แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ความหมายของ มาตรา 94(2) แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 นั้น ไม่จำเป็นจะต้องปรากฏว่ามีการสมยอมกันระหว่างเจ้าหนี้กับลูกหนี้ในการกระทำหนี้ขึ้น เพียงแต่ว่าในเวลาที่เจ้าหนี้ยอมให้ลูกหนี้กระทำหนี้ขึ้น เจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว ก็ขอรับชำระหนี้นั้นไม่ได้
ถ้าหนี้เดิมยังเป็นของผู้โอน ผู้โอนก็ย่อมขอรับชำระหนี้ได้ เมื่อมีการโอนหนี้ดังกล่าวนี้แล้ว ผู้รับโอนย่อมขอรับชำระหนี้นั้นได้ เพราะเป็นเพียงแต่เปลี่ยนตัวผู้ขอรับชำระหนี้ กรณีเช่นนี้ ไม่เข้าตาม พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ.2483 มาตรา 94(2) เพราะเป็นหนี้เดิมที่โอนมา ไม่ใช่เป็นหนี้อันเจ้าหนี้ได้ยอมให้ลูกหนี้(ผู้ล้มละลาย) กระทำขึ้นเมื่อเจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวแล้ว (ประชุมใหญ่ครั้งที่19/2502)
ย่อยาว
คดี 7 สำนวนนี้ เนื่องจากศาลแพ่งพิพากษาให้จำเลยล้มละลายผู้ร้องยื่นคำขอรับชำระหนี้ 7 ราย โดยอ้างว่าเป็นหนี้ซึ่งผู้ร้องได้ชำระแทนผู้ล้มละลาย ศาลแพ่งและศาลอุทธรณ์พิพากษายกคำขอรับชำระหนี้ทุกรายโดยอ้างว่าเป็นหนี้ซึ่งเจ้าหนี้ยอมให้ลูกหนี้กระทำขึ้นเมื่อเจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวต้องห้ามตาม พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 94(2)
นายสมจิตต์ผู้ร้อง ฎีกาทั้ง 7 สำนวน
ที่ผู้ร้องโต้เถียงในฎีกาเป็นทำนองว่า มาตรา 94(2) แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มุ่งหมายป้องกันมิให้มีการสมยอมระหว่างเจ้าหนี้กับผู้ล้มละลายเพื่อเพิ่มพูนหนี้สินให้มากขึ้น แต่ในคดีนี้ลูกหนี้เป็นบริษัทอุตสาหกรรมดำเนินงานในชั้นต้นหรือในระยะแรกของการอุตสาหกรรมอาจไม่ได้ผล และบริษัทยังมีหนี้ซึ่งอาจได้รับความกระทบกระเทือน ผู้ร้องได้ให้กู้เงินไปหรือเข้าประกันลูกหนี้เพื่อจะประคองฐานะของบริษัทให้คงอยู่ และเพื่อชำระหนี้แก่เจ้าหนี้ของลูกหนี้ซึ่งจำเป็น พฤติการณ์ยังไม่พอจะสันนิษฐานว่าเจ้าหนี้ได้รู้ถึงว่าลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว จึงไม่อยู่ในข่ายที่จะไม่ได้รับชำระหนี้ตาม มาตรา 94(2) นั้น ศาลฎีกาเห็นว่าตามความหมายของมาตรา 94(2) ไม่จำเป็นจะต้องปรากฏว่า มีการสมยอมกันระหว่างเจ้าหนี้กับลูกหนี้ในการกระทำหนี้ขึ้น เพียงแต่ว่าในเวลาที่เจ้าหนี้ยอมให้ลูกหนี้กระทำหนี้ขึ้น เจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัว ก็ขอรับชำระหนี้นั้นไม่ได้ ศาลฎีกาฟังว่าขณะที่ผู้ร้องยอมให้บริษัทจำเลยลูกหนี้กระทำหนี้ขึ้นกับตนนั้นผู้ร้องได้รู้ถึงการที่บริษัทจำเลยลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวตามมาตรา 94(2) แล้ว
มีปัญหาเรื่องคำขอรับชำระหนี้รายที่ 540 ซึ่งเป็นหนี้ที่รับโอนมาจากนางบรรเจิด พรหมโยธี จากนางกานดา กรรณสูตร และจากนายโชติ คุณเกษม โดยผู้ล้มละลายได้ทำสัญญาจะขายด้ายให้แก่บุคคลดังกล่าว และรับเงินมัดจำไว้ ครั้นถึงกำหนดผู้ล้มละลายผิดนัดไม่ส่งด้ายให้ บุคคลดังกล่าวไม่ประสงค์จะซื้อด้ายต่อไป ผู้ร้องจึงชำระเงินแทนผู้ล้มละลายไปโดยรับโอนสัญญาซื้อขายมาเป็นของตน ซึ่งผู้โอนสลักหลังไว้ในสัญญาและผู้ล้มละลายเซ็นรับทราบการโอนไว้การโอนหนี้ดังกล่าวมาแล้ว ที่ประชุมใหญ่ได้พิจารณาแล้ว ลงมติว่าขอรับชำระหนี้ได้โดยเห็นว่าเป็นเพียงแต่เปลี่ยนตัวผู้ขอรับชำระหนี้ถ้าหนี้ยังเป็นของผู้โอน ผู้โอนก็ย่อมขอรับชำระหนี้ได้อยู่แล้ว กรณีไม่เข้า พระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. 2483 มาตรา 94(2) เพราะเป็นหนี้เดิมที่โอนมา ไม่ใช่เป็นหนี้อันเจ้าหนี้ได้ยอมให้ลูกหนี้ (ผู้ล้มละลาย) กระทำขึ้นเมื่อเจ้าหนี้ได้รู้ถึงการที่ลูกหนี้มีหนี้สินล้นพ้นตัวแล้ว
ส่วนผู้ร้องขอรับชำระหนี้จะได้รับชำระหนี้เท่าไรนั้นเป็นเรื่องของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์
พิพากษาแก้ศาลอุทธรณ์ ให้ผู้ขอรับชำระหนี้รายที่ 540 มีสิทธิขอรับชำระหนี้รายนี้ได้ นอกจากที่แก้คงให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์
