แหล่งที่มา : กองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา
ย่อสั้น
ผู้ตายได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินของผู้ตายได้แก่บุคคลอื่น แต่ผู้เดียวทายาทโดยธรรมของเจ้ามฤดกจึงถูกตัดมิให้รับมฤดก ตาม ป.ม.แพ่งฯมาตรา 1608 วรรคท้าย ฉะนั้นทายาทโดยธรรมของเจ้ามฤดกจึงไม่อยู่ในฐานะที่เป็นทายาทของผู้ตายตาม ม. 1755 จะอ้างอายุความ 1 ปี ตามมาตรา 1754 มายันกับผู้รับพินัยกรรม์ในทรัพย์สินนั้นไม่ได้
เคยพิพาทกันถึงเรื่องพินัยกรรม์ ศาลได้พิพากษาว่าพินัยกรรม์นั้นสมบูรณ์ และคดีถึงที่สุดแล้ว ต่อมามีข้อพิพาทเกี่ยวกับพินัยกรรม์ฉะบับเดียวกันนั้น ศาลต้องฟังข้อเท็จจริงตามที่ศาลได้ชี้ขาดมาแล้วในคดีก่อน./
ย่อยาว
เดิมโจทก์ฟ้องขอแบ่งมฤดกของนายปุ่น เลื่อมอา รมย์แล้ว ในที่สุดได้ทำสัญญาปราณีประนอมยอมความกันต่อหน้าศษลว่าที่ดินตำบลเจดีย์หัก ให้แบ่งโจทก์,จำเลยฝ่ายละครึ่ง ให้มีกรรมสิทธิร่วมกันในที่นาตำบลหลุมดินให้ขายทอดตลาดเอาเงินแบ่งกัน ศาลพิพากษาตามยอมแล้ว โจทก์นำเจ้าพนักงานยึดที่นาตำบลหลุมดิน ผู้ต้อง ๆ ขอให้ปล่อยทรัพย์ที่ยึดโดยอ้างว่า นายป่นเจ้ามฤดกไดทำพินัยกรรมยกให้แก่ผู้ร้อง ในชั้นพิจารณาโจทก์,จำเลยยอมรับว่า นายปุ่นทำพินัยกรรมยกทรัพย์ให้แก่ผู้ร้องจริง ขอให้ศาลวินิจฉัยว่าข้อความในพินัยกรรมจะสมบูรณ์ตามกฎหมายหรือไม่ เพราะไม่ได้ระบุทรัพย์ที่ยกให้แก่ผู้ร้อง
ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ เห็นพ้องกันว่าพินัยกรรมสมบูรณ์ จึงให้ถอนการยึดที่นาตำบลหลุม+ โจทก์,จำเลยมิได้ฎีกา คดีจึงถึงที่สุด
ต่อมาโจทก์ร้องขอให้ศาลยึดที่บ้านและตัวเรือนตำบลเจดีย์หักมาขายทอดตลาด เอาเงินเสียค่าธรรมเนียมศาลและแบ่งกัน ผู้ร้องได้มาร้องขัดทรัพย์ว่านายปุ่นได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์รายนี้ให้แก่ผู้ร้องเช่นกัน
โจทก์ จำเลยต่อสู้ว่า นายปุ่นมิได้ทำพินัยกรรม ผู้ร้องได้มาโดยทางทุจจริต จำเลยได้ครอบครองตลอดมา ที่ดินและที่บ้านรายนี้ ผู้ร้องได้สละสิทธิไม่ต้องการแล้ว ผู้ร้องไม่ได้ครอบครองมาเรียกร้องเกิน ๑ ปี คดีของผู้ร้องขาดอายุความตาม ป.ม. แพ่งฯ มาตรา ๑๗๕๔
ศาลชั้นต้นสั่งงดสืบพะยาน วินิจฉัยว่า พินัยกรรมของนายปุ่นฉะบับเดียวกัน ศาลพิพากษาว่า ใช้ได้ตามกฎหมายแล้ว โจทก์, จำเลยจะนำมาเถียงในสาขาคดีนี้อีกไม่ได้ และเห็นว่าโจทก์,จำเลยจะยกอายุความมฤดกมาเถียงผู้รับทรัพย์ตามพินัยกรรมไม่ได้ จะอ้างได้ก็ในเรื่องอายุความที่ดิน พิพากษาให้ถอนการยึดทรัพย์รายนี้
โจทก์,จำเลยอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์เห็นว่า พินัยกรรมสมบูรณ์ และเห็นว่าอายุความมฤดกตาม ป.ม. แพ่งฯ มาตรา ๑๗๕๔, ๑๗๕๕ กินถึงผู้รับทรัพย์ตามพินัยกรรมด้วย ถ้าผู้รับตามพินัยกรรมปล่อยให้ทายาทคนอื่นครอบครองมฤดกเกิน ๑ ปี ผู้รับพินัยกรรมก็หมดสิทธิเรียกร้อง จะยกอายุความที่ดินมาใช้ในเรื่องมฤดกไม่ได้ พิพากษายกคำพิพากษาศาลชั้นต้น ให้ศาลชั้นต้นสืบพะยานโจทก์,จำเลยผู้ร้อง แล้วพิพากษาใหม่.
ผู้ร้องฎีกา,
ศาลฎีกาวินิจฉัยโดยที่ประชุมใหญ่ว่า ผู้ตายได้ทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินใด ๆ ซึ่งเป็นกรรมสิทธิของผู้ตายตามกฎหมายให้แก่ผู้ร้องแต่ผู้เดียว แม้โจทก์,จำเลยจะเป็นทายาทโดยธรรมของเจ้ามฤดกผู้ตาย แต่ได้ถูกตัดมิให้ได้รับมฤดกเสียแล้ว ตาม ป.ม.แพ่ง ฯ มาตรา ๑๖๐๘ วรรคท้าย ฉะนั้นโจทก์,จำเลยในคดีนี้ จึงไม่อยู่ในฐานะที่เป็นทายาทของผู้ตายตามมาตรา ๑๗๕๕ จึงจะอ้างอายุความ ๑ ปีตามมาตรา ๑๗๕๔ มายันกับผู้รับพินัยกรรมในทรัพย์สินนั้นไม่ได้.
พิพากษากลับ ให้บังคับคดีไปตามศาลชั้นต้น./
