แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ความสัมพันธ์ระหว่างข้าราชการกับกระทรวงทบวงกรมนั้นมีขึ้นโดยกฎหมายฝ่ายปกครอง เช่น พระราชบัญญัติว่าด้วยระเบียบข้าราชการพลเรือนเป็นต้น หาได้เกิดขึ้นและเป็นไปเพราะผลของนิติกรรมสัญญา เช่น จ้างแรงงาน ไม่(นัยคำพิพากษาฎีกาที่ 123/2504)
การที่ข้าราชการประมาทเลินเล่อทำให้กระทรวงทบวงกรมเสียหายจึงเป็นเรื่องละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา420 มิใช่เรื่องให้ตัวแทนรับผิดตามมาตรา 812 ฉะนั้นอายุความจึงมี 1 ปี นับแต่ทราบถึงการละเมิดตามมาตรา448 ตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่กล่าวข้างต้น
ย่อยาว
โจทก์ฟ้องว่า จำเลยเป็นข้าราชการกรมไปรษณีย์โทรเลข เป็นทั้งตัวแทนและเป็นลูกจ้างโจทก์ ปฏิบัติราชการในหน้าที่เก็บรักษาเงินของโจทก์ด้วยความประมาทเลินเล่อและนอกเหนืออำนาจ ทั้งฝ่าฝืนระเบียบข้อบังคับ จนเป็นเหตุให้นายเตี้ยง จันทร์หนู ลักลูกกุญแจไขเอาเงินในกำปั่นไป 174,538.24 บาท จึงขอให้ศาลบังคับจำเลยใช้เงินดังกล่าวพร้อมทั้งดอกเบี้ย
จำเลยให้การปฏิเสธว่า มิใช่ลูกจ้างและตัวแทนของโจทก์ ฟ้องโจทก์หาว่าจำเลยละเมิด โจทก์ทราบเมื่อ พ.ศ. 2492 และเพิ่งฟ้องเมื่อพ.ศ. 2498 คดีขาดอายุความแล้ว
ศาลชั้นต้นสอบถามคู่ความแล้วงดสืบพยานแล้วพิพากษายกฟ้องอ้างว่าคดีนี้ฟ้องเรื่องละเมิดเกิน 1 ปี คดีขาดอายุความแล้ว
โจทก์อุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์ยก ให้พิจารณาและพิพากษาใหม่ ศาลชั้นต้นสืบพยานแล้วพิพากษาว่าจำเลยประมาทเลินเล่อดังฟ้อง แต่คดีขาดอายุความแล้วยกฟ้อง
โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
โจทก์ฎีกา
ศาลฎีกาว่า ข้อเท็จจริงยุติตามคำพิพากษาของศาลล่างว่าจำเลยเป็นข้าราชการกรมไปรษณีย์โทรเลข มีความประมาทเลินเล่อในหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย เป็นเหตุให้นายเตี้ยง จันทร์หนู ลักเอาเงินไปดังโจทก์ฟ้องจริง
คงมีปัญหาว่า คดีนี้เป็นการเรียกร้องค่าเสียหายอันเกิดแต่มูลละเมิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 420 หรือเป็นกรณีเรียกร้องให้ตัวแทนรับผิดตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 812 แล้ววินิจฉัยว่า โจทก์เป็นกรมในรัฐบาลจำเลยเป็นข้าราชการในกรมนั้นความสัมพันธ์ระหว่างกรมกระทรวงในรัฐบาลและข้าราชการมีขึ้นโดยกฎหมายฝ่ายปกครอง ได้แก่กฎหมายระเบียบข้าราชการพลเรือนเป็นต้น รวมตลอดถึงพระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง และคำสั่ง กฎ ระเบียบแบบแผนที่ราชการวางไว้นั้น ไม่ได้มีขึ้นโดยกฎหมายแพ่งว่าด้วยเอกเทศสัญญา กฎหมายฝ่ายปกครองและกฎหมายฝ่ายแพ่งมีลักษณะแตกต่างกัน บุคคลใดจะเข้ารับราชการก็ต้องมีคุณสมบัติและต้องปฏิบัติการตามที่กฎหมายฝ่ายปกครองกำหนดไว้ เงินเดือน การบังคับบัญชา การรักษาวินัย การออกสิทธิได้รับบำเหน็จบำนาญ ย่อมเป็นไปตามกฎหมายฝ่ายปกครอง หาได้เป็นไปเพราะผลของนิติกรรมหรือสัญญาไม่ (นัยคำพิพากษาฎีกาที่ 123/2504)
การที่จำเลยมีความประมาทเลินเล่อทำให้โจทก์ได้รับความเสียหายจึงเป็นมูลกรณีละเมิด โจทก์ทราบถึงการละเมิดเมื่อ พ.ศ. 2493 เพิ่งฟ้องเมื่อ พ.ศ. 2498 พ้นอายุความ 1 ปี ตามมาตรา 448 แล้ว
พิพากษายืน
