แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่ราชพัสดุได้เคยใช้เป็นที่ปลูกสร้างโรงงานฆ่าสัตว์แต่เลิกไป ปัจจุบันใช้เป็นที่ปลูกบ้านพักนายอำเภอและโรงเก็บรถดับเพลิง เป็นทรัพย์สินของแผ่นดิน ซึ่งใช้เพื่อสาธารณประโยชน์ โดยใช้เป็นที่ปลูกสร้างสำนักราชการบ้านเมืองอันราชการใช้เพื่อประโยชน์ของแผ่นดินโดยเฉพาะ จึงเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา1304(3) จะโอนแก่กันมิได้เว้นแต่อาศัยอำนาจแห่งบทกฎหมายเฉพาะ หรือพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา 1305 เท่านั้นและจะยกอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้กับแผ่นดินมิได้ตามมาตรา 1306
(ประชุมใหญ่ครั้งที่ 9/2511)
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้นำเจ้าพนักงานที่ดินรังวัดรุกล้ำที่ดินของโจทก์ โจทก์ห้ามปรามก็ไม่เชื่อ จึงขอให้ศาลพิพากษาห้ามจำเลยรังวัดที่ดิน หรือมิฉะนั้นให้จำเลยร่วมกันใช้ค่าเสียหาย ให้จำเลยรื้อถอนรั้วออกไปจากที่ดินของโจทก์
จำเลยทั้งสองสำนวนให้การว่า กรมสรรพากรมิได้ละเมิดสิทธิโจทก์ จำเลยที่ ๑ ทำไปตามอำนาจหน้าที่ที่จำเลยที่ ๓ ได้มอบหมายที่ดินไม่ใช่ของโจทก์ แต่เป็นส่วนหนึ่งของสาธารณสมบัติของแผ่นดินซึ่งทางราชการได้สงวนไว้ใช้เพื่อประโยชน์ร่วมกัน และเพื่อประโยชน์ของราชการแผ่นดินโดยเฉพาะ และได้ขึ้นทะเบียนเป็นที่ดินราชพัสดุการซื้อขาย ระหว่างโจทก์กับผู้ขายทำกันโดยไม่สุจริต โจทก์ไม่ได้กรรมสิทธิ์ เพราะที่พิพาทเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน การรังวัดของจำเลยได้กระทำไปตามอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายและระเบียบข้อบังคับของทางราชการเพื่อรักษาทรัพย์สินของแผ่นดิน ไม่เป็นการละเมิดต่อโจทก์ โจทก์ไม่มีอำนาจขอให้ใช้ค่าที่ดินและตึกที่ก่อสร้าง จำเลยไม่ได้ทำรั้วล้ำเข้าไปในเขตที่ดินของโจทก์ ขอให้ยกฟ้อง
ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาว่า ที่พิพาทเป็นส่วนหนึ่งของราชพัสดุอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน แม้จะเป็นการซื้อขายโดยสุจริต ก็ไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพราะจะยกอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้กับแผ่นดินในเรื่องทรัพย์สินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินไม่ได้โจทก์ไม่มีสิทธิในที่พิพาท ให้ยกฟ้อง
โจทก์ทั้งสองสำนวนอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาโดยมติที่ประชุมใหญ่เห็นว่า ที่พิพาทเป็นส่วนหนึ่งของที่ราชพัสดุ ซึ่งเป็นทรัพย์สินของแผ่นดิน ที่ราชพัสดุได้เคยใช้เป็นที่ปลูกสร้างโรงงานฆ่าสัตว์แต่เลิกไป ปัจจุบันใช้เป็นที่ปลูกบ้านพักนายอำเภอและโรงเก็บรถดับเพลิง เป็นทรัพย์สินของแผ่นดินซึ่งใช้เพื่อสาธารณประโยชน์ โดยใช้เป็นที่ปลูกสร้างสำนักราชการบ้านเมืองอันราชการใช้เพื่อประโยชน์ของแผ่นดินโดยเฉพาะ จึงเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา๑๓๐๔ (๓) จะโอนแก่กันมิได้ เว้นแต่อาศัยอำนาจแห่งบทกฎหมายเฉพาะหรือพระราชกฤษฎีกาตามมาตรา ๑๓๐๕ เท่านั้น และจะยกอายุความขึ้นเป็นข้อต่อสู้กับแผ่นดินมิได้ตามมาตรา ๑๓๐๖ ที่โจทก์เรียกค่าตึกมาด้วยไม่ถูกต้องตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๓๑๐ โจทก์ไม่มีสิทธิจะเรียกได้ แต่ไม่ตัดสิทธิที่โจทก์จะเรียกค่าทดแทนในการที่โจทก์เข้าไปปลูกสร้างตึกในที่ดินแปลงนี้
พิพากษายืน ยกฎีกาโจทก์
