แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ร้องเป็นผู้ถือหุ้นของบริษัทจำกัดและยังค้างชำระเงินค่าหุ้นอยู่แต่ผู้ร้องก็เป็นเจ้าหนี้บริษัทเพราะได้ชำระหนี้แทนไปในฐานะผู้ค้ำประกันต่อมาเมื่อบริษัทล้มละลายและเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แจ้งให้ชำระเงินค่าหุ้นผู้ร้องจะขอให้เอาหนี้ดังกล่าวนี้หักกลบลบกันหาได้ไม่
(ประชุมใหญ่ครั้งที่ 16/2513)
ย่อยาว
คดีนี้ สืบเนื่องมาจากศาลชั้นต้นได้มีคำสั่งพิทักษ์ทรัพย์เด็ดขาดบริษัทดู๊สประสิทธิ์แอนด์คัมปานี จำกัด จำเลย เมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๐๙และพิพากษาให้ล้มละลายเมื่อวันที่ ๒๒ กันยายน ๒๕๑๐ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จึงมีหนังสือแจ้งให้ผู้ร้องชำระเงินค่าหุ้นที่ยังมิได้ชำระเป็นเงิน๓๗๕,๐๐๐ บาท ผู้ร้องรับว่าค้างชำระค่าหุ้นอยู่จริง แต่ผู้ร้องเป็นเจ้าหนี้จำเลยเป็นเงิน ๒,๗๙๕,๗๐๒ บาท ๗๓ สตางค์ เป็นหนี้ที่ผู้ร้องชำระแทนจำเลยในฐานะผู้ค้ำประกันในระหว่างที่จำเลยยังดำเนินกิจการอยู่ และผู้ร้องได้แสดงเจตนาขอหักกลบลบหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วยืนยันให้ผู้ร้องชำระเงินค่าหุ้นที่ค้างกับดอกเบี้ย
ผู้ร้องจึงยื่นคำร้องว่า จำเลยเป็นลูกหนี้ผู้ร้องอยู่ก่อนที่จะถูกพิทักษ์ทรัพย์ผู้ร้องมีสิทธิขอรับชำระหนี้ในคดีล้มละลายนี้ ที่ไม่ได้ยื่นขอรับชำระหนี้เพราะเห็นว่าจำเลยไม่มีทรัพย์สินอะไรแล้วและรู้เท่าไม่ถึงการณ์ แต่ได้แสดงเจตนาขอหักกลบลบหนี้ต่อเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แล้วในระหว่างที่เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ทำการสอบสวน เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จึงต้องหักกลบลบหนี้ให้ผู้ร้องตามมาตรา ๑๐๒ แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. ๒๔๘๓ และตามนัยคำพิพากษาฎีกาที่ ๑๓๐๓/๒๕๐๑ จะไม่ยอมให้หักกลบลบหนี้โดยอาศัยประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๑๙ วรรค ๒ ไม่ได้ ขอให้มีคำสั่งให้ผู้ร้องได้หักกลบลบหนี้ที่จำเลยเป็นลูกหนี้ผู้ร้อง
เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ยื่นคำแถลงคัดค้านว่า ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๑๙ วรรค ๒ มีข้อความชัดเจนว่า ในการใช้เงินเป็นค่าหุ้น ผู้ถือหุ้นและหักหนี้กับบริษัทไม่ได้ ผู้ร้องไม่สามารถใช้สิทธิตามมาตรา ๑๐๒ แห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. ๒๔๘๓ ทั้งการที่ผู้ร้องมิได้ยื่นคำขอรับชำระหนี้ตามกฎหมาย เป็นการสละสิทธิ จึงไม่มีสิทธิหักกลบลบหนี้
ผู้ร้องและเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์แถลงขอให้ศาลชั้นต้นวินิจฉัยตามคำร้องและคำแถลงคัดค้านว่าจะหักกลบลบหนี้กันได้หรือไม่
ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า ในการใช้เงินเป็นค่าหุ้น ผู้ร้องในฐานะผู้ถือหุ้นจะหักกลบลบหนี้กับบริษัทฯ ผู้ล้มละลายไม่ได้ ให้ยกคำร้อง
ผู้ร้องอุทธรณ์
ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ผู้ร้องฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การหักกลบลบหนี้นั้นจะต้องเป็นไปตามบทบัญญัติของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๓๔๑ (วรรคแรก) ส่วนบทบัญญัติตามพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. ๒๔๘๓ มาตรา ๑๐๒ เป็นบทยกเว้นพิเศษที่แม้หนี้จะไม่มีลักษณะดังกล่าวก็ให้หักกลบลบหนี้กันได้ หากเป็นหนี้ที่ต้องตามข้อความแห่งบทมาตรานี้ หนี้รายพิพาทเป็นหนี้ค่าหุ้นซึ่งอยู่ภายใต้บังคับแห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๑๑๙ วรรค ๒ ศาลฎีกาโดยมติที่ประชุมใหญ่เห็นว่า บทบัญญัติตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๑๑๑๙ วรรค ๒ บัญญัติห้ามโดยเด็ดขาดมิให้หักหนี้ดังกล่าว จึงยกเอาบทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัติล้มละลาย พ.ศ. ๒๔๘๓ มาตรา ๑๐๒ ขึ้นอ้างเพื่อขอหักกลบลบหนี้ไม่ได้
พิพากษายืน
