แหล่งที่มา : เนติบัณฑิตยสภา
ย่อสั้น
การที่เจ้าพนักงานบังคับคดีมีหนังสืออายัดเงินค่าเช่าที่ลูกหนี้ตามคำพิพากษามีสิทธิจะได้รับจากผู้คัดค้านไปยังผู้คัดค้าน เป็นอำนาจของเจ้าพนักงานบังคับคดีที่จะดำเนินการได้ตาม ป.วิ.พ. มาตรา 311 วรรคสอง ถ้าคำสั่งอายัดทรัพย์นั้นไม่มีการคัดค้าน หรือศาลได้มีคำสั่งรับรองตามมาตรา 312 วรรคหนึ่งแล้วผู้คัดค้านไม่ปฏิบัติตาม เจ้าพนักงานบังคับคดีอาจร้องขอให้ศาลออกหมายบังคับคดีแก่ผู้คัดค้านและดำเนินการไปเสมือนหนึ่งว่าผู้คัดค้านเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษาตามมาตรา 312 วรรคสอง มิใช่หน้าที่ของโจทก์ โจทก์จะยื่นคำร้องขอให้ศาลชั้นต้นออกหมายเรียกกรรมการซึ่งลงชื่อผูกพันบริษัทผู้คัดค้านมาไต่สวนและมีคำสั่งให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดไปยังเจ้าพนักงานบังคับคดีหาได้ไม่
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาให้จำเลยชำระเงินจำนวน 135,986.30 บาท พร้อมดอกเบี้ยอัตราร้อยละ 1.5 ต่อเดือน ของต้นเงิน 68,282.05 บาท นับแต่วันที่ 1 สิงหาคม 2542 เป็นต้นไปจนกว่าจะชำระเสร็จแก่โจทก์ ให้จำเลยใช้ค่าฤชาธรรมเนียมแทนโจทก์ โดยกำหนดค่าทนายความ 3,000 บาท แต่จำเลยไม่ชำระ ต่อมาโจทก์ขอให้ศาลชั้นต้นออกหมายตั้งเจ้าพนักงานบังคับคดียึดอายัดทรัพย์สินของจำเลย เจ้าพนักงานบังคับคดีมีหนังสืออายัดเงินค่าเช่าของจำเลยซึ่งมีสิทธิได้รับจากผู้คัดค้านทั้งหมด
โจทก์ยื่นคำร้องว่า ผู้คัดค้านไม่ยอมปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้าพนักงานบังคับคดี ขอให้ศาลชั้นต้นออกหมายเรียกกรรมการซึ่งลงชื่อผูกพันบริษัทผู้คัดค้านมาไต่สวน และมีคำสั่งให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดไปยังเจ้าพนักงานบังคับคดี
ผู้คัดค้านยื่นคำคัดค้านว่า เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2543 ผู้คัดค้านเช่าอาคารโรงงานเลขที่ 1/26 สวนอุตสาหกรรมโรจนะ หมู่ที่ 5 ถนนเอเซีย ตำบลคานหาม อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พร้อมเครื่องจักรจากจำเลยในอัตราค่าเช่าเดือนละ 200,000 บาท ประมาณกลางเดือนกันยายน 2543 เครื่องจักรเกิดการชำรุดบกพร่อง วันที่ 29 กันยายน 2543 ผู้คัดค้านได้มีหนังสือแจ้งให้จำเลยมาตรวจสอบและแก้ไขความชำรุดบกพร่อง แต่จำเลยเพิกเฉย วันที่ 27 พฤศจิกายน 2543 ผู้คัดค้านมีหนังสือแจ้งให้จำเลยมาดำเนินการแก้ไขซ่อมแซมเครื่องจักรอีกครั้ง มิฉะนั้นจะไม่ชำระเงินค่าเช่า จำเลยเพิกเฉย ผู้คัดค้านจึงไม่ชำระเงินค่าเช่าตามสัญญาข้อ 4.6 และข้อ 8 ก เพราะเป็นสัญญาต่างตอบแทน
ผู้คัดค้านได้บอกเลิกสัญญาเช่ากับจำเลยแล้ว ขณะเจ้าพนักงานบังคบคดีมีหนังสือแจ้งอายัดเงินค่าเช่าจำเลยไม่มีสิทธิเรียกร้องใด ๆ ต่อผู้คัดค้าน ขอให้ศาลมีคำสั่งเพิกถอนการอายัดและยกคำร้องโจทก์
ศาลชั้นต้นไต่สวนแล้วมีคำสั่งให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่ขออายัดไปยังสำนักงานบังคับคดีจังหวัดพระนครศรีอยุธยาต่อไป ค่าฤชาธรรมเนียมในชั้นนี้เป็นพับ
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษาแก้เป็นว่า ให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดจำนวน 200,000 บาท ไปยังเจ้าพนักงานบังคับคดี ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นอุทธรณ์เป็นพับ
ผู้คัดค้านฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า “เห็นว่า ภายใต้บังคับบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งว่าด้วยการบังคับคดีตามคำพิพากษาหรือคำสั่งเมื่อศาลชั้นต้นออกหมายบังคับคดี เจ้าพนักงานบังคับคดีย่อมมีอำนาจในฐานเป็นผู้แทนเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาในอันที่จะรับชำระหนี้หรือทรัพย์สินที่ลูกหนี้นำมาวาง ยึดหรืออายัดทรัพย์สินของลุกหนี้ตามคำพิพากษา รวมทั้งมีอำนาจรวบรวมเงินที่บุคคลภายนอกจะต้องชำระให้แก่ลูกหนี้ตามคำพิพากษาโดยวิธีอายัดเงินเช่นว่านั้น ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 278 และมาตรา 282 (3) หรือในกรณีที่ศาลเห็นสมควร ศาลจะกำหนดไว้ในหมายบังคับคดีระบุให้เจ้าพนักงานบังคับคดีจัดการยึดอายัดทรัพย์สินหรือสิทธิเรียกร้องต่อบุคคลภายนอกของลูกหนี้ตามคำพิพากษาก็ได้ตามมาตรา 311 วรรคสอง ดังนั้น การที่เจ้าพนักงานบังคับคดีมีหนังสืออายัดเงินค่าเช่าที่ลูกหนี้ตามคำพิพากษามีสิทธิจะได้รับจากผู้คัดค้านไปยังผู้คัดค้าน จึงเป็นอำนาจของเจ้าพนักงานบังคับคดีที่จะดำเนินการได้ทั้งนี้ไม่ว่าหนี้ของผู้คัดค้านซึ่งเป็นบุคคลภายนอกจะมีข้อโต้แย้ง ข้อจำกัดหรือเงื่อนไขใด ส่วนผู้คัดค้านมีสิทธิปฏิเสธหรือโต้แย้งหนี้ที่เรียกร้องเอาแก่ตนได้ โดยการยื่นคำร้องคัดค้านต่อศาลตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 312 วรรคหนึ่ง ถ้าคำสั่งอายัดทรัพย์นั้นไม่มีการคัดค้าน หรือศาลได้มีคำสั่งรับรองตามวรรคหนึ่งแล้วผู้คัดค้านไม่ปฏิบัติตาม เจ้าพนักงานบังคับคดีอาจร้องขอให้ศาลออกหมายบังคบคดีแก่ผู้คัดค้านและดำเนินการไปเสมือนหนึ่งว่าผู้คัดค้านเป็นลูกหนี้ตามคำพิพากษาตามมาตรา 312 วรรคสอง มิใช่หน้าที่ของโจทก์แต่อย่างใด โจทก์จะยื่นคำร้องขอให้ศาลชั้นต้นออกหมายเรียกกรรมการซึ่งลงชื่อผูกพันบริษัทผู้คัดค้านมาไต่สวนและมีคำสั่งให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดไปยังเจ้าพนักงานบังคับคดีหาได้ไม่ การที่ศาลชั้นต้นทำการไต่สวนคำร้องของโจทก์แล้วมีคำสั่งให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดและศาลอุทธรณ์ภาค 1 พิพากษาแก้ให้ผู้คัดค้านส่งเงินค่าเช่าที่อายัดจำนวน 200,000 บาท ไปยังเจ้าพนักงานบังคับคดีจึงเป็นการไม่ชอบ ปัญหาดังกล่าวเป็นปัญหาข้อกฎหมายอันเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยของประชาชน ศาลฎีกายกขึ้นวินิจฉัยได้เองตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 142 (5) ประกอบมาตรา 246 และ 247 เมื่อวินิจฉัยดังนี้แล้ว จึงไม่จำเป็นที่จะต้องวินิจฉัยฎีกาของผู้คัดค้านต่อไป”
พิพากษายกคำสั่งของศาลชั้นต้นและคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ภาค 1 ให้ยกคำร้องของโจทก์ ยกอุทธรณ์และฎีกาของผู้คัดค้าน คืนค่าธรรมเนียมศาลชั้นอุทธรณ์และชั้นฎีกาทั้งหมดให้แก่ผู้คัดค้าน ค่าฤชาธรรมเนียมทั้งสามศาลให้เป็นพับ
