แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ถ้าบุคคลซึ่งจะถูกจับหลบหนีหรือพยายามจะหลบหนี ผู้ทำการจับมีอำนาจใช้วิธีหรือความป้องกันทั้งหลายเท่าที่เหมาะแก่พฤติการณ์แห่งเรื่องในการจับผู้นั้น
จำเลยที่ 1 เป็นผู้ใหญ่บ้าน จำเลยที่ 2 เป็นผู้ช่วย ได้ปฏิบัติการตามหน้าที่โดยจับกุมผู้ตาย ซึ่งเป็นผู้ร้ายสำคัญเรื่องปล้นทรัพย์ ผู้ตายวิ่งหนี จำเลยที่ 1 เกรงความผิด จึงสั่งให้จำเลยที่ 2 ยิง ดั่งนี้ ถือว่าการกระทำของจำเลยเป็นการกระทำตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 83 วรรค 2 แต่กระทำเกินสมควรแก่เหตุ หรือเกินไปกว่าที่กฎหมายอนุญาตให้ทำได้ตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 53 (อ้างฎีกา 618/2461)
ย่อยาว
คดีนี้ได้ความว่า ท้องที่อำเภอหันคา จังหวัดชัยนาท มีผู้ร้ายชุกชุม ทางการสั่งให้ทางอำเภอจัดกำนันผู้ใหญ่บ้านออกตรวจตราโจรผู้ร้าย ได้มีผู้มาแจ้งต่อจำเลยที่ 1 ซึ่งเป็นผู้ใหญ่บ้านว่ามีผู้ร้ายชั้นเสือมาพักอยู่ในเขตอำเภอหันคา จำเลยที่ 1 จึงเกณฑ์ราษฎรคือจำเลยที่ 2-4 และคนอื่นอีก 2 คน ไปทำการจับกุม ระหว่างทางพบชายคนหนึ่งภายหลังทราบว่าชื่อเพี้ยนหรือประคองเดินสวนมาได้เกิดจับกุมตัวนายเพี้ยน ๆ ขัดขวางชักปืนออกจะยิง แต่บุคคลเหล่านั้นได้ช่วยกันจับได้และมัดไว้ นำตัวจะไปส่งกำนัน ระหว่างทางมีผู้มาชี้ตัวว่านายเพี้ยนเป็นผู้ร้ายปล้นทรัพย์ จำเลยที่ 1 หยุดปัสสาวะ นายเพี้ยนวิ่งหนี้ จำเลยที่ 1 ร้องว่าทำไมไม่ยิง จำเลยที่ 2 จึงยิงไป 1 นัดถูกนายเพี้ยนตาย โจทก์จึงฟ้องขอให้ลงโทษจำเลยฐานฆ่าคนตายโดยเจตนา จำเลยที่ 1 ให้การว่าทางการสั่งให้ปราบปรามโจรผู้ร้าย ผู้ตายเป็นผู้ร้ายสำคัญเรื่องปล้นทรัพย์ระหว่างถูกจับตัวมาวิ่งหนีจึงเกิดยิงกันตาย จำเลยที่ 2 ปฏิเสธ จำเลยที่ 3-4 ว่าจำเลยที่ 1 ส่งไปช่วยจับไม่ได้สมคบกันฆ่าศาลชั้นต้นเห็นว่าจำเลยที่ 1-2 ทำการ ตามหน้าที่เพื่อมิให้ผู้ตายหลบหนี แต่กระทำเกินกว่าเหตุ จึงลงโทษตามกฎหมายลักษณะอาญา มาตรา 63, 64, 249, 52, 53 จำคุกคนละ 1 ปี แต่ให้รอการลงอาญาไว้ ยกฟ้องจำเลยที่ 3-4 ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกาว่า คดีไม่เข้าตามกฎหมายลักษณะอาญา มาตรา 52, 53ไม่ควรลดอาญาแก่จำเลยที่ 1-2
ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยที่ 1-2 ได้ปฏิบัติการตามหน้าที่โดยจับกุมผู้ตายซึ่งเป็นผู้ร้ายสำคัญเรื่องปล้นทรัพย์ ผู้ตายวิ่งหนีจำเลยที่ 1 เกรงความผิดจึงสั่งให้จำเลยที่ 2 ยิง ประกอบกับมีประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 83(2) ว่า ถ้าบุคคลซึ่งจะถูกจับหลบหนี หรือพยายามจะหลบหนี ผู้ทำการจับมีอำนาจใช้วิธีหรือความป้องกันทั้งหลายเท่าที่เหมาะแก่พฤติการณ์แห่งเรื่องในการจับผู้นั้น จึงถือได้ว่าการกระทำของจำเลยเป็นการปฏิบัติตามกฎหมายดังกล่าวแล้ว แต่หากกระทำเกินไปกว่าสมควรแก่เหตุหรือเกินไปกว่าที่กฎหมายอนุญาตให้กระทำได้ต้องตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 53พิพากษายืน
