แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ที่ดิน สัญญาขายนาเกลือ ประเพณีที่ขังน้ำสำหรับทำนาเกลือ
ย่อยาว
ประเพณีการทำนาเกลือต้องมีที่ขังน้ำทะเลเปนตอน ๆ แล้วระบายน้ำเข้าในนาเกลือ เรียกกันว่าวังแลเหมือง จึงจะทำนาเกลือได้ที่วังแลเหมืองนี้ เจ้าพนักงานมิได้ออกหนังสือสำคัญให้ผู้ใดโจทย์มีที่นาเกลือแล้วแบ่งขายให้จำเลยบ้างจำเลยก็ใข้แลเหมืองรายวิวาททำนาเกลือเหมือนโจทย์แลคนอื่นทำมาแต่ก่อน ต่อมาโจทย์ขุดดินทำคันนาในที่เหมือง ปิดน้ำที่ไหลเข้ามาสู่นาเกลือจำเลย จำเลยทำนาเกลือไม่ได้ จึงขุดดินเปิดทางน้ำ โจทย์ฟ้องว่าจำเลยบุกรุก ศาลล่างตัดสินให้ขับไล่จำเลย จำเลยฎีกา
ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การซื้อขายนาเกลือรายนี้ทั้ง ๒ ฝ่ายย่อมเข้าใจกันดีว่า ประเพณีการทำนาเกลือจำเปนต้องอาศรัยเหมืองที่ขังน้ำทะเลมิฉนั้นก็ทำนาเกลือไม่ได้ แม้โจทย์ก็ใช้วังแลเหมืองนี้ทำนาเกลือ จำเลยก็ประสงค์จะทำนาเกลือจึงรับซื้อนาเกลือไว้ แม้ในสัญญาซื้อขายไม่กินถึงที่วังแลเหมืองรายนี้ก็ดี ก็ต้องเข้าใจว่าโจทย์ได้สัญญาขายนาเกลือไม่ได้ขายที่ดินเปล่า ๆ แต่เดิมโจทย์มีสิทธิใช้ที่วังแลเหมืองทำนาเกลือมาอย่างไร เมื่อได้โอนขายนาเกลือให้จำเลย ๆ เปนผู้สรวมสิทธิในการทำนาเกลือ ก็มีสิทธิจะใช้วังแลเหมืองในการทำนาเกลือเหมือนกัน โจทย์ไม่มีสิทธิจะฟ้องจำเลยได้ ให้ยกฟ้องโจทย์
