แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกตามพินัยกรรม ผู้ร้องมิได้เป็นทายาทผู้ตายแต่เป็นผู้มีส่วนได้เสียในฐานะเป็นผู้รับพินัยกรรมหากพินัยกรรมที่ผู้ร้องอ้างผู้ตายได้กระทำลงขณะป่วยหนัก สติฟั่นเฟือน ไม่รู้สึกผิดชอบดังคำคัดค้านของผู้คัดค้านพินัยกรรมนั้นก็เป็นโมฆะ ผู้ร้องย่อมไม่มีอำนาจร้องต่อศาลขอให้ตั้งผู้จัดการมรดก ฉะนั้น ประเด็นข้อพิพาทที่ว่าพินัยกรรมตามคำร้องขอมีผลใช้ได้ตามกฎหมายหรือไม่ จึงเป็นประเด็นที่ศาลอุทธรณ์จำต้องวินิจฉัยในชั้นนี้ การที่ศาลอุทธรณ์ไม่วินิจฉัยจึงไม่ชอบด้วยวิธีพิจารณา
ย่อยาว
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอต่อศาลขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งให้ผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกพินัยกรรมของนายไข่หรือประชิต เบญจศรี ผู้ตาย โดยอ้างว่าผู้ตายได้ทำพินัยกรรมยกที่ดินและโรงเรือนให้ผู้ร้องกับนางเหว หรือยกเหว เบญจศรี ภรรยาผู้ตาย และยกทรัพย์ให้พี่สาวของผู้ตายอีก 4 คน แต่มิได้ตั้งผู้ใดเป็นผู้จัดการมรดก หลังจากผู้ตายถึงแก่ความตายผู้ร้องประสงค์จะจดทะเบียนโอนทรัพย์มรดกเป็นชื่อผู้ร้องพนักงานเจ้าหน้าที่แนะนำให้ยื่นคำร้องต่อศาลขอตั้งผู้จัดการมรดกเสียก่อน ผู้ร้องไม่เป็นบุคคลวิกลจริต ไม่เคยถูกศาลสั่งให้เป็นผู้ไร้หรือเสมือนไร้ความสามารถหรือเป็นบุคคลล้มละลาย
ผู้คัดค้านทั้งสี่ร้องคัดค้านว่า ผู้คัดค้านทั้งสี่เป็นพี่ร่วมบิดามารดาเดียวกับผู้ตาย พินัยกรรมที่ผู้ร้องอ้างหากมีจริง ก็กระทำขึ้นในระหว่างที่ผู้ตายเจ็บป่วยหนักขาดสติสัมปชัญญะ ใกล้ตาย พินัยกรรมดังกล่าวจึงเป็นโมฆะ ผู้คัดค้านทั้งสี่ไม่ไว้วางใจผู้ร้องที่จะจัดการทรัพย์มรดกแต่ผู้เดียว หากศาลมีคำสั่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกก็ขอให้ตั้งผู้คัดค้านทั้งสี่เป็นผู้จัดการมรดกร่วมกับผู้ร้องด้วย ผู้คัดค้านทั้งสี่ไม่เป็นบุคคลต้องห้ามตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1718
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วมีคำสั่งยกคำร้องของผู้ร้องและตั้งผู้คัดค้านทั้งสี่เป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตาย
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า ประเด็นแห่งคดีมีเพียงว่าสมควรตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกรายนี้ร่วมกับผู้คัดค้านหรือไม่ เห็นว่าผู้ร้องไม่เป็นบุคคลต้องห้ามตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1718 และมีส่วนได้เสียในทรัพย์มรดกตามพินัยกรรมจึงสมควรเป็นผู้จัดการมรดก ประเด็นอื่น ๆ ไม่จำเป็นต้องวินิจฉัยในชั้นนี้ พิพากษาแก้เป็นว่าให้ตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกร่วมกับผู้คัดค้าน
ผู้คัดค้านทั้งสี่ฎีกาว่าที่ศาลอุทธรณ์ไม่วินิจฉัยเรื่องพินัยกรรมว่ามีผลใช้ได้ตามกฎหมายหรือไม่นั้นไม่ชอบ เพราะผู้คัดค้านทั้งสี่ได้คัดค้านไว้แล้วว่าเป็นพินัยกรรมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และศาลชั้นต้นก็ได้กำหนดเป็นประเด็นข้อพิพาทไว้แล้ว
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่าคดีนี้ผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งผู้ร้องเป็นผู้จัดการมรดกตามพินัยกรรม ผู้ร้องมิได้เป็นทายาทของนายไข่หรือประชิตผู้ตายแต่เป็นผู้มีส่วนได้เสียในฐานะเป็นผู้รับพินัยกรรม หากพินัยกรรมที่ผู้ร้องอ้าง ผู้ตายได้กระทำลงในขณะป่วยหนัก สติฟั่นเฟือน ไม่รู้สึกผิดชอบดังคำคัดค้านของผู้คัดค้านทั้งสี่ พินัยกรรมนั้นก็เป็นโมฆะ ผู้ร้องย่อมไม่มีอำนาจร้องต่อศาลขอให้ตั้งผู้จัดการมรดก ฉะนั้นประเด็นข้อพิพาทที่ว่าพินัยกรรมตามคำร้องขอมีผลใช้ได้ตามกฎหมายหรือไม่จึงเป็นประเด็นที่ศาลอุทธรณ์จำต้องวินิจฉัยในชั้นนี้ การที่ศาลอุทธรณ์ไม่วินิจฉัยจึงไม่ชอบด้วยวิธีพิจารณาความ
พิพากษายกคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ส่งสำนวนคืนศาลอุทธรณ์เพื่อพิพากษาใหม่
