แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
กฎหมายลักษณผัวเมียบทที่28 ทำทัณฑ์ให้กับภริยาใหม่ว่าถ้าหากไปคืนดีกับภริยาเดิมยอมให้สินสมรสตกได้แก่ภริยาใหม่ฝ่ายเดียวนั้นไม่เป็นโมฆะตาม ปพพม 113 เป็นแต่เพียงผิดแยกแตกต่างกับที่กฎหมายบัญญัติไว้ตาม ปพพม 114 กฎหมายลักษณผัวเมียบทที่ 68 มิใช่เป็นบทที่เกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนฉะนั้นบุคคลจึงอาจทำสัญญาผิดแผกแตกต่างกับที่บัญญัติไว้ได้ ไม่เป็นโมฆะ
ย่อยาว
ได้ความว่าโจทก์กับจำเลยสมรสกันเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓ ก่อนสมรสโจทก์ได้ทำหนังสือทพณฑ์บนให้จำเลยไว้ว่า ถ้า โจทก์ไปคืนดีกับภริยาเดิม ยอมให้สินสมรสตกได้แก่ จำเลยฝ่ายเดียว บัดนี้โจทก์มาฟ้องหย่าและแบ่งสมรส จำเลยไม่ยอมให้แบ่งโดยอ้างหนังสือทัณฑ์บน
ศาลชั้นต้นเห็นว่า เมื่อโจทก์ทำการสมรสกับจำเลยนั้นเป็นเวลาที่กฎหมายเดิมอนุญาตให้ชายมีภริยาได้หลายคน การที่ จำเลยให้โจทก์ทำสัญญาว่าจะไม่กลับคืนดีกับภริยาเดิมจึงเป็นนิติกรรมที่ผิดศีลธรรมอันดีของประชาชนเป็นโมฆะตาม ประมวลแพ่งฯ มาตรา ๑๑๓
ศาลอุทธรณ์เห็นว่า หนังสือทัณฑ์บนที่โจทก์ทำให้ จำเลยฝ่าฝืนกฎหมายลักษณผัวเมียบทที่ ๖๘ ซึ่งบัญญัติว่า ผัวเมียหย่ากันต้องคืนสินเดิมและแบ่งสมรสแก่กัน จึงเป็นโมฆะ
จำเลยฎีกาว่า หนังสือทัณฑ์บนที่ โจทก์ทำให้จำเลยนั้นไม่เป็นโมฆะ
ศาลฎีกาเห็นว่า ทัณฑ์บนที่กล่าวนี้มีวัตถุประสงค์เพียงแต่ว่า ถ้าโจทก์กลับไปคืนดีกับภริยาเดิมแล้ว ให้สินสมรสที่เกิดขึ้นตกได้แก่จำเลยเท่านั้น มิใช่ห้ามไม่ให้โจทก์กลับไปคืนดีกับภริยาเดิม วัตถุประสงค์เช่นนี้มิได้มีบทกฎหมายใดห้ามไม่ให้ทำ ส่วนกฎหมายลักษณผัวเมีย บทที่ ๖๘ ก็บัญญัติเพียงว่าเวลาผัวเมียหย่ากันให้แบ่งสินสมรสตามส่วนที่ฝ่ายใดควรได้เท่าใด มิได้ห้ามโดยชัดแจ้งว่า ไม่ให้ตกลงแบ่งปันกันเป็นอย่างอื่น หรือสละสิทธิที่จะไม่เอาสินสมรสนั้นเสียเลย และบท กฎหมายนี้ก็หาเกี่ยวด้วยความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชนไม่ วัตถุประสงค์ของทัณฑ์บนดังกล่าวแล้วจึงเป็นแต่เพียงผิดแผกแตกต่างกับกฎหมายลักษณะผัวเมียที่กล่าวแล้ว ไม่เป็นโมฆะ อนึ่งวัตถุประสงค์ของ ทัณฑ์บนนี้มิได้ห้ามไม่ให้โจทก์กลับไปคืนดีกับภริยาเดิม เพียงแต่มีเงื่อนไขว่า ถ้า โจทก์กลับคืนดีแล้วโจทก์สละสิทธิไม่เอาสินสมรสที่เกิดขึ้นเท่านั้น จึงไม่เป็นการผิดศีลธรรมอันดีของประชาชน พิพากษาแก้ศาลล่างทั้งสอง ในข้อที่ให้แบ่งสมรสให้โจทก์เป็นว่าโจทก์ไม่มีสิทธิจะได้สมรสตามฟ้อง
