แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
เจ้าพนักงานบังคับคดีมีอำนาจในฐานะเป็นผู้แทนเจ้าหนี้ในอันที่จะรับชำระหนี้ ยึดหรืออายัดยึดถือทรัพย์สินของลูกหนี้ ขายทอดตลาด จ่ายเงินตามจำนวนหนี้ในคำพิพากษาและค่าฤชาธรรมเนียมให้เจ้าหนี้ตามคำพิพากษา ถ้ามีเงินเหลือก็คืนให้ลูกหนี้ตามคำพิพากษา เหตุนี้ในการขายทอดตลาดเจ้าพนักงานบังคับคดีจึงมีอำนาจกำหนดให้ผู้สู้ราคาวางเงินสดเป็นประกันและจะริบหากผู้สู้ราคาสูงสุดไม่ชำระราคาได้ และเมื่อได้ประกาศโฆษณาบอกขายให้ผู้ทอดตลาดทราบก่อนเผดิมการสู้ราคาว่า ถ้าผู้ให้ราคาสูงสุดไม่ชำระราคา เจ้าพนักงานบังคับคดีอาจขอให้ศาลสั่งอนุญาตให้ขายแก่ผู้สู้ราคาต่ำคนถัดไปได้แล้ว ข้อกำหหนดดังกล่าวย่อมใช้บังคับได้ หาขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 516 ไม่
ย่อยาว
กรณีสืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยทั้งสามร่วมกันหรือแทนกันชำระเงินตามสัญญาเบิกเงินเกินบัญชีจำนวน ๓,๓๕๓,๖๙๘.๖๐ บาท พร้อมดอกเบี้ย และชำระเงินตามตั๋วสัญญาใช้เงินจำนวน ๑,๔๐๐,๐๐๐ บาท พร้อมดอกเบี้ย หากไม่ชำระให้ยึดทรัพย์จำนองออกขายทอดตลาดเอาเงินชำระหนี้จนครบจำเลยทั้งสามอุทธรณ์และขอทุเลาการบังคับคดี ศาลอุทธรณ์มีคำสั่งให้ศาลชั้นต้นตีราคาทรัพย์สินที่จำเลยที่ ๒ ที่ ๓ จำนองไว้กับโจทก์ ถ้าไม่พอกับเงินต้นและดอกเบี้ยที่ต้องชำระตามคำพิพากษาศาลชั้นต้นเป็นเวลา ๒ ปี ก็ให้หามาเพิ่ม มิฉะนั้นให้ยกคำร้อง ศาลชั้นต้นตีราคาทรัพย์ที่จำนองแล้ว ไม่พอชำระตามคำพิพากษา จึงให้จำเลยทั้งสามหาหลักประกันมาเพิ่มในกำหนด จำเลยทั้งสามไม่ปฏิบัติตาม ศาลชั้นต้นจึงให้ยกคำร้องขอทุเลาการบังคับคดี โจทก์ขอให้ออกหมายบังคับคดีและดำเนินการบังคับคดียึดทรัพย์จำนองออกขายทอดตลาด มีผู้ให้ราคาสูงสุด ศาลชั้นต้นอนุญาตให้ขายแต่ผู้ให้ราคาสูงสุดไม่ชำระราคา ศาลชั้นต้นโดยเจ้าพนักงานบังคับคดีจึงกำหนดเงื่อนไขการขายทอดตลาดครั้งต่อไปว่า ให้ผู้จะสู้ราคาต้องนำเงินสดมาวางจำนวน ๑๐๐,๐๐๐ บาท ถ้าผู้สู้ราคาสูงสุดไม่ใช้ราคาตามเงื่อนไข ศาลจะสั่งริบ และเจ้าพนักงานบังคับคดีอาจขอให้ศาลสั่งอนุญาตให้ขายแก่ผู้สู้ราคาต่ำคนถัดไป จำเลยทั้งสามยื่นคำร้องคัดค้านเงื่อนไขดังกล่าว ศาลชั้นต้นสั่งยกคำร้อง
จำเลยทั้งสามอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยทั้งสามฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายว่า ที่จำเลยทั้งสามฎีกาว่าเงื่อนไขการขายทอดตลาดที่ศาลชั้นต้นกำหนดระบุให้ผู้ประสงค์เข้าสู้ราคาต้องวางเงินสดคนละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท ถ้าผู้ให้ราคาสูงสุดไม่ชำระราคา ศาลจะสั่งริบ และเจ้าพนักงานบังคับคดีอาจขอให้ศาลสั่งอนุญาตให้ขายแก่ผู้สู้ราคาต่ำคนถัดไปนั้น เป็นเงื่อนไขที่ขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ศาลชั้นต้นไม่มีสิทธิริบเงินที่วางประกันศาลฎีกาเห็นว่าเจ้าพนักงานบังคับคดีมีอำนาจในฐานะเป็นผู้แทนเจ้าหนี้ตามคำพิพากษาในอันที่จะรับชำระหนี้ ยึดหรืออายัด และยึดถือทรัพย์สินของลูกหนี้ตามคำพิพากษาไว้และมีอำนาจที่จะเอาทรัพย์สินนั้นออกขายทอดตลาด เมื่อได้จัดการจำหน่ายทรัพย์สินแล้วและได้หักค่าฤชาธรรมเนียมไว้แล้ว เจ้าพนักงานบังคับคดีมีอำนาจจ่ายเงินตามจำนวนหนี้ในคำพิพากษา และค่าฤชาธรรมเนียมในการฟ้องร้องให้แก่เจ้าหนี้ตามคำพิพากษา ถ้ามีเงินเหลืออยู่ เจ้าพนักงานบังคับคดีมีอำนาจจ่ายส่วนที่เหลือนั้นให้แก่ลูกหนี้ตามคำพิพากษา เหตุนี้ เจ้าพนักงานบังคับคดีผู้ทอดตลาดอาจกำหนดข้อสัญญาหรือเงื่อนไขตามคำโฆษณาบอกขายให้ผู้สู้ราคาทราบก่อนเผดิมการสู้ราคาทรัพย์สินเฉพาะรายไปก็ได้ ข้อสัญญาที่ให้วางเงินสดเป็นประกันจึงชอบแล้ว ส่วนข้อสัญญาที่ว่า ‘ถ้าผู้ให้ราคาสูงสุดไม่ชำระราคาเจ้าพนักงานบังคับคดีอาจขอให้ศาลสั่งอนุญาตให้ขายแก่ผู้สู้ราคาต่ำคนถัดไป’ เป็นข้อสัญญาเฉพาะรายที่กำหนดขึ้นเพื่อประโยชน์แก่การขายทอดตลาด เมื่อได้ประกาศโฆษณาบอกขายให้ผู้ทอดตลาดทราบก่อนเผดิมการสู้ราคาแล้ว หาขัดต่อประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๕๑๖ ไม่
พิพากษายืน.
