แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
โจทย์ฟ้องหาว่าจำเลยละเมิดเข้ามาตัดฟันต้นสาคูและใบจากในที่ดินของโจทก์ขอให้ศาลแสดงว่าที่พิพาทเป็นกรรมสิทธิของโจทก์ และเรียกค่าเสียหาย ทางพิจารณาได้ความว่าที่พิพาทเป็นที่สาธารณสมบัติของแผ่นดิน โจทก์จะมีกรรมสิทธิไม่ได้ ดังนั้นศาลจะวินิจฉัยว่าต้นสาคูที่ปลูกอยู่ทางฝั่งใต้ของที่พิพาทเป็นของโจทก์และฝั่งเหนือเป็นของจำเลยแล้วพิพากษาห้ามจำเลยกับบริวารมิให้เข้าไปเกี่ยวข้องทางฝั่งใต้ จึงเป็นการนอกฟ้องนอกประเด็น เพราะโจทก์มิได้มีคำขอเช่นนั้น
ย่อยาว
คดีนี้โจทก์ฟ้องว่าจำเลยที่ ๒,๓, บุกรุกเข้ามาตัดต้นสาคูและใบจากสาคูซึ่งปลูกอยู่ในที่ดินของโจทก์เสียหาย จึงขอให้ศาลแสดงว่าที่พิพาทเป็นของโจทก์ห้ามจำเลยและบริวารอย่าเข้ามาเกี่ยวข้อง และให้จำเลยใช้ค่าเสียหายด้วย
จำเลยให้การว่าที่พิพาทและต้นสาคูเป็นของจำเลยสามีจำเลยที่ ๑ ปลูกให้ และตัดฟ้องว่าที่พิพาทอยู่ในลำห้วยสาธารณะ โจทก์จะฟ้องขอให้ศาลแสดงว่าเป็นของโจทก์ไม่ได้
ศาลชั้นต้นงดสืบพยานโจทก์และพิพากษายกฟ้องอ้างว่าป่าสาคูอยู่ในห้วยสาธารณะอันเป็นสาธารณะสมบัติของแผ่นดิน โจทก์หาได้ขอให้แสดงว่าต้นสาคูเป็นของโจทก์ คดีไม่มีประเด็นต้องวินิจฉัยว่าต้นสาคูเป็นของฝ่ายใดปลูกขึ้น ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้ศาลชั้นต้นดำเนินการพิจารณาในเรื่องที่โจทก์ฟ้องหาว่าจำเลยตัดฟันต้นสาคูและใบจากของโจทก์ต่อไปแล้วพิพากษาใหม่ศาลฎีกาพิพากษายืน
ศาลชั้นต้นดำเนินการสืบพยานแล้วฟ้องข้อเท็จจริงว่าต้นสาคูฝั่งทิศใต้เป็นของโจทก์ ฝั่งเหนือเป็นของจำเลย พิพากษาห้ามจำเลยและบริวารเข้าเกี่ยวข้องทางฝั่งใต้ ส่วนค่าเสียหายให้ยกเสีย ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาเห็นว่าฟ้องของโจทก์ขอให้ศาลแสดงว่าที่พิพาทเป็นของโจทก์เป็นประการแรก และจำเลยได้ตัดฟันต้นสาคูและใบจากของโจทก์อันเป็นการละเมิดเรียกค่าเสียหายเป็นประการที่สอง คำขอประการแรกได้ตกไปเพราะศาลอุทธรณ์เห็นว่าเป็นที่สาธารณะสมบัติของแผ่นดิน โจทก์มีกรรมสิทธิไม่ได้ คงเหลือแต่ข้อหาเรื่องละเมิดและเรียกค่าเสียหาย ซึ่งศาลอุทธรณ์ย้อนสำนวนไปให้ศาลชั้นต้นสืบพยานแล้วพิพากษาใหม่ แต่ศาลชั้นต้นหาได้วินิจฉัยเฉพาะประเด็นข้อนี้ไม่ กลับไปวินิจฉัยถึงต้นสาคูอื่นซึ่งปลูกอยู่ฝั่งทิศใต้ว่าเป็นของโจทก์ ฝั่งเหนือเป็นของจำเลย แล้วพิพากษาห้ามจำเลยและบริวารเข้าเกี่ยวข้องทางฝั่งใต้ อันเป็นการนอกฟ้องนอกประเด็นเพราะโจทก์มิได้มีคำขอให้แสดงเช่นนี้ ส่วนค่าเสียหายยุติชั้นศาลอุทธรณ์แล้ว
พิพากษากลับให้ยกฟ้องโจทก์
