระทำของตัวแทนหรือผู้ขนส่งช่วงทอดใดเป็นผู้กระทำและจะถือว่าจำเลยเป็นตัวแทนไม่ต้องรับผิดก็ไม่ได้ เพราะจำเลยทำสัญญาเป็นตัวแทนให้แก่ตัวการซึ่งอยู่ต่างประเทศและมีภูมิลำเนาอยู่ต่างประเทศซึ่งตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๘๒๔ ถือว่าตัวแทนจะต้องรับผิดตามสัญญานั้นแต่ลำพังตนเอง
พิพากษายืน
