แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
การจดทะเบียนภาระจำยอมนั้นพึงต้องถือว่าเป็นการอันจำเป็นเพื่อรักษาและใช้ภาระจำยอมประการหนึ่ง ตามนัยแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1391 แม้โจทก์จะได้มาซึ่งทางภาระจำยอมโดยอายุความ โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าของสามยทรัพย์ก็ชอบที่จะเรียกให้จำเลยที่ 1 เจ้าของภารยทรัพย์จดทะเบียนทางภาระจำยอมแก่ตนได้
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องและแก้ไขคำฟ้องว่า โจทก์เป็นเจ้าของที่ดินโฉนดเลขที่ 5684 ตำบลบางซื่อ อำเภอบางซื่อ กรุงเทพมหานคร จำเลยที่ 1 และที่ 2 เป็นเจ้าของที่ดินโฉนดเลขที่ 6029 และ 1533ตามลำดับ โจทก์และบริวารได้ใช้ที่ดินบางส่วนของจำเลยที่ 1 และที่ 2ตรงแนวติดต่อกับโฉนดเลขที่ 496 กว้าง 1 เมตร ในที่ดินจำเลยที่ 1ยาว 18 เมตร ในที่ดินจำเลยที่ 2 ยาว 24 เมตร เป็นทางเข้าออกสู่ถนนสาธารณะติดต่อกันมาไม่น้อยกว่า 28 ปี แต่เมื่อวันที่ 30และ 31 พฤษภาคม 2530 จำเลยที่ 2 ได้ใช้ไม้และสังกะสีตอกปิดกั้นทางภาระจำยอมดังกล่าว เป็นเหตุให้โจทก์และบริวารไม่สามารถใช้เข้าออกสู่ถนนสาธารณะได้ โจทก์บอกกล่าวให้จำเลยที่ 2รื้อถอนสิ่งปิดกั้นและให้จำเลยทั้งสองจดทะเบียนภาระจำยอมที่ดินของจำเลยทั้งสองแก่ที่ดินของโจทก์แล้วแต่จำเลยทั้งสองเพิกเฉยขอให้พิพากษาว่าที่ดินของจำเลยทั้งสองบางส่วนตามรูปแผนที่สังเขปท้ายฟ้อง ตกอยู่ภายใต้ภาระจำยอมแก่ที่ดินของโจทก์ ให้จำเลยทั้งสองไปจดทะเบียนภาระจำยอม มิฉะนั้นให้ถือเอาคำพิพากษาแทนการแสดงเจตนาของจำเลยทั้งสอง ให้จำเลยที่ 2 รื้อถอนสิ่งปิดกั้นทางภาระจำยอมและห้ามจำเลยทั้งสองทำการใด ๆอันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภาระจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก
จำเลยที่ 1 ให้การว่า ที่ดินโฉนดเลขที่ 5684 ได้ตกเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน โจทก์และบริวารได้รื้อถอนสิ่งปลูกสร้างออกไปจากที่ดินตั้งแต่ปี 2506 และเพิ่งย้ายกลับมาปลูกสร้างบ้านเมื่อปี 2522 ระหว่างที่อยู่อาศัย โจทก์และบริวารใช้ทางเดินด้านทิศใต้ของที่ดินโจทก์ผ่านที่ดินของผู้อื่นไปสู่ถนนสาธารณะไม่เคยใช้ทางเดินของจำเลยที่ 1 โจทก์มิได้บรรยายว่า จำเลยที่ 1ทำละเมิดต่อโจทก์อย่างใด ฟ้องโจทก์จึงเคลือบคลุม ขอให้ยกฟ้อง
จำเลยที่ 2 ให้การว่า ที่ดินของจำเลยที่ 2 ไม่มีด้านใดติดทางสาธารณะ โจทก์และบริวารไม่เคยใช้ที่ดินของจำเลยที่ 2เป็นทางเข้าออกสู่ถนนสาธารณะ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้ว พิพากษาให้ที่ดินโฉนดเลขที่ 6029ตำบลบางซื่อ อำเภอบางซื่อ กรุงเทพมหานคร ของจำเลยที่ 1 กว้าง1 เมตร ยาว 18 เมตร ตามเส้นสีเหลืองในแผนที่สังเขปเอกสารหมาย ล.3ตกเป็นภาระจำยอมแก่ที่ดินโฉนดเลขที่ 5684 ตำบลบางซื่ออำเภอบางซื่อ กรุงเทพมหานคร ของโจทก์ ให้จำเลยที่ 1 ไปจดทะเบียนภาระจำยอมที่ดินของจำเลยที่ 1 ให้แก่ที่ดินโจทก์ หากไม่ไป ให้ใช้คำพิพากษาแทนการแสดงเจตนา ห้ามมิให้จำเลยที่ 1 ปิดกั้นทางภาระจำยอม หรือทำให้ประโยชน์แห่งภาระจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวก ให้ยกฟ้องโจทก์สำหรับจำเลยที่ 2
จำเลยที่ 1 อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้เป็นว่า ให้ยกคำขอของโจทก์ที่ให้จำเลยไปจดทะเบียนภาระจำยอมแก่โจทก์
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การจดทะเบียนภาระจำยอมนั้นพึงต้องถือว่าเป็นการอันจำเป็นเพื่อรักษาและใช้ภาระจำยอมประการหนึ่ง ตามนัยแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1391 ซึ่งบัญญัติว่าเจ้าของสามยทรัพย์มีสิทธิทำการทุกอย่างอันจำเป็นเพื่อรักษาและใช้ภาระจำยอม แต่ต้องเสียค่าใช้จ่ายของตนเอง ฯลฯ เช่นนี้แม้จะได้มาซึ่งทางภาระจำยอมโดยอายุความ โจทก์ซึ่งเป็นเจ้าของสามยทรัพย์ก็ชอบที่จะเรียกให้จำเลยที่ 1 เจ้าของภารยทรัพย์จดทะเบียนทางภาระจำยอมแก่ตนได้ ที่ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ยกคำขอของโจทก์ในส่วนนี้ไม่ต้องด้วยความเห็นของศาลฎีกา ฎีกาโจทก์ฟังขึ้น
พิพากษาแก้เป็นว่า ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้นค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นฎีกาให้เป็นพับ
