แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
สัญญาจะซื้อขายมีข้อความตอนหนึ่งว่า ‘ฯลฯในการโอนนี้ผู้จะซื้อเป็นบุคคลต่างด้าวหากการโอนขัดข้องผู้จะขายยอมให้ผู้จะซื้อหาผู้รับโอนคนอื่นมารับโอนได้ โดยผู้จะขายต้องโอนให้ไม่ถือว่าผิดสัญญาและให้ถือว่าผู้ที่จะมารับโอนเท่ากับคู่สัญญานี้’ ย่อมแสดงถึงเจตนาอันแท้จริงของแต่ละฝ่ายว่าไม่ประสงค์จะเลิกสัญญากัน จึงเป็นสัญญาต่างตอบแทนผูกพันคู่กรณี โจทก์ที่ 1 มีสิทธิที่จะโอนการจะซื้อขายที่ดินรายนี้ให้แก่โจทก์ที่ 2 ได้ตามข้อความในสัญญาดังกล่าว
ย่อยาว
ชั้นพิจารณา โจทก์จำเลยตกลงท้ากันโดยให้ศาลชี้ขาดว่าตามสัญญาข้อ 2 ในสัญญาจะซื้อขายที่ดินรายพิพาทซึ่งมีข้อความว่า “ฯลฯ ในการโอนนี้ผู้จะซื้อเป็นบุคคลต่างด้าว หากการโอนขัดข้อง ผู้จะขายยอมให้ผู้จะซื้อหาผู้รับโอนคนอื่นมารับโอนได้ โดยผู้จะขายต้องโอนให้ไม่ถือว่าผิดสัญญาและให้ถือว่าผู้ที่จะมารับโอนเท่ากับคู่สัญญานี้” จะหมายความว่า โจทก์ที่ 1 มีสิทธิโอนสิทธิการซื้อขายให้แก่โจทก์ที่ 2 ได้หรือไม่เพียงข้อเดียวและต่างสละข้อต่อสู้อื่น ๆ ทั้งหมด หากศาลชี้ขาดว่า โจทก์ทั้งสองมีสิทธิทำกันได้ จำเลยยอมแพ้ตามฟ้อง หากศาลชี้ขาดว่าโจทก์ทั้งสองไม่มีสิทธิทำกันได้ โจทก์ทั้งสองไม่มีสิทธิทำกันได้ โจทก์ทั้งสองยอมแพ้โดยทั้งสองฝ่ายไม่สืบพยาน
ศาลฎีกาพิพากษายืนตามศาลทั้งสองว่า ให้จำเลยโอนขายที่พิพาทตามโฉนดที่ 9302 ให้แก่โจทก์ที่ 2 โดยรับชำระราคาที่เหลือจากโจทก์ที่ 1 หากจำเลยไม่จัดการตามนี้ก็ให้ถือเอาคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาของโจทก์จำเลย
ข้อวินิจฉัยของศาลฎีกามีว่า ข้อความในสัญญาดังกล่าวแสดงถึงเจตนาอันแท้จริงของจำเลยว่า ต้องการที่จะขายที่ดินแปลงนี้เป็นการแน่นอน โดยไม่คำนึงถึงตัวคนที่จะซื้อ ไม่ว่าจะเป็นตัวโจทก์ที่ 1 ผู้เป็นคู่สัญญาโดยตรงหรือบุคคลอื่นที่โจทก์ที่ 1 จะมาได้ในเมื่อทางการไม่อนุญาตให้โจทก์ที่ 1 เป็นผู้ซื้อ จำเลยไม่ประสงค์ที่จะเลิกสัญญาจะซื้อขายกันต่อไปแล้ว จึงยินยอมทำสัญญาให้อำนาจแก่โจทก์ที่ 1 เพื่อหาคนอื่นมาซื้อที่ดินแปลงนี้ไปจนได้ ซึ่งมีผลผูกพันโจทก์ที่ 1 มิให้ขอเลิกสัญญาเช่นเดียวกัน จึงเป็นสัญญาต่างตอบแทนผูกพันคู่กรณี โจทก์ที่ 1 จึงมีสิทธิโอนการจะซื้อขายที่ดินรายนี้ให้แก่โจทก์ที่ 2 ได้ตามข้อความในสัญญานั้น
