แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เครื่องจักรโรงสี แม้จะมีน้ำหนักหรือราคามากสักเท่าใดโดยสภาพย่อมถอดถอนโยกย้ายได้มิใช่ทรัพย์ที่ติดอยู่กับที่ดินหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดินแต่ย่อมแยกออกจากตัวโรงสีได้โดยไม่ต้องทำลายหรือทำให้ตัวโรงสีนั้นเปลี่ยนแปลงรูปทรง ฉะนั้นแม้เครื่องจักรจะเป็นสารสำคัญ ก็มิใช่ส่วนควบแต่เป็นเพียงของใช้ประจำอยู่กับโรงสี จึงเป็นเครื่องอุปกรณ์ซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์เท่านั้น
สังหาริมทรัพย์นั้น ตามกฎหมายจำนองได้เฉพาะแต่ที่ระบุไว้ในมาตรา 703 เครื่องจักรโรงสีมิใช่ทรัพย์ที่ระบุไว้เช่นนั้น จึงจำนองไม่ได้
(ประชุมใหญ่ครั้งที่ 4/2509)
ย่อยาว
คดีล้มละลายเรื่องนี้ นายจินต์ สุพรรณวัฒน์ โดยนายทองย้อยภูมิรัตน์ ผู้รับมอบอำนาจ ยื่นคำขอรับชำระหนี้ค่าจำนองเครื่องจักรโรงสีไฟพร้อมกับคำขอจำนวน 120,000 บาท กับดอกเบี้ยฐานเจ้าหนี้มีประกันยอมให้ขายทอดตลาดไป จำนวนที่ยังขาดขอรับชำระหนี้อย่างเจ้าหนี้ธรรมดา
โจทก์คัดค้านว่าการจำนองทำไม่ถูกต้องตามแบบและแถลงว่าเครื่องจักรโรงสีเป็นสังหาริมทรัพย์ จำนองไม่ได้
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วเห็นว่า เครื่องจักรและอุปกรณ์ไม่ใช่ส่วนควบของตัวโรงสีและที่ดิน เป็นสังหาริมทรัพย์ไม่อาจจำนองได้ เห็นควรให้ผู้ขอได้รับชำระหนี้อย่างเจ้าหนี้ไม่มีประกัน รวมต้นเงินและดอกเบี้ย 142,800 บาท
ศาลชั้นต้นสั่งเห็นชอบด้วย
ผู้ขอรับชำระหนี้อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า เครื่องจักรโรงสีรายพิพาทเป็นสังหาริมทรัพย์ซึ่งไม่อาจจำนองกันได้ พิพากษายืน
ผู้ขอรับชำระหนี้ฎีกา
ศาลฎีกาได้ประชุมปรึกษาโดยที่ประชุมใหญ่แล้ว เครื่องจักรดังกล่าวแม้จะมีน้ำหนักหรือราคามากสักเท่าใด แต่โดยสภาพย่อมถอดถอนโยกย้ายได้ มิใช่ทรัพย์ที่ติดอยู่กับที่ดินหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน มีสภาพเป็นคนละอย่างต่างกันกับสิ่งปลูกสร้างอันเป็นตัวโรงสีซึ่งติดอยู่กับที่ดินเครื่องจักรย่อมแยกออกจากตัวโรงสีได้โดยไม่ต้องทำลายหรือทำให้ตัวโรงสีนั้นเปลี่ยนแปลงรูปทรง เหตุนี้ แม้เครื่องจักรจะเป็นสารสำคัญก็มิใช่ส่วนควบหากเป็นแต่เพียงของใช้ประจำอยู่กับโรงสีจึงเป็นอุปกรณ์ซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 110 เท่านั้นอันสังหาริมทรัพย์นั้น ตามกฎหมายจำนองได้เฉพาะแต่ที่ระบุไว้ในมาตรา 703 เครื่องจักรโรงสีมิใช่ทรัพย์ที่ระบุไว้เช่นนั้น จึงจำนองไม่ได้ ฎีกาผู้ขอรับชำระหนี้ฟังไม่ขึ้น พิพากษายืนยกฎีกาผู้ขอรับชำระหนี้
