แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องยื่นคำร้องขอขอจัดการมรดกต่อศาลชั้นต้นเป็นคดีไม่มีข้อพิพาท ซึ่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มิได้บัญญัติให้ต้องมีการส่งหมายนัดและสำเนาคำร้องขอให้แก่ผู้ใด การที่ศาลชั้นต้นประกาศคำร้องขอและกำหนดนัดไต่สวนทางหนังสือพิมพ์โดยกำหนดไต่สวน หลังจากครบกำหนดประกาศดังกล่าวเกินกว่า 15 วัน เป็นการชอบแล้ว และตามประกาศของศาลชั้นต้นกำหนดว่า ถ้าผู้ใดจะคัดค้านคำร้องขอนี้ประการใดให้ยื่นคำร้องต่อศาลก่อนกำหนดนี้ ซึ่งหมายความว่าผู้มีส่วนได้เสียอาจยื่นคำร้องคัดค้านคำร้องขอของผู้ร้องได้ก่อนที่ศาลชั้นต้นจะลงมือไต่สวนสืบพยานของผู้ร้อง หากมีการเลื่อนการไต่สวนออกไปโดยที่ศาลชั้นต้นยังมิได้ทำการไต่สวน สิทธิในการยื่นคำร้องคัดค้าน ของผู้มีส่วนได้เสียก็ยังคงมีอยู่
การที่ศาลชั้นต้นดำเนินการส่งหมายนัดไต่สวนและสำเนาคำร้องขอของผู้ร้องให้ผู้คัดค้านจะเป็นการแจ้งให้ ผู้มีส่วนได้เสียทราบโดยตรงเพื่อจะได้สิทธิในการยื่นคำร้องคัดค้านได้โดยสะดวกก็ตาม แต่หากไม่มีการส่งหมายนัดและสำเนาคำร้องขอของผู้ร้องให้แก่ผู้คัดค้าน ผู้คัดค้านก็ชอบที่จะยื่นคำร้องคัดค้านเมื่อใดก็ได้ก่อนที่ศาลชั้นต้น จะลงมือไต่สวน การที่ศาลชั้นต้นกำหนดเวลาแก่ผู้คัดค้านตามที่ระบุไว้ในหมายนัด จึงไม่กระทบถึงสิทธิของผู้คัดค้านในอันที่จะยื่นคำร้องคัดค้านตามกำหนดในประกาศคำร้องขอและกำหนดนัดไต่สวนของศาลชั้นต้น เมื่อผู้คัดค้านยื่น คำร้องคัดค้านก่อนที่ศาลชั้นต้นจะไต่สวนคำร้องขอของผู้ร้อง ศาลชั้นต้นก็ต้องรับคำร้องคัดค้านของผู้คัดค้านไว้พิจารณา จะนับเวลาตามหมายนัดมาตัดสิทธิของผู้คัดค้านหาได้ไม่
ย่อยาว
คดีสืบเนื่องมาจากผู้ร้องยื่นคำร้องขอให้ศาลมีคำสั่งตั้งร้อยเอกหญิงฉันทนี เลียดประถม พันโทสุบรรณ อยู่สุข และนางสมสุข อยู่สุข เป็นผู้จัดการมรดกของพันเอกสมนึก อยู่สุข ผู้ตาย ตามพินัยกรรมของผู้ตาย ศาลชั้นต้นมีคำสั่งรับคำร้องขอ ประกาศนัดไต่สวน โดยให้นัดไต่สวนในวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๔๑ เวลา ๙ นาฬิกา ต่อมาศาลชั้นต้นมีคำสั่ง เพิ่มเติมว่า ปรากฏว่านางสาวศิริวรรณ อยู่สุข ได้ยื่นคำร้องขอเป็นผู้จัดการมรดกของผู้ตายไว้อีกคดีหนึ่ง จึงให้ผู้ร้อง นำส่งสำเนา คำร้องขอให้นางสาวศิริวรรณภายใน ๗ วัน หากนางสาวศิริวรรณคัดค้านก็ให้ยื่นคำคัดค้านภายใน ๑๕ วัน นับแต่วันที่ได้รับสำเนาคำร้อง มิฉะนั้นถือว่าไม่คัดค้านและให้ปิดหมายได้ วันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๑ เจ้าหน้าที่ศาลได้นำหมายนัดและสำเนาคำร้องขอของผู้ร้องไปปิดไว้ ณ ภูมิลำเนาของนางสาวศิริวรรณ ในวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๔๑ อันเป็นวันนัดไต่สวน ผู้ร้อง ร้อยเอกหญิงฉันทนี พันโทสุบรรณ นางสมสุขและนางสาวศิริวรรณมาศาล ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้เลื่อนไปนัดไต่สวนคำร้องในวันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๔๑ เวลา ๑๓.๓๐ นาฬิกา ตามคำร้องของทนายความของนางสาวศิริวรรณ และตามคำแถลงของผู้ร้องซึ่งอ้างว่ายังไม่ครบกำหนดระยะเวลาที่นางสาวศิริวรรณอาจยื่นคำคัดค้านได้ ต่อมาวันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๔๑ นางสาวศิริวรรณผู้คัดค้านยื่นคำคัดค้านคำร้องขอของผู้ร้อง ศาลชั้นต้นมีคำสั่งรับเป็นคำคัดค้าน สำเนาให้ผู้ร้อง หลังจากนั้นศาลชั้นต้นมีคำสั่งใหม่ว่า “ได้ตรวจสำนวนอีกครั้ง ได้ปิดหมายฯ เมื่อวันที่ ๒๒ สิงหาคม ศกนี้ ผู้ร้องคัดค้านได้ยื่นคำคัดค้านพ้นกำหนดเวลาแล้ว จึงเพิกถอนคำสั่งเดิม ไม่รับคำคัดค้าน”
ผู้คัดค้านอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้คัดค้านฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีมีปัญหาตามฎีกาของผู้คัดค้านว่า ผู้คัดค้านมีสิทธิยื่นคำคัดค้านภายหลังจากพ้นกำหนดตามหมายนัดของศาลชั้นต้นแล้วหรือไม่ ในปัญหาข้อนี้เห็นว่า ผู้ร้องเริ่มคดีโดยการยื่นคำร้องขอต่อศาลชั้นต้นเป็นคดีไม่มีข้อพิพาท ซึ่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งมิได้บัญญัติให้ต้องมีการส่งหมายนัดและสำเนาคำร้องขอให้แก่ผู้ใด การที่ศาลชั้นต้นประกาศคำร้องขอและกำหนดนัดไต่สวนทางหนังสือพิมพ์ระหว่างวันที่ ๘ ถึงวันที่ ๒๒ สิงหาคม ๒๕๔๑ โดยกำหนดนัดไต่สวนในวันที่ ๑๔ กันยายน ๒๕๔๑ หลังจากครบกำหนดประกาศดังกล่าวเกินกว่า ๑๕ วัน ก็เป็นการชอบแล้ว และตามประกาศของศาลชั้นต้นกำหนดว่า ถ้าผู้ใดจะคัดค้านคำร้องขอนี้ประการใดให้ยื่นคำร้องต่อศาลก่อนกำหนดนี้ ซึ่งหมายความว่าผู้มีส่วนได้เสียอาจยื่นคำร้องคัดค้านคำร้องขอของผู้ร้องได้ก่อนที่ศาลชั้นต้นจะ ลงมือไต่สวนสืบพยานของผู้ร้อง หากมีการเลื่อนการไต่สวนออกไปโดยที่ศาลชั้นต้นยังมิได้มีทำการไต่สวน สิทธิในการยื่นคำร้องคัดค้านของผู้มีส่วนได้เสียก็ยังคงมีอยู่ ดังนี้ แม้การที่ศาลชั้นต้นดำเนินการส่งหมายนัดไต่สวนและสำเนาคำร้องขอของผู้ร้อง ให้ผู้คัดค้านจะเป็นการแจ้งให้มีส่วนได้เสียทราบโดยตรงเพื่อจะได้สิทธิในการยื่นคำร้องคัดค้านได้โดยสะดวกก็ตาม แต่ศาลชั้นต้นก็ไม่ควรกำหนดเวลาสำหรับการยื่นคำร้องคัดค้านให้แตกต่างไปจากประกาศคำร้องขอและกำหนดไต่สวนที่ประกาศทางหนังสือพิมพ์จนเป็นที่เสียหายแก่สิทธิของผู้คัดค้าน เห็นได้ว่า หากไม่มีการส่งหมายนัดและสำเนาคำร้องขอของผู้ร้องให้แก่ผู้คัดค้านแล้ว ผู้คัดค้านก็ชอบที่จะยื่นคำร้องคัดค้านเมื่อใดก็ได้ก่อนที่ศาลชั้นต้นจะ ลงมือไต่สวน การที่ศาลชั้นต้นกำหนดเวลาแก่ผู้คัดค้านตามที่ระบุไว้ในหมายนัด จึงไม่กระทบถึงสิทธิของผู้คัดค้านในอันที่จะยื่นคำร้องคัดค้านตามกำหนดในประกาศคำร้องขอและกำหนดนัดไต่สวนของศาลชั้นต้น เมื่อผู้คัดค้านยื่น คำร้องคัดค้านก่อนที่ศาลชั้นต้นจะไต่สวนคำร้องขอของผู้ร้อง ศาลชั้นต้นก็ต้องรับคำร้องคัดค้านของผู้คัดค้านไว้พิจารณา จะนำระยะเวลาตามหมายนัดมาตัดสิทธิของผู้คัดค้านหาได้ไม่
พิพากษากลับ ให้รับคำร้องคัดค้านของผู้คัดค้านไว้ดำเนินการต่อไป .
